غسل با آب كافور نسبت به كسى كه در حال احرام مرده
مسأله ۵۵۹ ـ اگر كسى در حال احرام حجّ يا عمره بميرد نبايد او را با آب كافور غسل دهند ، و به جاى آن بايد با آب خالص غسلش بدهند ، مگر اين كه در احرام حجّ بوده و سعى را تمام نموده باشد كه در اين صورت بايد با آب كافور غسلش دهند.
سدر و كافور يا يكى از اينها پيدا نشود يا استعمال آن جايز نباشد
مسأله ۵۶۰ ـ اگر سدر و كافور يا يكى از اينها پيدا نشود ، يا استعمال آن جايز نباشد ـ مثل آن كه غصبى باشد ـ بايد به جاى هر كدام كه ممكن نيست ـ بنابر احتياط واجب ـ ميّت را با آب خالص به قصد بدليت از آنچه كه ممكن نيست غسل داده و تيمّم نيز به همين قصد بدهند.
شرایط كسى كه میّت را غسل مىدهد
مسأله ۵۶۱ ـ كسى كه ميّت را غسل مى دهد بايد مسلمان دوازده امامى و عاقل و بالغ باشد ، و مسائل غسل را هر چند به تعليم ديگرى در اثناى غسل بداند.
نيّت كسى كه میّت را غسل مىدهد
مسأله ۵۶۲ ـ كسى كه ميّت را غسل مى دهد بايد قصد قربت ـ چنانكه در وضو گذشت ـ و اخلاص داشته باشد ، و استمرار همين داعى تا آخر غسل سوم كفايت مى كند.
غسل دادن بچه مسلمان و ديوانه و تجهيز كافر
مسأله ۵۶۳ ـ غسل دادن بچّه مسلمان اگر چه از زنا باشد واجب است ، و غسل و حنوط و كفن و دفن كافر و اولاد او جايز نيست ، و كسى كه از بچّگى ديوانه بوده و به حال ديوانگى بالغ شده ، چنانچه پدر و مادر او يا يكى از آنان مسلمان باشد ، يا از جهت ديگرى محكوم به اسلام باشد ، بايد او را غسل داد ، وگرنه غسل دادن او جايز نمى باشد.
غسل بچه سقط شده
مسأله ۵۶۴ ـ بچّه سقط شده اگر چهار ماه يا بيشتر داشته باشد ، بايد او را غسل بدهند ، و اگر چهار ماه ندارد و روح در او دميده نشده است ـ بنابر احتياط واجب ـ در پارچه اى بپيچند و بدون غسل دفن كنند.
مماثلت با میّت
مسأله ۵۶۵ ـ غسل دادن مرد زن را و زن مرد را جايز نيست و باطل است ، ولى زن مى تواند شوهر خود را غسل بدهد و شوهر هم مى تواند زن خود را غسل بدهد ، اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه زن شوهر خود و شوهر زن خود را غسل ندهد.
غسل دختر بچه و پسر بچه
مسأله ۵۶۶ ـ مرد مى تواند دختر بچّه اى را كه مميّزه نشده غسل دهد و زن هم مى تواند پسر بچّه اى را كه مميّز نشده غسل دهد ، هر چند احتياط مؤكّد آن است كه پسر بچّه و دختر بچّه اى كه بيش از سه سال دارند ، اوّلى را مرد و دومى را زن غسل بدهد.
پیدا نشدن مماثل
مسأله ۵۶۷ ـ اگر براى غسل دادن ميّتى كه مرد است مرد پيدا نشود ، زنانى كه با او نسبت دارند و محرمند ـ مثل مادر و خواهر و عمّه و خاله ـ يا به واسطه ازدواج يا شير خوردن با او محرم شده اند ، مى توانند او را غسل بدهند ، و نيز اگر براى غسل ميّت زن ، زن ديگرى نباشد ، مردهايى كه با او نسبت دارند و محرمند يا به واسطه ازدواج يا شير خوردن با او محرم شده اند ، مى توانند او را غسل دهند ، و بنابر احتياط واجب در صورت وجود مماثل نوبت به محرم نمى رسد ، و غسل دادن از زير لباس واجب نيست ، هر چند احوط است ، ولى بايد به عورت نظر نكند ، و بنابر احتياط عورت را بپوشاند.
برهنه بودن میّت غير از عورت هنگام غسل ميت
مسأله ۵۶۸ ـ اگر ميّت و كسى كه او را غسل مى دهد هر دو مرد يا هر دو زن باشند ، جايز است كه غير از عورت جاهاى ديگر ميّت برهنه باشد.
نگاه كردن به عورت میّت در غير زن و شوهر
مسأله ۵۶۹ ـ نگاه كردن به عورت ميّت در غير زن و شوهر حرام است ، و كسى كه او را غسل مى دهد ، اگر نگاه كند معصيت كرده ولى غسل باطل نمى شـود.
ازالة نجاست از بدن میّت
مسأله ۵۷۰ ـ اگر جايى از بدن ميّت نجس باشد بايد به كيفيّتى كه در مسأله «۳۷۸» گذشت تطهير شود ، و بهتر آن است كه هر عضوى قبل از غسل آن عضو بلكه تمام بدن ميّت پيش از شروع به غسل ، از نجاسات ديگر تطهير شود.
چگونگى نحوه غسل میّت
مسأله ۵۷۱ ـ غسل ميّت مثل غسل جنابت است ، و احتياط واجب آن است كه تا غسل ترتيبى ممكن است ميّت را غسل ارتماسى ندهند ، و در غسل ترتيبى هم بايد طرف راست را بر طرف چپ مقدم بدارند و مخيّرند بين اين كه آب را روى بدن بريزند ، يا بدن را در آب فرو برند.
كفايت غسل میّت از غسل حيض و جنابت
مسأله ۵۷۲ ـ كسى را كه در حال حيض يا در حال جنابت مرده لازم نيست غسل حيض يا غسل جنابت بدهند ، بلكه همان غسل ميّت براى او كافيست.
مزد گرفتن براى غسل دادن میّت
مسأله ۵۷۳ ـ مزد گرفتن براى غسل دادن ميّت جايز نيست ، و اگر كسى براى گرفتن مزد ميّت را غسل دهد ، آن غسل باطل است ، ولى مزد گرفتن براى مقدّمات غير لازمه جايز است.
تيمم عوض از غسل میّت
مسأله ۵۷۴ ـ اگر آب پيدا نشود يا استعمال آن مانعى داشته باشد ، بايد عوض هر غسل ميّت را يك تيمّم بدهند ، و بنابر احتياط واجب يك تيمّم ديگر هم ، عوض هر سه غسل بدهند ، و اگر كسى كه تيمّم مى دهد ، در يكى از سه تيمّم قصد ما فى الذمّه نمايد ـ يعنى نيّت كند كه اين تيمّم براى آنچه به آن واقعاً مكلّف هستم انجام مى دهم ـ تيمّم چهارم لازم نيست.
نحوه انجام تيمم عوض از غسل میّت
مسأله ۵۷۵ ـ كسى كه ميّت را تيمّم مى دهد ، بايد دست خود را بر زمين بزند و به صورت و پشت دستهاى ميّت بكشد ، و اگر ممكن باشد ـ بنابر احتياط واجب ـ با دست ميّت هم او را تيمّم بدهد.
كفن واجب میّت مسلمان
مسأله ۵۷۶ ـ ميّت مسلمان را بايد با سه پارچه كه آنها را لنگ و پيراهن و سر تاسرى مى گويند كفن نمايند.
مقدار واجب در كفن
مسأله ۵۷۷ ـ مقدار واجب از لنگ و پيراهن ، آن اندازه اى است كه عرفاً بر آن لنگ و پيراهن گفته شود ، ولى احتياط واجب آن است كه لنگ از ناف تا زانو اطراف بدن را بپوشاند ، و افضل آن است كه از سينه تا روى پا برسد ، و پيراهن بايد از سرشانه و ـ بنابر احتياط واجب ـ تا نصف ساق پا تمام بدن را بپوشاند ، و افضل آن است كه تا روى پا برسد.
و درازاى سرتاسرى بايد به قدرى باشد كه بستن دو سر آن ممكن باشد ، و پهناى آن بايد به اندازه اى باشد كه يك طرف آن روى طرف ديگر بيايد.
اجازه ورثه در بيشتر از مقدار واجب كفن
مسأله ۵۷۸ ـ اگر ورثه بالغ باشند و اجازه دهند كه بيشتر از مقدار واجب كفن را كه در مسأله قبل گذشت از سهم آنان بردارند اشكال ندارد ، و احتياط واجب آن است كه بيشتر از مقدار واجب كفن را از سهم وارثى كه بالغ نشده برندارند.
وصيت به بيشتر از مقدار واجب كفن
مسأله ۵۷۹ ـ اگر كسى وصيّت كرده باشد آن اندازه اى را كه از كفن افضل است از ثلث مال او بر دارند ، يا وصيّت كرده باشد ثلث مال را به مصرف خود او برسانند ولى مصرف آن را معيّن نكرده باشد ، يا فقط مصرف مقدارى از آن را معيّن كرده باشد ، مى توانند مقدار افضل كفن را از ثلث مال او بردارند.
اگر میّت وصيت نكرده باشد كه كفن را از ثلث مال او بردارند
مسأله ۵۸۰ ـ اگر ميّت وصيّت نكرده باشد كه كفن را از ثلث مال او بردارند و بخواهند از اصل مال بردارند بر طبق آنچه كه در مسأله «۵۷۸» ذكر شد ، عمل نمايند.
كفن زن بر شوهر
مسأله ۵۸۱ ـ كفن زن بر شوهر است اگر چه زن از خود مال داشته باشد ، و همچنين اگر زن را ـ چنانچه در احكام طلاق خواهد آمد ـ طلاق رجعى بدهند و پيش از تمام شدن عدّه بميرد ، شوهرش بايد كفن او را بدهد ، و چنانچه شوهر بالغ نباشد يا ديوانه باشد ، ولىّ شوهر بايد از مال او كفن زن را بدهد ، بنابر احتياط واجب كفن زن ناشزه و منقطعه بر شوهر است.
كفن میّت در صورتی که مال نداشته باشد
مسأله ۵۸۲ ـ كفن ميّت بر خويشان او واجب نيست ، و بنابر احتياط واجب در صورتى كه ميّت مال نداشته باشد ، كفن را بايد كسى بدهد كه مخارج ميّت در حال زندگى بر او واجب بوده است.
پیدا نبودن بدن ميت از زير کفن
مسأله ۵۸۳ ـ واجب است كه مجموع سه پارچه كفن طورى باشد كه بدن ميّت از زير آنها پيدا نباشد ، بلكه ـ بنابر احتياط واجب ـ هر يك از سه پارچه كفن به قدرى نازك نباشد كه بدن ميّت از زير آن پيدا باشد.
كفن كردن با چيز غصبى و يا با پوست مردار
مسأله ۵۸۴ ـ كفن كردن با چيز غصبى ـ اگر چه چيز ديگرى هم پيدا نشود ـ جايز نيست ، و چنانچه كفن ميّت غصبى باشد و صاحب آن راضى نباشد ، بايد از تنش بيرون آورند اگر چه او را دفن كرده باشند ، و كفن كردن با پوست مردار نجس در حال اختيار جايز نيست ، بلكه در حال اضطرار هم محلّ اشكال است ، و همچنين كفن كردن با پوست مردار پاك در حال اختيار مشكل است.
كفن كردن میّت با چيز نجس و با ابريشم و طلا بافت
مسأله ۵۸۵ ـ كفن كردن ميّت با چيز نجس ـ و در نجاستى كه مورد عفو در نماز است بنابر احتياط ـ و با پارچه ابريشمى خالص ، و مخلوطى كه خليط بيشتر از ابريشم نباشد ، و ـ بنابر احتياط واجب ـ با پارچه اى كه با طلا بافته شده جايز نيست ، ولى در حال ناچارى اشكال ندارد.
كفنی که از حيوان حرام گوشت یا حلال گوشت تهیّه شده
مسأله ۵۸۶ ـ كفن كردن با پارچه اى كه از پشم يا موى حيوان حرام گوشت تهيّه شده ـ بنابر احتياط واجب ـ در حال اختيار جايز نيست ، و همچنين است كفن كردن با پوست حيوان حلال گوشتى كه به دستور شرع كشته شده ، ولى اگر كفن از مو و پشم حيوان حلال گوشت باشد مانعى ندارد ، اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه با اين دو هم كفن ننمايند.
نجس شدن کفن میّت
مسأله ۵۸۷ ـ اگر كفن ميّت به نجاست خود او يا به نجاست ديگرى نجس شود ، چنانچه شستن يا بريدن آن به نحوى كه كفن ضايع نشود ممكن باشد ، بايد مقدار نجس را بشويند يا ببرند اگر چه بعد از گذاشتن در قبر باشد ، و اگر شستن يا بريدن آن ممكن نيست ، ولى عوض كردن آن ممكن باشد ، بايد عوض نمايند ، و اين حكم در نجاستى كه در نماز مورد عفو است مبنى بر احتياط است.
كفن كردن كسى كه در حال احرام مرده
مسأله ۵۸۸ ـ كسى كه براى حجّ يا عمره احرام بسته ، اگر بميرد بايد مثل ديگران كفن شود ، و پوشاندن سر و صورتش اشكال ندارد.
