سوم: پوشيدن دو جامه احرام
سوم: پوشيدن دو جامه احرام (ازار و رداء) پس از كندن لباسهايى كه پوشيدنش بر محرم حرام است، و يكى ـ ازار ـ را به صورت لنگ پوشيده و ديگرى ـ رداء ـ را بر دوش مى اندازد.
و از اين حكم، بچه ها مستثنى مى باشند، و جايز است تأخير كندن لباسهاى آنها تا رسيدن به «فخّ» در صورتى كه از آن راه به حجّ برده شوند.
شرط نبودن لباس احرام در تحقق احرام
مسأله ۱۸۵ ـ پوشيدن دو جامه احرام، يك واجب تعبّدى مستقل است، و شرط در تحقق احرام نيست، و احتياط واجب اين است كه پوشيدن آنها به نحو متعارف باشد.
اندازه ازار و رداء و پوشیدن آنها قبل احرام تلبیه بنابر احتیاط
مسأله ۱۸۶ ـ بنابر احتياط واجب ازار بايد از ناف تا زانوى بدن را بپوشاند، و در رداء معتبر است دو شانه و قدرى از كمر را بپوشاند، و احتياط واجب آن است كه پوشيدن دو جامه پيش از نيّت كردن احرام و تلبيه گفتن باشد.
احرام بستن در موقعی که پیراهن یا جامة عادی پوشیده
مسأله ۱۸۷ ـ هرگاه ـ از روى نادانى يا فراموشى ـ موقعى كه پيراهن پوشيده، به نيّت كردن و تلبيه احرام ببندد بايد آن را بكند و احرامش صحيح است، بلكه اظهر اين است كه حتى در صورتى كه از روى علم و عمد در پيراهن يا جامه عادى احرام ببندد، احرامش صحيح است، و چنانچه پس از بستن احرام آن را بپوشد، بدون اشكال احرامش صحيح است، ولى بايد آن را پاره كند و از طرف پا بيرون آورد.
لباس احرام و پوشیدن بیش از دو جامه
مسأله ۱۸۸ ـ پوشيدن بيش از دو جامه، در ابتداى بستن احرام يا پس از آن، براى حفاظت از سرما يا گرما يا منظور ديگرى مانعى ندارد.
اعتبار آنچه در لباس نمازگزار شرط است درلباس احرام
مسأله ۱۸۹ ـ آنچه وجود يا عدم آن در لباس نماز گزار معتبر است در دو جامه احرام نيز معتبر است، بنابر اين لازم است كه پاك باشد، و از حرير خالص و اجزاى حيوان حرام گوشت و طلا نباشد، بلى، نجس شدن آنها به نجاستى كه در نماز مورد عفو است مانعى ندارد.
ازار و رداء و بدن نما نبودن آن
مسأله ۱۹۰ ـ ازار، به مقدارى كه عورت را مى پوشاند بايد بدن نما نباشد، بلكه ـ بنا بر احتياط واجب ـ بايد تمام مقدارى كه از ناف تا زانو را مى پوشاند بدن نما نباشد، و احتياط مستحب اين است كه رداء نيز بدن نما نباشد.
لباس احرام و بافتنی بودن جنس آن
مسأله ۱۹۱ ـ دو جامه احرام ـ بنا بر احتياط واجب ـ بايد از جنس بافتنى باشد، و از پوست و نمد نباشد.
لباس احرام زنان و عدم لزوم دو جامه
مسأله ۱۹۲ ـ وجوب پوشيدن دو جامه احرام، مخصوص مردان است، و بر زنان واجب نيست، بنابراين احرام بستن زنان در لباسهاى معمولى جايز است، به شرط آن كه داراى شرايط ذكر شده در مسأله (۱۸۹) باشد
احرام بستن زنان در لباس حریر (ابریشم)
مسأله ۱۹۳ ـ احرام بستن زنها در لباسى كه از حرير ـ ابريشم ـ ساخته شده جايز نيست، بلكه ـ بنا بر احتياط واجب ـ پوشيدن حرير خالص براى آنها در تمام حالات احرام جايز نيست، مگر براى حفاظت از گرما يا سرما.
لباس احرام ونجس شدن آن
مسأله ۱۹۴ ـ هر گاه پس از بستن احرام، يك يا هر دو جامه او نجس شود ـ بنا بر اقوى ـ بايد فوراً تبديل يا تطهير نمايد.
[در مسأله ۱۸۹ مناسک گذشت که نجس شدن لباس احرام به نجاستی که در نماز موزد عفو است مانعی ندارد]
لباس احرام و جواز در آوردن یا تعویض آن
مسأله ۱۹۵ ـ پوشيدن جامه هاى احرام به طور دايم و مستمر واجب نيست، بنابراين برداشتن رداء از روى دوش ـ براى ضرورت يا غير آن ـ مانعى ندارد، و همچنين تعويض جامه احرام با جامه ديگرى كه داراى شرايط لباس احرام باشد مانعى ندارد.
تروك احرام
در مسائل گذشته بيان شد كه بستن احرام تنها با تلبيه گفتن يا اشعار يا تقليد صورت مى گيرد، و بدون آنها منعقد نمى شود، اگر چه نيّت احرام حاصل شود.
و هرگاه مكلّف احرام ببندد، بيست و شش چيز بر او حرام مى شود، كه در ذيل آورده شده است:
۱ ـ شكار حيوان صحرايى.
۲ ـ نزديكى با زنان.
۳ ـ بوسيدن زنان.
۴ ـ مسّ زنان.
۵ ـ نگاه كردن به زن، و ملاعبه كردن با او.
۶ ـ استمناء.
۷ ـ عقد ازدواج.
۸ ـ استعمال بوى خوش.
۹ ـ پوشيدن دوخته شده براى مردان.
۱۰ ـ سرمه كشيدن.
۱۱ ـ نگاه كردن در آينه.
۱۲ ـ پوشيدن چكمه و جوراب براى مردان.
۱۳ ـ فسوق (دروغ گفتن، و دشنام دادن، و فخرفروشى كردن).
۱۴ ـ مجادله كردن (قسم خوردن).
۱۵ ـ كشتن جانوران بدن.
۱۶ ـ زينت كردن.
۱۷ ـ روغن مالى بدن.
۱۸ ـ جداكردن مو از بدن.
۱۹ ـ پوشاندن سر براى مردان.
۲۰ ـ فرو رفتن در آب.
۲۱ ـ پوشاندن صورت براى زنها.
۲۲ ـ زير سايه رفتن براى مردان.
۲۳ ـ بيرون آوردن خون از بدن بنا بر مشهور نزد فقها (اعلى اللّه مقامهم).
۲۴ ـ ناخن گرفتن.
۲۵ ـ دندان كندن بنابر قولى.
۲۶ ـ برداشتن سلاح.
شکار حیوان صحرائی و کشتن آن و شکار حیوان حرم
مسأله ۱۹۶ ـ شكار حيوان صحرايى بر محرم ـ چه محرم در حرم باشد يا خارج حرم ـ و كشتن آن ـ چه حرام گوشت باشد يا حلال گوشت ـ حرام است، و همچنين كشتن حيوان صحرايى اگرچه بعد از صيد اهلى شده باشد، بر محرم حرام است، و شكار حيوانات حرم بر محرم و غيرمحرم حرام است.
کمک کردن به دیگری در شکار (ولو با اشاره)
مسأله ۱۹۷ ـ همچنان كه شكار حيوان صحرايى بر محرم حرام است، كمك كردن به ديگرى در شكار نيز بر محرم حرام است، هرچند كمك به اشاره كردن به صيد باشد، و در حرمت كمك كردن، فرقى بين اين كه شكارچى محرم باشد يا نباشد نيست.
نگه داشتن شکار صحرائی و خوردن آن، حیوانات وحشی و پرندگان حرم و شکاری که محرم کشته
مسأله ۱۹۸ ـ نگه داشتن شكار صحرايى در حرم بر محرم حرام است، اگرچه شكار آن قبل از احرام و حتى از غير خود او باشد، و همچنين است نگه داشتن آن در خارج حرم در صورتى كه به مرگ و يا شكارش توسط غير او منتهى بشود، بلكه نگه داشتن آن در خارج حرم، اگرچه منتهى به مرگ و شكارش توسط غير خود محرم نشود، بنابر احتياط جايز نيست.
و خوردن گوشت شكار صحرايى بر محرم حرام است، حتى اگر شكارچى آن محرم نباشد.
و آنچه را شخص غير محرم از حيوانات وحشى و پرندگان در حرم كشته باشد، خوردنش بر محرم و غير محرم حرام است.
و بنابر احتياط خوردن شكارى را كه محرم كشته باشد، بر غير محرم حرام است.
و ملخ ملحق به حيوان صحرايى است، بنابراين شكار و كشتن و نگه داشتن و خوردن آن حرام است.
شکار حیوان دریایی و حیوان اهلی و آنچه صحرائی یا اهلی بودنش مشکوک است
سأله ۱۹۹ ـ شكار حيوان دريايى براى محرم جايز است، و مقصود از آن، حيوانى است كه فقط در دريا زندگى مى كند، بنا بر اين حيوانى كه هم در دريا و هم در خشكى زندگى مى كند حكم حيوان صحرايى را دارد.
و شكار حيوانى كه مشكوك است كه صحرايى است يا نه مانعى ندارد، و همچنين كشتن حيوانات اهلى ـ مانند مرغ خانگى و مرغ حبشى و گوسفند و گاو و شتر ـ اگر چه وحشى شده باشند، و كشتن حيوانى كه مشكوك است اهلى است يا نه مانعى ندارد.
جوجه و تخم شکار صحرائی و دریائی و حیوان اهلی
مسأله ۲۰۰ ـ تمام احكامى كه براى شكار صحرايى بيان شد، براى جوجه آن نيز ثابت است، بلكه ـ بنا بر احتياط واجب ـ براى تخم آن نيز ثابت است.
و تمام احكامى كه براى شكار دريايى و حيوان اهلى بيان شد، براى جوجه و تخم آنها نيز ثابت است.
کشتن حیواناتی که شکار نیستند مثل درندگان وغیره
مسأله ۲۰۱ ـ كشتن تمام حيواناتى كه شكار نيستند ـ از درندگان و غير آنها ـ بر محرم حرام است، مگر از آنها بر خود بترسد، يا كبوترهاى حرم را اذيت نمايند، كه در اين دو صورت كشتن آنها مانعى ندارد.
و در كشتن درندگان كفّاره نيست، مگر شير، كه احتياط مستحب اين است كه براى كشتن آن در حرم يك گوسفند نر كفّاره داده شود، حتى اگر كشنده محرم نباشد.
کشتن عقرب و موش و افعی و مار سیاه
مسأله ۲۰۲ ـ كشتن عقرب و موش و افعى و مار سياه حيله گر، براى محرم جايز است، و كفّاره اى در كشتن آنها نيست، و اما مار، پس اگر قصد جان تو را كرد آن را بكش، و اگر قصد تو را ندارد به آن كار نداشته باش.
کلاغ و زغن (نوعی باز) و کشتن آنها
مسأله ۲۰۳ ـ تير و سنگ اندازى به كلاغ و زغن ـ نوعى باز ـ براى محرم مانعى ندارد، و چنانچه به آنها بخورد و كشته شوند كفّاره ندارد.
کشتن شتر مرغ و گاو وحشی و خر وحشی و آهو و خرگوش و روباه
مسأله ۲۰۴ ـ در كشتن شتر مرغ يك شتر، و در كشتن گاو وحشى يك گاو، و در كشتن خر وحشى يك شتر يا گاو، كفّاره است، ولى احتياط مستحب در كشتن خر وحشى اين است كه گاو كفّاره داده شود، و در كشتن آهو و خرگوش ـ و بنا بر احتياط واجب ـ در كشتن روباه، يك گوسفند كفّاره است.
کفارة شکار در صورتی که شتر یا گاو یا گوسفند باشد و نتواند آن را تهیه کند
مسأله ۲۰۵ ـ كسى كه شكارى كرد، چنانچه كفّاره آن يك شتر باشد و نتواند تهيّه كند، اگر چه به علت نداشتن قيمت آن باشد، بايد شصت مسكين را اطعام كند، و به هر مسكينى يك مدّ (حدود ۷۵۰ گرم) بدهد، و چنانچه اين را هم نتواند بايد هيجده روز روزه بگيرد.
و چنانچه كفّاره حيوانى كه شكار كرده يك گاو باشد و نتواند آن را تهيّه كند، بايد سى مسكين را اطعام كند، و اگر نتواند بايد نُه روز روزه بگيرد.
و اگر كفّاره آن يك گوسفند باشد و نتواند آن را تهيّه كند، بايد ده مسكين را اطعام كند، و اگر نتواند بايد سه روز روزه بگيرد.
کبوتر و جوجة و تخم آن
مسأله ۲۰۶ ـ اگر محرم كبوترى را در خارج حرم بكشد، بايد يك گوسفند كفّاره بدهد، و كفّاره كشتن جوجه آن در خارج حرم، بنابر مشهور بين فقها (اعلى اللّه مقامهم) يك برّه است، و اگر چه براى تخيير بين برّه و بچّه بز نر وجهى هست، ولى احتياط واجب دادن برّه است، و كفّاره شكستن تخم كبوتر در خارج حرم ـ بنا بر احتياط واجب ـ يك درهم است.
و اگر غير محرم كبوترى را در حرم بكشد يك درهم، و اگر جوجه آن را بكشد نصف درهم، و اگر تخم آن را بشكند ربع درهم بايد كفّاره بدهد.
و اگر محرم كبوترى را در حرم بكشد بايد جمع كند بين كفّاره كشتن محرم در خارج حرم و كفّاره كشتن غير محرم در حرم، و همچنين است حكم ـ لزوم جمع بين دو كفّاره ذكر شده ـ در كشتن محرم جوجه را در حرم و در شكستن او تخم كبوتر را در حرم، و تخمى كه جوجه در آن به حركت در آمده حكم جوجه را دارد.
کشتن پرندة سنگ خواره و کبک و درّاج و گنجشک و چکاوک و سنگانه و ملخ
مسأله ۲۰۷ ـ كفّاره كشتن پرنده سنگخواره (اسفرود) و كبك و درّاج و مانند اينها، برّه اى است كه از شير گرفته شده و علفخوار شده باشد.
و براى كشتن گنجشك و چكاوك و سنگانه ـ بنا بر احتياط واجب ـ يك مدّ از طعام ـ يعنى تقريباً ۷۵۰ گرم از گندم يا جو يا برنج و مانند اينها ـ و يك برّه از شير گرفته شده كفّاره داده شود.
و در كشتن يك ملخ يك دانه خرما، و در كشتن مقدار زيادى از آن يك گوسفند كفّاره است، و در كشتن كمتر از مقدار زياد، يك كف از طعام كفّاره است.
کشتن موش صحرائی و خارپشت و سوسمار و مارمولک (عظایه) و مانند اینها
مسأله ۲۰۸ ـ در كشتن موش صحرايى و خار پشت و سوسمار و آنچه مانند اينها است، يك بچه نرينه بز كفّاره است، و در كشتن نوعى مارمولك (عظايه) يك كف از طعام كفّاره است.
کشتن زنبور
مسأله ۲۰۹ ـ در كشتن عمدى زنبور، مقدارى طعام كفّاره است، و اگر كشتن خَطَئى يا براى دفع اذيتش باشد، كفّاره ندارد.
کشتن ملخ به هنگام عبور از جاده
مسأله ۲۱۰ ـ هر گاه در جاده اى كه محرم از آن عبور مى كند ملخ باشد، بايد از آن جاده منحرف شود كه آنها را نكشد، ولى اگر نتواند منحرف شود كشتن آنها مانعى ندارد.
شکار دسته جمعی و کفاره بر هر یک از شرکت کنندگان
مسأله ۲۱۱ ـ اگر جماعتى در كشتن يك شكار شركت كنند، بر هر كدام از آنان كفّاره مستقلّى است.
خوردن از صید
مسأله ۲۱۲ ـ خوردن از صيد كفّاره دارد، و كفّاره آن ـ بنا بر احتياط واجب ـ كفّاره صيد كردن است. پس اگر محرمى صيدى بكند و سپس از آن بخورد، دو كفّاره بر او واجب مى شود.
