مسح سر با همان ترى آب وضو
مسأله ۲۵۵ ـ بعد از شستن هر دو دست بايد جلوى سر را با ترى آب وضو كه در دست مانده مسح كند ، و احتياط واجب آن است كه مسح با باطن كف دست راست باشد ، و بنابر احتياط مستحبّ مسح را از بالا به پايين انجام دهد.
محل مسح سر و مقدار آن
مسأله ۲۵۶ ـ يك قسمت از چهار قسمت سر ، كه مقابل پيشانى است جاى مسح مى باشد ، و هر جاى اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافيست ، و مستحبّ است كه اندازه مسح از پهنا به اندازه پهناى سه انگشت بسته باشد ، و بهتر است از درازا به اندازه درازاى يك انگشت باشد.
مسح بر موى سر و موهاى بلند
مسأله ۲۵۷ ـ لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد بلكه بر موى جلوى سر هم صحيح است ، ولى كسى كه موى جلوى سر او به اندازه اى بلند است كه اگر مثلا شانه كند به صورتش مى ريزد يا به جاهاى ديگر سر مى رسد ، بايد بيخ موها را مسح كند ، يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد ، و اگر موهايى را كه به صورت مى ريزد يا به جاى ديگر سر مى رسد جلوى سر جمع كند و بر آنها مسح نمايد يا بر موى جاهاى ديگر سر كه جلوى آن آمده مسح كند ، چنين مسحى باطل است.
مسح پا و محل مسح و مقدار و ترتيب آن
مسأله ۲۵۸ ـ بعد از مسح سر بايد با ترى آب وضو كه در دست مانده است روى پاها را مسح كند ، و اندازه واجب آن از سر يكى از انگشتها تا برآمدگى روى پا است ، و احتياط مستحبّ آن است كه تا مفصل مسح نمايد ، و احتياط واجب آن است كه پاى راست را مقدّم بر پاى چپ بدارد ، و همچنين پاى راست را با دست راست و پاى چپ را با دست چپ مسح نمايد.
پهناى مسح پا
مسأله ۲۵۹ ـ پهناى مسح پا به هر اندازه باشد كافيست ، ولى افضل آن است كه تمام روى پا را با تمام كف دست مسح نمايد.
كيفيت انجام مسح پا
مسأله ۲۶۰ ـ احتياط واجب آن است كه در مسح پا دست را بر سر انگشتها بگذارد و بعد به پشت پا بكشد ، يا آن كه دست را بر برآمدگى روى پا يا مفصل گذاشته و تا سر انگشتها بكشد ، نه آن كه تمام دست را روى پا بگذارد و كمى بكشد.
تحقق مسح در سر و پا با حركت دست
مسأله ۲۶۱ ـ در مسح سر و روى پا بايد دست را روى آنها بكشد ، نه آن كه دست را نگه دارد و سر يا پا را به آن بكشد ، ولى اگر موقعى كه دست را مى كشد سر يا پا مختصرى حركت كند اشكال ندارد.
خشك بودن محل مسح و مقدار خشكى آن
مسأله ۲۶۲ ـ جاى مسح بايد خشك باشد ، و اگر به قدرى تر باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند مسح باطل است ، ولى اگر ترى آن به قدرى كم باشد كه رطوبتى كه بعد از مسح در آن ديده مى شود عرفاً بگويند فقط از ترى كف دست است اشكال ندارد.
نماندن رطوبتى در كف دست براى مسح
مسأله ۲۶۳ ـ اگر براى مسح رطوبتى در كف دست نمانده باشد ، نمى تواند دست را با آب خارج تر كند ، بلكه بايد از ريش خود كه داخل در حدّ صورت است رطوبت بگيرد وبا آن مسح نمايد ، و گرفتن رطوبت از غير ريش و مسح نمودن با آن محلّ اشكال است.
ماندن رطوبت كف دست فقط براى مسح سر
مسأله ۲۶۴ ـ اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد ، سر را با همان رطوبت مسح كند ، و براى مسح پاها از ريش خود كه داخل در حدّ صورت است رطوبت بگيرد.
مسح كردن از روى جوراب و كفش
مسأله ۲۶۵ ـ مسح كردن از روى جوراب و كفش باطل است ، ولى اگر به واسطه سرماى شديد يا ترس از دزد و درنده و مانند اينها نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد ، بنابر احتياط واجب بر كفش و جوراب مسح نمايد و تيمّم هم بنمايد.
نجس بودن محل مسح پا
مسأله ۲۶۶ ـ اگر روى پا نجس باشد و نتواند براى مسح آن را آب بكشد ، بايد تيمّم كند.
تعداد غسلهاى واجب هفت است
غسلهاى واجب هفت است: (اوّل) غسل جنابت ، (دوم) غسل حيض ، (سوم) غسل نفاس، (چهارم) غسل استحاضه، (پنجم) غسل مسّ ميّت ، (ششم) غسل ميّت ، (هفتم) غسلى كه به واسطه نذر و قسم و مانند اينها واجب مى شود.
سبب جنابت
مسأله ۳۵۱ ـ به دو چيز انسان جنب مى شود:
(اوّل) جماع.
(دوم) بيرون آمدن منى ، در خواب باشد يا بيدارى ، كم باشد يا زياد ، با شهوت باشد يا بى شهوت ، با اختيار باشد يا بى اختيار.
رطوبتى كه نداند منى است يا غير آن
مسأله ۳۵۲ ـ اگر رطوبتى از مرد خارج شود كه نداند منى است يا بول يا غير اينها ، چنانچه با شهوت و جستن بيرون آمده و بعد از بيرون آمدن آن بدن سست شده ، آن رطوبت حكم منى را دارد ، و اگر هيچ يك از اين سه نشانه يا بعضى از اينها را نداشته باشد حكم منى را ندارد ، ولى در مريض اگر با شهوت بيرون آيد ، هر چند با جستن و سستى بدن بيرون نيامده باشد ، حكم منى را دارد ، و امّا زن اگر از شهوت انزال كند غسل جنابت بر او واجب است.
وضوی کسی که يكى از سه نشانه منى را داشته باشد
مسأله ۳۵۳ ـ اگر از مردى كه مريض نيست آبى بيرون آيد كه يكى از سه نشانه اى را كه در مسأله پيش گذشت داشته باشد و نداند نشانه هاى ديگر را داشته يا نه ، چنانچه پيش از بيرون آمدن آن ، وضو داشته به همان وضو اكتفا كند و اگر وضو نداشته كافى است فقط وضو بگيرد.
بول كردن بعد از بيرون آمدن منى
مسأله ۳۵۴ ـ مستحبّ است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند ، و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند منى است يا رطوبت ديگر ، حكم منى را دارد.
جماع به اندازه ختنه گاه يا بيشتر
مسأله ۳۵۵ ـ اگر انسان با زنى جماع كند و به اندازه ختنه گاه يا بيشتر داخل شود چه در قُبُل باشد و چه در دُبُر هر دو جنب مى شوند ، اگر چه منى بيرون نيايد ، و بنابر احتياط واجب در جماع با مرد جمع كند بين غسل و وضو در صورتى كه قبلا وضو نداشته باشد وگرنه غسل كفايت مى كند ، و در حكم مذكور فرقى نيست بين بالغ و نابالغ و عاقل و مجنون و قاصد و غير قاصد.
شك در دخول به اندازه ختنه گاه
مسأله ۳۵۶ ـ اگر شكّ كند كه به مقدار ختنه گاه داخل شده يا نه ، غسل بر او واجب نيست.
وطى حيوان
مسأله ۳۵۷ ـ اگر حيوانى را وطى كند ـ يعنى با او نزديكى نمايد ـ و منى از او بيرون آيد غسل تنها كافى است ، و اگر منى بيرون نيايد ، چنانچه پيش از وطى وضو داشته باز هم غسل تنها كافى است ، و اگر وضو نداشته احتياط واجب آن است كه غسل كند و وضو هم بگيرد.
شك در خروج منی
مسأله ۳۵۸ ـ اگر منى از جاى خود حركت كند و بيرون نيايد ، يا انسان شكّ كند كه منى از او بيرون آمده يا نه غسل بر او واجب نيست.
نزديكى كردن براى كسى كه نمىتواند غسل كند
مسأله ۳۵۹ ـ كسى كه نمى تواند غسل كند ولى تيمّم برايش ممكن است ، بعد از داخل شدن وقت نماز هم مى تواند با زن خود نزديكى كند.
نماز كسى كه غسل جنابت نكرده
مسأله ۳۶۰ ـ اگر در لباس خود منى ببيند و بداند كه از خود اوست و براى آن غسل نكرده ، بايد غسل كند ، ونمازهايى را كه يقين دارد بعد از بيرون آمدن منى خوانده ، اگر در وقت است اعاده كند ، و اگر بعد از وقت است قضا نمايد ، و امّا نمازهايى را كه احتمال مى دهد پيش از بيرون آمدن آن منى خوانده ، اعاده و قضاء ندارد.
روش انجام غسل ترتيبى
مسأله ۳۶۷ ـ در غسل ترتيبى بايد به نيّت غسل ، اوّل سر و گردن ، بعد بدن را بشويد ، و بنابر احتياط واجب اوّل طرف راست و بعد طرف چپ بدن را بشويد ، و اگر عمداً يا از روى فراموشى و يا به واسطه ندانستن مسأله سر را بعد از بدن بشويد ، كفايت مى كند بدن را دوباره بشويد ،واگر طرف راست را بعد از طرف چپ بشويد ، بنابر احتياط واجب طرف چپ را دوباره بشويد ، و تحقّق غسل ترتيبى به حركت دادن هر يك از سه عضو زير آب به قصد غسل محلّ اشكال است.
شستن ناف و عورت در غسل ترتيبى
مسأله ۳۶۸ ـ بنابر احتياط واجب نصف ناف و نصف عورت را بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را با طرف چپ بشويد ، و بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.
مقدمه علمیّه در غسل ترتيبى
مسأله ۳۶۹ ـ براى آن كه يقين كند هر سه قسمت ـ يعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ ـ را كاملا غسل داده ، بايد هر قسمتى را كه مى شويد مقدارى از قسمت ديگر را هم با آن قسمت بشويد ، بلكه احتياط مستحبّ آن است كه تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن ، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشويد.
جائى از بدن را نشسته و نداند در كدام قسمت است
مسأله ۳۷۰ ـ اگر بعد از غسل بفهمد جايى از بدن را نشسته و نداند آيا از سر يا طرف راست يا طرف چپ مى باشد ، شستن سر لازم نيست و بايد جايى را كه احتمال مى دهد از طرف چپ نشسته بشويد ، و بنابر احتياط واجب جايى را كه احتمال مى دهد از طرف راست نشسته قبل از شستن طرف چپ بشويد.
جائى از بدن را نشسته و مىداند در كدام قسمت است
مسأله ۳۷۱ ـ اگر بعد از غسل بفهمد مقدارى از بدن را نشسته ، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار كافيست ، و اگر از طرف راست باشد بعد از شستن آن مقدار ـ بنابر احتياط واجب ـ طرف چپ را بشويد ، و اگر از سر و گردن باشد بايد بعد از شستن آن مقدار بدن را بشويد ، و بنابر احتياط واجب ، طرف راست را بر طرف چپ مقدّم بدارد.
شک در شستن مقداری پيش از تمام شدن غسل
مسأله ۳۷۲ ـ كسى كه پيش از تمام شدن غسل در شستن مقدارى از طرف چپ شكّ كند ، شستن همان مقدار كافيست ، ولى اگر بعد از شستن مقدارى از طرف چپ در شستن مقدارى از طرف راست شكّ كند ، بنابر احتياط واجب آن مقدار را شسته و بعد از آن طرف چپ را هم بشويد ، و اگر در شستن مقدارى از سر و گردن شكّ كند و داخل در شستن قسمتهاى ديگر بدن شده باشد ، شكش غير معتبر و غسلش صحيح است.
روش انجام غسل ارتماسى
مسأله ۳۷۳ ـ غسل ارتماسى به فرو بردن تمام بدن در آب محقّق مى شود ، و تحقّق غسل ارتماسى در صورتى كه قسمتى از بدن در آب باشد به فرو بردن باقى بدن مورد اشكال است ، و بنابراحتياط واجب به گونه اى باشد كه عرفاً صدق كند كه بدن را دفعةً در آب فرو برده است.
