سایت رسمی دفتر حضرت آيت الله العظمى وحيد خراسانى

كسى كه قدرت بر ايستادن‏ و نشستن ندارد

وظيفه چنين كسى آن است كه نماز خود را خوابيده بخواند و كيفيت رو به قبله خوابيدن به اين صورت است :
بايد دراز كشيده و در حال نماز به پهلوى راست طورى بخوابد كه جلوى بدن او (و صورت او) رو به قبله باشد و در صورتى كه نتواند به پهلوى راستش بخوابد ، به پهلوى چپ بخوابد و باز صورتش رو به قبله باشد و اگر نتوانست بر دو طرف بخوابد بر پشت خوابيده و كف پاهايش را رو به طرف قبله نمايد و بنابر احتياط واجب بايد با سرش در حدّ امكان براى ركوع و سجود اشاره كند ( سرش را پائين آورد ) و احتياط واجب اين است كه براى سجده سرش را براى اشاره پائين‏تر از اشاره براى ركوع بياورد و در صورتى كه نتواند با سرش اشاره كند بايد با چشمانش اشاره كند .

كسى كه قدرت بر ركوع ندارد

قبل از بيان اين مساله به معنى ركوع شرعى و عرفى اشاره مى‏كنيم :
ركوع شرعى آن است كه در هر ركعت بعد از قرائت بايد به اندازه‏اى خم شود كه سر انگشتها به زانو برسد و احوط آن است كه بتواند دست را به زانو بگذارد .
ركوع عرفى آن است كه مقدارى خم شود تا در عرف بگويند ركوع نموده ولو به اندازه ركوع شرعى خم نشده است .
هرگاه نمازگذار نتواند به اندازه ركوع شرعى خم شود بايد به چيزى تكيه دهد و ركوع شرعى را به جا آورد ، و اگر موقعى هم كه تكيه داده نتواند ركوع شرعى را به جا آورد، در صورتى كه متمكّن از ركوع عرفى است ، بنابر احتياط واجب بايد ركوع عرفى را به جا آورد ، و با سر خود هم در حال قيام اشاره به ركوع بنمايد .

كسى كه قدرت بر سجده كامل ندارد

كسى كه نمى‏تواند پيشانى را به زمين برساند بايد به قدرى كه مى‏تواند خم شود ، و مهر يا چيز ديگرى را كه سجده بر آن صحيح است روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را برآن بگذارد كه بگويند سجده كرده است ، ولى بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد .
و اگر چيز بلندى نباشد كه مهر يا چيز ديگرى كه سجده بر آن صحيح است روى آن بگذارد ، لازم است كه مهر يا چيز ديگر را با دست بلند كرده و بر آن سجده نمايد ، و در صورتى كه خودش نتواند ، ديگرى بلند كند و او بر آن سجده نمايد .

نماز روى صندلى‏

در فرض سؤال بايد سطح ميزى كه سر را براى سجده روى آن مى‏گذارد پايين باشد مثلاً روبروى پاهاى او قرار گيرد . مهر را روى آن قرار دهد و بر روى آن سجده نمايد .
ولى چنانچه قدرت ندارد بر ميزى كه سطح آن به اين مقدار پايين است سجده نمايد بلكه فقط مى‏تواند بر روى ميزى سجده نمايد كه سطح آن مثلاً روبروى سينه اوست به علت مريضى يا درد كمر و ... در اين صورت بنابر احتياط واجب يك بار نماز را به همين كيفيت بخواند و يك بار نماز را با سجده به اشاره سر بخواند ، و چنانچه براى سجده حتى در اين حد سطحى كه مثلاً روبروى سينه قرار دهد و بر آن سجده كند هم قدرت ندارد و فقط مى‏تواند نماز با سجده با اشاره به جا آورد بايد نمازش را با سجده به اشاره به جا آورد .

كسى كه قدرت بر قرائت‏ و حرف زدن ندارد

در صورتى كه نمازگزار در اثر بيمارى يا جراحى صورت نمى‏تواند حرف زده يا حروف را به صورت صحيح ادا كند ، بايد به هر طور كه مى‏تواند نماز خود را قرائت نموده و كلمات آن را ادا نمايد و اگر به هيچ صورت نمى تواند قرائت كند بايد در قلب خود بگذراند و زبانش را حركت دهد وبه انگشت هم به آن اشاره كند .

اكتفاء به يك سبحان اللَّه براى مريض‏

شخص بيمار در ركوع و سجده نماز مى‏تواند به جاى سه بار سبحان اللَّه به يك بار گفتن اكتفا نمايد .

روزه گرفتن در صورتى كه دكتر نهى كند

اگر دكتر به شخصى بگويد روزه براى او ضرر دارد و او را از روزه منع نمايد در صورتى كه از گفته دكتر گمان به ضرر يا خوف ضرر براى بيمار حاصل شود واجب است كه روزه نگيرد ، و همچنين اگر دكتر حاذق بود و مورد اطمينان و وثوق او باشد و اين شخص اطمينان به خطاى دكتر نداشته باشد باز هم نبايد روزه بگيرد و در غير اين دو صورت روزه بر او واجب است .

خوف ضرر در موردى‏ كه دكتر بگويد ضرر ندارد

اگر دكتر بگويد روزه گرفتن براى بيمار ضرر ندارد ولى او ترس از ضرر داشته باشد ، در صورتى‏كه ترس منشأ عقلايى داشته باشد روزه گرفتن جايز نيست .

روزه زن حامله‏

زنى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى حمل او يا براى خودش ضرر دارد ، روزه او صحيح نيست و بعداً بايد روزه خود را قضا بنمايد و در موردى كه روزه براى حمل او ضرر داشته باشد علاوه بر قضاء بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد ، و احتياط مستحب* اين است كه در صورتى هم كه روزه براى خودش ضرر دارد ، يك مدّ طعام به فقير بدهد .

روزه زنى كه بچه شير مى‏دهد

زنى كه بچه شير مى‏دهد اگر شير او كم باشد و روزه براى بچه يا براى خودش ضرر داشته باشد جايز نيست روزه بگيرد بلكه بايد بعداً قضاى آن را بجا آورد ، و اين حكم در صورتى است كه شير خوردن اين بچه از راه ديگرى ميسر نباشد ، و اگر ميسر باشد واجب است آن زن روزه بگيرد ، و در صورتى كه روزه براى بچه‏اش ضرر داشته باشد علاوه بر قضاء بايد فديه هم بپردازد ، يعنى براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد ، و احتياط مستحب اين است كه در صورتى هم كه روزه براى خودش ضرر داشته باشد ، براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد .

روزه گرفتن در صورت بيمارى معده‏

سؤال ۱ . اينجانب ناراحتى شديد معده دارم و به گفته دكتر متخصّص حق گرفتن روزه ندارم ، آيا در اين صورت هم روزه بر من واجب است و ترك آن گناه مى‏باشد ؟
جواب ) روزه بر شما در صورتى كه از گفته دكتر اطمينان پيدا مى‏كنيد و يا ترس ضرر مهم داشته باشيد كه منشاء اين ترس عقلائى باشد ، واجب نيست و گناهى بر شما نمى‏باشد و نزد خداوند متعال معذوريد .

روزه مريض كليوى‏

سؤال ۲ . شخصى در اثربيمارى كليوى بايد درطول روز آب بخورد والّا بيمارى اش شديدتر شده ، و ممكن است كليه خود را از دست بدهد ، حكم روزه او چيست ؟
جواب) در فرض مذكور كه از روى ضرورت لازم است آب بياشامد ، بايد بنابر احتياط واجب از آشاميدن آب بيش از حدّ ضرورت و از ساير مفطرات اجتناب كند ولى روزه او صحيح نيست و اگر خوب شد بايد روزه‏هاى خود را قضا كند .

تزريق آمپول و سرم براى روزه دار

سؤال ۳ . آيا شخص روزه دارى كه بيمار است مى‏تواند آمپول يا سرم تزريق كند ؟
جواب ) تزريق آمپولى كه به جاى دوا به كار مى‏رود يا عضو را بى حس مى‏كند ، اشكال ندارد و همچنين آمپول كه به جاى آب وغذا به كار مى‏رود نيز مانعى ندارد ولى احتياط مستحب آن است كه از استعمال آمپولى كه به جاى آب و غذا به كار مى‏رود خوددارى كند ، ولى در سرم احتياط واجب اين است كه از آن اجتناب نمايد و در صورتى كه ضرورتى براى استعمال آن باشد ، بايد بنابر احتياط واجب روزه را گرفته و بعداً آن را قضا نمايد .

استفاده از اسپرى براى روزه‏ دار

سؤال ۴ . شخص روزه‏دارى كه به جهت تنگى نفس مجبور است از اسپرى استفاده نمايد، آيا استفاده از اسپرى موجب بطلان روزه او مى‏شود يا روزه او صحيح است؟
جواب ) استفاده از اسپرى در صورتى كه هنگام استعمال به صورت مايع در آمده و به حلق برسد، موجب بطلان روزه است ولى در صورتى كه به صورت مايع در نيايد، موجب بطلان روزه نيست و روزه او صحيح است.

حدود شرعى حجاب بانوان‏

حدود شرعى حجابى كه بانوان بايد مراعات نمايند بدين صورت مى‏باشد :
زن بايد موى و بدن خود را از نامحرم بپوشاند و پوشاندن روى پا هم واجب است ، مگر اين كه ضرورتى پيش بيايد مثل اين كه پزشك متخصص و حاذق از بانوان در دسترس نباشد و براى معالجه مجبور باشد سراغ نامحرم برود . در اين صورت فقط نسبت به موضعى كه محتاج به معاينه است اشكالى ندارد .
اما پوشاندن صورت و دستها تا مچ در صورتى كه نامحرم به ريبه نظر نكند ، واجب نيست و در صورت نظر نامحرم تفصيلى در مسأله وجود دارد كه به رساله توضيح المسائل رجوع شود .

خوردن چيزى كه براى انسان ضررمهمى دارد

سؤال ۱ . آيا خوردن غذا يا چيزى كه ضرر مهمى براى انسان دارد از جهت شرعى اشكال دارد ؟
جواب ) خوردن و آشاميدن چيزى كه براى انسان ضرر مهمى دارد حرام است .

خوردن شربت‏هاى خوراكى‏ كه از روغن ماهى گرفته شده‏

سؤال ۲ . آيا خوردن شربت‏هاى تقويتى كه از كشورهاى غير مسلمان وارد شده و از جنس روغن ماهى مى‏باشد جايز است ؟
جواب ) در صورتى كه از بلاد كفّار وارد شده اگر احراز نكرده باشيم كه شخص كافر آن را به نحو صحيح تذكيه نموده يعنى آن را زنده از آب گرفته و يا در تور ، در آب مرده باشد حرام است . ولى اگر تذكيه آن را توسط كافر احراز كرده باشيم ولى‏نمى دانيم آن ماهى فَلس داشته يا نه بنابر احتياط واجب جايز نيست .

حكم سقط جنين‏

سقط جنين در صورتى كه پدر و مادر يا يكى از آنها مسلمان باشند جايز نيست و بنابر احتياط واجب از سقط جنينى كه پدر و مادرش هر دو غير مسلمان باشند بايد اجتناب نمود .

ديه سقط جنين‏

حمل در چهل روز اول نطفه بوده و ديه آن بيست دينار ( مطابق با ۱۵ مثقال طلاى متعارف ) و چهل روز بعد علقه بوده و ديه آن چهل دينار و چهل روز بعد مضغه بوده و ديه آن شصت دينار است و ديه در بين اين مراتب به همين حساب تقسيم مى‏شود ( هر دو روز يك دينار ) و بعد از آنكه داراى استخوان شد هشتاد دينار و پس از آنكه گوشت پيدا كرد صد دينار و هنگاميكه روح در او دميده شد اگر پسر باشد ديه او هزار دينار و اگر دختر باشد ديه او پانصد دينار است .

كسى كه ديه سقط جنين بر اوست‏

ديه سقط جنين بر عهده كسى است كه متصدّى عمل سقط جنين بوده ، پس اگر مادر با خوردن قرص بچه را سقط كرده بر عهده مادر است و اگر پزشك با آمپول زدن بچه را سقط كرده بر عهده او است .

كسى‏كه ديه سقط جنين به‏او داده‏مى‏شود

اگر مادر متصدى سقط جنين شده ديه آن را بايد به پدر يا در صورت فقدان پدر به ساير ورثه بپردازد و اگر پدر متصدى آن شده بايد ديه را به مادر بدهد و اگر شخصى ديگر متصدى آن شده بايد ديه را به پدر و مادر بدهد ، و به عبارت ديگر هر كس مباشر در سقط است ديه به او نمى‏رسد ، و ديه به طبقه بعد بايد داده شود و اگر پدر و مادر به سقط جنين راضى باشند هر چند مباشر در سقط نباشند ، احتياط واجب اين است كه ديه به طبقه بعد داده شود و پدر و مادر ديه را نگيرند .

رحم اجاره‏اى‏

سؤال ۱ . نظر شما در مورد رحم اجاره‏اى مربوط به زنى كه شوهر دارد چيست ؟
جواب ) قرار دادن نطفه ( منى ) مرد اجنبى در رحم غيرزوجه (زن) او جايز نيست ولو توسط شوهر خودش تلقيح واقع شود . ولى اگر عصياناً اين عمل انجام شود زنى كه اين بچه از او متولد شده مادر اين فرزند و صاحب نطفه شرعاً پدر او حساب مى‏شود و همه احكام نسب بين آنها جارى است .

تلقيح اسپرم و تخمك در آزمايشگاه و انتقال به رحم صاحب تخمك‏

سؤال ۲ . اگر اسپرم در آزمايشگاه با تخمك تلقيح شود و ديگر عنوان منى يا اسپرم بر آن صدق نكند ، انتقال تخمك لقاح يافته به رحم زن صاحب تخمك ، شرعاً جايز است يا خير ؟ به فرض جواز وضعيت كودك حاصله از حيث نسب ، توارث ، محرميت و ديگر احكام شرعى چه خواهد بود ؟
جواب ) اگر اسپرم شوهر با تخمك همسر او تلقيح شود و به رحم خود همسر منتقل گردد در صورتى كه متوقف بر انجام كار حرامى نباشد ( مثل نگاه كردن به موضع مخصوص بدن ) جايز است ولى اگر اسپرم شوهر با تخمك زن ديگرى تلقيح شود و به رحم همسر آن مرد منتقل شود حرام است اگر چه احكام اولاد جارى است .

بستن لوله‏

سؤال ۳ . آيا بستن لوله با انجام عمل جرّاحى جايز است ؟
جواب ) در صورتى كه موجب عقيم شدن دائمى شود جايز نيست ، ودر غير اين صورت اگر مستلزم عمل حرامى نباشد ( مثل نگاه به مواضع مخصوص بدن ) و ضرر معتنى بِهْ ( ضرر مهم ) نداشته باشد مانعى ندارد .