اولياى میّت
مسأله ۵۵۳ ـ ولىّ زن شوهر اوست ، و در غير زن مردهايى كه از ميّت ارث مى برند مقدّم بر زنهاى ايشانند ، و تقدّم ، تابع تقدّم در ميراث است.
ولى در صورتى كه اقرب در رحم با اولى به ميراث جمع شوند ـ مثل اين كه پدر پدر ميّت با نوه پسر او باشند ـ احتياط واجب آن است كه اولى به ميراث از اقرب در رحم اذن بگيرد.
۷۸۱- وقت نماز غفيله و نحوه انجام آن
مسأله ۷۸۱ ـ نماز غفيله ، از نمازهاى مستحبّى مشهور است كه بين نماز مغرب و عشاء خوانده مى شود.
و در ركعت اوّل آن بعد از حمد بايد به جاى سوره اين آيه را بخوانند:
( وَ ذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى فِي الظُّلُماتِ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَكَ اِنّي كُنْتُ مِنَ الظّالِمِينَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِى الْمُؤْمِنِينَ )
و در ركعت دوم بعد از حمد به جاى سوره اين آيه را بخوانند:
( وَ عِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها اِلاّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة اِلاّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّة فِي ظُلُماتِ الاَْرْضِ وَ لا رَطْب وَ لا يابِس اِلاّ فِي كِتاب مُبِين )
و در قنوت آن بگويند: «اَللّهُمَّ اِنِّى اَسْأَلُكَ بِمَفاتِحِ الْغَيْبِ الَّتِي لا يَعْلَمُها اِلاّ اَنْتَ اَنْ تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد وَ اَنْ تَفْعَلَ بِى كَذا وَ كَذا ...» و به جاى كلمه كذا و كذا حاجتهاى خود را بگويند ، و بعد بگويند: «اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِيُّ نِعْمَتِي وَ الْقادِرُ عَلى طَلِبَتِي تَعْلَمُ حاجَتِي فَأَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلامُ لَمّا قَضَيْتَها لِي»
۷۸۲- قبله براى نزديك و دور
مسأله ۷۸۲ ـ مكانى كه خانه كعبه در آن مى باشد ، قبله است و بايد رو به آن نماز خواند ، ولى كسى كه دور است ، اگر طورى بايستد كه بگويند رو به قبله نماز مى خواند كافيست ، و همچنين است كارهاى ديگرى ـ مانند سر بريدن حيوانات ـ كه بايد رو به قبله انجام گيرد.
۷۸۳- نمازگزار در حال نماز ايستاده نسبت به قبله
مسأله ۷۸۳ ـ كسى كه نماز واجب را ايستاده مى خواند ، بايد صورت و سينه و شكم او رو به قبله باشد ، و احتياط مستحبّ آن است كه انگشتان پاى او هم رو به قبله باشد.
۷۸۴- نمازگزار در حال نماز نشسته نسبت به قبله
مسأله ۷۸۴ ـ كسى كه بايد نشسته نماز بخواند ، بايد در موقع نماز صورت و سينه و شكم او رو به قبله باشد.
۷۸۵- نمازگزار در حال نماز به پهلو يا به پشت نسبت به قبله
مسأله ۷۸۵ ـ كسى كه نمى تواند نشسته نماز بخواند ، بايد در حال نماز به پهلوى راست طورى بخوابد كه جلوى بدن او رو به قبله باشد ، و اگر ممكن نيست ، بايد به پهلوى چپ طورى بخوابد كه جلوى بدن او رو به قبله باشد ، و اگر اين را هم نتواند ، بايد به پشت بخوابد به طورى كه كف پاهاى او رو به قبله باشد.
۷۸۶- قبله در نماز احتياط و سجده و تشهد فراموش شده و سجده سهو
مسأله ۷۸۶ ـ نماز احتياط و سجده و تشّهد فراموش شده و سجده سهوى كه براى تشهّد فراموش شده به جا آورده مى شود بايد رو به قبله باشد ، و در غير اين مورد ـ بنابر احتياط مستحبّ ـ سجده سهو را نيز رو به قبله به جا آورد.
۷۸۷- قبله در نماز مستحبى در حال استقرار و در حال حركت
مسأله ۷۸۷ ـ نماز مستحبّى را در حال استقرار بر زمين ، بايد رو به قبله خواند ، ولى در حال راه رفتن و سوارى لازم نيست رو به قبله باشد ، هر چند به نذر واجب شده باشد.
۷۸۸- کوشش کردن براى پيدا كردن قبله (بنگريد مسأله ۱۲۸۰)
مسأله ۷۸۸ ـ كسى كه مى خواهد نماز بخواند ، بايد براى پيدا كردن قبله كوشش نمايد تا يقين يا اطمينان به قبله پيدا كند ، يا دو عادل يا كسى كه مورد وثوق است و ظنّ بر خلاف گفته او نيست به قبله خبر دهد ، و همچنين مى تواند به قبله بلد مسلمين در نمازشان و قبورشان عمل كند ، و اگر اينها نبود بايد در شناسايى قبله كوشش كند و به گمانى كه از راه هاى ديگر پيدا مى شود عمل نمايد ، هر چند آن گمان از گفته كافر يا فاسقى كه به واسطه قواعد علمى قبله را مى شناسد حاصل شود.
۷۸۹- كسى كه میتواند گمان قوىترى به قبله پيدا كند
مسأله ۷۸۹ ـ كسى كه گمان به قبله دارد ، اگر بتواند گمان قوى ترى پيدا كند ، نمى تواند به گمان خود عمل نمايد ، مثلا اگر ميهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پيدا كند ، ولى بتواند از راه ديگر گمان قوى ترى پيدا كند ، نبايد به حرف او عمل نمايد.
۷۹۰- کسی که قبله را پیدا نکند یا گمانش به طرفى نرود
مسأله ۷۹۰ ـ اگر براى پيدا كردن قبله وسيله اى ندارد ، يا با اين كه كوشش كرده گمانش به طرفى نمى رود ، نماز خواندن به يك طرف كفايت مى كند ، و احتياط مستحبّ آن است كه در وسعت وقت چهار نماز به چهار طرف بخواند.
۷۹۱- اگر يقين يا گمان در قبله به يكى از دو طرف باشد
مسأله ۷۹۱ ـ اگر يقين يا چيزى كه در حكم يقين است يا گمان پيدا شود كه قبله در يكى از دو طرف است ، بايد به هر دو طرف نماز بخواند.
۷۹۲- كسى كه بخواهد به چند طرف نماز بخواند
مسأله ۷۹۲ ـ كسى كه بخواهد به چند طرف نماز بخواند ، اگر بخواهد دو نماز بخواند كه مثل نماز ظهر و عصر بايد يكى بعد از ديگرى خوانده شود ، احتياط مستحبّ آن است كه نماز اوّل را به آن چند طرف بخواند بعد نماز دوم را شروع كند.
۷۹۳- ندانستن قبله در کاری غير از نماز كه بايد رو به قبله انجام داد
مسأله ۷۹۳ ـ كسى كه يقين يا آنچه در حكم يقين است به قبله ندارد ، اگر بخواهد غير از نماز كارى كند كه بايد رو به قبله انجام داد ، مثلا بخواهد سر حيوانى را ببُرد ، در صورتى كه مى تواند تأخير بيندازد تا قبله را پيدا كند ، بنابر احتياط واجب تأخير بيندازد ، و اگر نتواند يا تأخير براى او حرجى است ، مى تواند به گمان عمل نمايد ، و اگر گمان ممكن نيست ، چنانچه كشتن آن حيوان ضرورت دارد ـ مثل آن كه اگر تأخير بيندازد مى ميرد ـ به هر طرف كه انجام دهد صحيح است.
۷۹۴- پوشش مرد در حال نماز
مسأله ۷۹۴ ـ مرد بايد در حال نماز اگر چه كسى او را نمى بيند عورتين خود را بپوشاند ، و احتياط مستحبّ آن است كه از ناف تا زانو را هم بپوشاند.
۷۹۵- پوشش زن در حال نماز و مقدمة علمیه آن
مسأله ۷۹۵ ـ زن بايد در موقع نماز تمام بدن حتّى سر و مو را بپوشاند ، و احتياط مستحبّ آن است كه كف پاها را هم بپوشاند ، ولى پوشاندن صورت به مقدارى كه در وضو شسته مى شود و دستها تا مچ و روى پاها تا مچ پا لازم نيست ، امّا براى آن كه اطمينان كند كه مقدار واجب را پوشانده است ، بايد مقدارى از اطراف صورت و قدرى پايين تر از مچها را هم بپوشاند.
۷۹۶- پوشش هنگام قضاى سجده و تشهد فراموش شده و سجده سهو
مسأله ۷۹۶ ـ موقعى كه انسان قضاى سجده و تشهّد فراموش شده و سجده سهوى كه براى قضاى تشهّد فراموش شده به جا مى آورد ، بايد خود را مثل موقع نماز بپوشاند ، و احتياط مستحبّ آن است كه در موقع به جا آوردن سجده سهو در غير اين مورد نيز خود را بپوشاند.
۷۹۷- اگر در نماز عورتش را نپوشاند
مسأله ۷۹۷ ـ اگر انسان عمداً يا از روى ندانستن ـ در صورتى كه در ياد گرفتن مسأله كوتاهى كرده باشد ـ در نماز عورتش را نپوشاند ، نمازش باطل است.
۷۹۸- شخصى که در بين نماز بفهمد عورت پيداست يا پيدا بوده
مسأله ۷۹۸ ـ اگر شخص در بين نماز بفهمد كه عورت او پيداست ، بايد فوراً آن را بپوشاند ، و بنابر احتياط واجب نماز را تمام كند و دوباره اعاده نمايد ، ولى اگر بعد از نماز بفهمد كه در نماز عورت او پيدا بوده ، نمازش صحيح است ، و همچنين است اگر در اثناى نماز بفهمد كه قبلا عورتش پيدا بوده ، در صورتى كه فعلا پوشيده باشد.
۷۹۹- لباسی که در حال ايستادن، عورت را مىپوشاند ولى در حال ديگر نپوشاند
مسأله ۷۹۹ ـ اگر لباس در حال ايستادن عورت را مى پوشاند ولى ممكن است در حال ديگر ـ مثلا در حال ركوع يا سجود ـ نپوشاند ، چنانچه موقعى كه عورت او پيدا مى شود به وسيله اى آن را بپوشاند ، نماز او صحيح است ، ولى احتياط مستحبّ آن است كه با آن لباس نماز نخواند.
۸۰۰- پوشاندن خود با علف و برگ درختان در حال نماز (بنگرید مسأله ۸۵۱)
مسأله ۸۰۰ ـ انسان مى تواند در حال نماز خود را با علف و برگ درختان بپوشاند ، ولى احتياط مستحبّ آن است كه وقتى خود را با اينها بپوشاند كه چيز ديگر نداشته باشد.
قول كسى که بگويد ولىّ میّت يا مجاز به اجازه ولىّ، يا وصىّ میّت هستم
مسأله ۵۵۴ ـ اگر كسى بگويد من ولىّ ميّت هستم ، يا ولىّ ميّت به من اجازه داده كه غسل و كفن و دفن ميّت را انجام دهم ، يا بگويد راجع به امور تجهيز ميّت من وصىّ او مى باشم ، چنانچه به حرف او اطمينان باشد ، يا ميّت در تصرّف او باشد ، يا اين كه دو نفر عادل ، يا يك نفر ثقه كه ظنّ برخلاف قول او نباشد ، به گفته او شهادت دهند بايد حرف او را قبول كرد.
۸۰۱- پوشاندن عورت با گل در حال نماز
مسأله ۸۰۱ ـ اگر چيزى غير از گل ندارد كه عورت خود را با آن بپوشاند ، بنابر احتياط واجب بين نماز اختيارى با پوشاندن عورت به گل و نماز اضطرارى عريان جمع كند.
کسی را که میّت براى تجهيز خود معيّن كند و حكم رد يا قبول آن
مسأله ۵۵۵ ـ اگر ميّت براى غسل و كفن و دفن و نماز خود غير از ولىّ كس ديگرى را معيّن كند ولايت اين امور با اوست، و احتياط مستحبّ آن است كه از ولىّ هم اجازه بگيرد ، و كسى كه ميّت ولايت اين امور را به او واگذار كرده مى تواند در حال حيات موصى ردّ كند ، و اگر قبول كرد بايد بآن عمل نمايد ولى اگر در حال حيات موصى ردّ نكرد ، و يا ردّ او به موصى نرسيد ، احتياط واجب آن است كه به آن عمل نمايد.
۸۰۲- کسی که چيزى ندارد تا در نماز خود را با آن بپوشاند
مسأله ۸۰۲ ـ اگر چيزى ندارد كه در نماز خود را با آن بپوشاند ، چنانچه احتمال دهد كه تا آخر وقت پيدا مى كند ، احتياط مستحبّ آن است كه نماز خود را تأخير بيندازد ، و اگر چيزى پيدا نكرد ، در آخر وقت مطابق وظيفه اش نماز بخواند ، و مى تواند هم نماز خود را بخواند ، و اگر تا آخر وقت چيزى پيدا نكرد نماز او صحيح است ، و اگر پيدا كرد اعاده كند.
۸۰۳- نماز برهنگان
مسأله ۸۰۳ ـ كسى كه مى خواهد نماز بخواند ، اگر براى پوشاندن عورت خود حتّى گل و لجن نداشته باشد ، در صورتى كه ناظر محترم عورت او را نمى بيند ، ايستاده نماز بخواند و بنابر احتياط واجب دست را بر عورت خود بگذارد ، و بايد ركوع و سجود را با اشاره به جا آورد ، و بنابر احتياط واجب اشاره سجود را بيشتر نمايد.
و اگر به گونه اى است كه ناظر محترم او را مى بيند ، بايد نشسته نماز بخواند و ركوع و سجود را با اشاره به جا آورد ، و بنابر احتياط واجب اشاره سجود را بيشتر نمايد.
سه غسل میّت
مسأله ۵۵۶ ـ واجب است ميّت را سه غسل بدهند:
(اوّل) با آبى كه با سدر مخلوط باشد.
(دوم) با آبى كه با كافور مخلوط باشد.
(سوم) با آب خالص.
مقدار سدر و كافور
مسأله ۵۵۷ ـ سدر و كافور بايد به اندازه اى زياد نباشد كه آب را مضاف كند ، و به اندازه اى هم كم نباشد كه نگويند سدر و كافور با آب مخلوط شده است.
۸۰۴- شرایط لباس نمازگزار
مسأله ۸۰۴ ـ لباس نمازگزار شش شرط دارد:
(اوّل) آن كه پاك باشد.
(دوم) آن كه مباح باشد.
(سوم) آن كه از اجزاء مردار نباشد.
(چهارم) آن كه از حيوان حرام گوشت نباشد.
(پنجم و ششم) آن كه اگر نمازگزار مرد است لباس او ابريشم خالص و طلاباف نباشد ، و تفصيل اينها در مسائل آينده خواهد آمد.
سدر و كافور به اندازه لازم پيدا نشود
مسأله ۵۵۸ ـ اگر سدر و كافور به اندازه اى كه لازم است پيدا نشود ، بنابر احتياط مستحبّ مقدارى كه به آن دسترسى دارند در آب بريزند.
