نماز روى صندلى
در فرض سؤال بايد سطح ميزى كه سر را براى سجده روى آن مىگذارد پايين باشد مثلاً روبروى پاهاى او قرار گيرد . مهر را روى آن قرار دهد و بر روى آن سجده نمايد .
ولى چنانچه قدرت ندارد بر ميزى كه سطح آن به اين مقدار پايين است سجده نمايد بلكه فقط مىتواند بر روى ميزى سجده نمايد كه سطح آن مثلاً روبروى سينه اوست به علت مريضى يا درد كمر و ... در اين صورت بنابر احتياط واجب يك بار نماز را به همين كيفيت بخواند و يك بار نماز را با سجده به اشاره سر بخواند ، و چنانچه براى سجده حتى در اين حد سطحى كه مثلاً روبروى سينه قرار دهد و بر آن سجده كند هم قدرت ندارد و فقط مىتواند نماز با سجده با اشاره به جا آورد بايد نمازش را با سجده به اشاره به جا آورد .
كسى كه قدرت بر قرائت و حرف زدن ندارد
در صورتى كه نمازگزار در اثر بيمارى يا جراحى صورت نمىتواند حرف زده يا حروف را به صورت صحيح ادا كند ، بايد به هر طور كه مىتواند نماز خود را قرائت نموده و كلمات آن را ادا نمايد و اگر به هيچ صورت نمى تواند قرائت كند بايد در قلب خود بگذراند و زبانش را حركت دهد وبه انگشت هم به آن اشاره كند .
اكتفاء به يك سبحان اللَّه براى مريض
شخص بيمار در ركوع و سجده نماز مىتواند به جاى سه بار سبحان اللَّه به يك بار گفتن اكتفا نمايد .
روزه گرفتن در صورتى كه دكتر نهى كند
اگر دكتر به شخصى بگويد روزه براى او ضرر دارد و او را از روزه منع نمايد در صورتى كه از گفته دكتر گمان به ضرر يا خوف ضرر براى بيمار حاصل شود واجب است كه روزه نگيرد ، و همچنين اگر دكتر حاذق بود و مورد اطمينان و وثوق او باشد و اين شخص اطمينان به خطاى دكتر نداشته باشد باز هم نبايد روزه بگيرد و در غير اين دو صورت روزه بر او واجب است .
خوف ضرر در موردى كه دكتر بگويد ضرر ندارد
اگر دكتر بگويد روزه گرفتن براى بيمار ضرر ندارد ولى او ترس از ضرر داشته باشد ، در صورتىكه ترس منشأ عقلايى داشته باشد روزه گرفتن جايز نيست .
روزه زن حامله
زنى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى حمل او يا براى خودش ضرر دارد ، روزه او صحيح نيست و بعداً بايد روزه خود را قضا بنمايد و در موردى كه روزه براى حمل او ضرر داشته باشد علاوه بر قضاء بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد ، و احتياط مستحب* اين است كه در صورتى هم كه روزه براى خودش ضرر دارد ، يك مدّ طعام به فقير بدهد .
روزه زنى كه بچه شير مىدهد
زنى كه بچه شير مىدهد اگر شير او كم باشد و روزه براى بچه يا براى خودش ضرر داشته باشد جايز نيست روزه بگيرد بلكه بايد بعداً قضاى آن را بجا آورد ، و اين حكم در صورتى است كه شير خوردن اين بچه از راه ديگرى ميسر نباشد ، و اگر ميسر باشد واجب است آن زن روزه بگيرد ، و در صورتى كه روزه براى بچهاش ضرر داشته باشد علاوه بر قضاء بايد فديه هم بپردازد ، يعنى براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد ، و احتياط مستحب اين است كه در صورتى هم كه روزه براى خودش ضرر داشته باشد ، براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد .
روزه گرفتن در صورت بيمارى معده
سؤال ۱ . اينجانب ناراحتى شديد معده دارم و به گفته دكتر متخصّص حق گرفتن روزه ندارم ، آيا در اين صورت هم روزه بر من واجب است و ترك آن گناه مىباشد ؟
جواب ) روزه بر شما در صورتى كه از گفته دكتر اطمينان پيدا مىكنيد و يا ترس ضرر مهم داشته باشيد كه منشاء اين ترس عقلائى باشد ، واجب نيست و گناهى بر شما نمىباشد و نزد خداوند متعال معذوريد .
روزه مريض كليوى
سؤال ۲ . شخصى در اثربيمارى كليوى بايد درطول روز آب بخورد والّا بيمارى اش شديدتر شده ، و ممكن است كليه خود را از دست بدهد ، حكم روزه او چيست ؟
جواب) در فرض مذكور كه از روى ضرورت لازم است آب بياشامد ، بايد بنابر احتياط واجب از آشاميدن آب بيش از حدّ ضرورت و از ساير مفطرات اجتناب كند ولى روزه او صحيح نيست و اگر خوب شد بايد روزههاى خود را قضا كند .
تزريق آمپول و سرم براى روزه دار
سؤال ۳ . آيا شخص روزه دارى كه بيمار است مىتواند آمپول يا سرم تزريق كند ؟
جواب ) تزريق آمپولى كه به جاى دوا به كار مىرود يا عضو را بى حس مىكند ، اشكال ندارد و همچنين آمپول كه به جاى آب وغذا به كار مىرود نيز مانعى ندارد ولى احتياط مستحب آن است كه از استعمال آمپولى كه به جاى آب و غذا به كار مىرود خوددارى كند ، ولى در سرم احتياط واجب اين است كه از آن اجتناب نمايد و در صورتى كه ضرورتى براى استعمال آن باشد ، بايد بنابر احتياط واجب روزه را گرفته و بعداً آن را قضا نمايد .
استفاده از اسپرى براى روزه دار
سؤال ۴ . شخص روزهدارى كه به جهت تنگى نفس مجبور است از اسپرى استفاده نمايد، آيا استفاده از اسپرى موجب بطلان روزه او مىشود يا روزه او صحيح است؟
جواب ) استفاده از اسپرى در صورتى كه هنگام استعمال به صورت مايع در آمده و به حلق برسد، موجب بطلان روزه است ولى در صورتى كه به صورت مايع در نيايد، موجب بطلان روزه نيست و روزه او صحيح است.
حدود شرعى حجاب بانوان
حدود شرعى حجابى كه بانوان بايد مراعات نمايند بدين صورت مىباشد :
زن بايد موى و بدن خود را از نامحرم بپوشاند و پوشاندن روى پا هم واجب است ، مگر اين كه ضرورتى پيش بيايد مثل اين كه پزشك متخصص و حاذق از بانوان در دسترس نباشد و براى معالجه مجبور باشد سراغ نامحرم برود . در اين صورت فقط نسبت به موضعى كه محتاج به معاينه است اشكالى ندارد .
اما پوشاندن صورت و دستها تا مچ در صورتى كه نامحرم به ريبه نظر نكند ، واجب نيست و در صورت نظر نامحرم تفصيلى در مسأله وجود دارد كه به رساله توضيح المسائل رجوع شود .
خوردن چيزى كه براى انسان ضررمهمى دارد
سؤال ۱ . آيا خوردن غذا يا چيزى كه ضرر مهمى براى انسان دارد از جهت شرعى اشكال دارد ؟
جواب ) خوردن و آشاميدن چيزى كه براى انسان ضرر مهمى دارد حرام است .
خوردن شربتهاى خوراكى كه از روغن ماهى گرفته شده
سؤال ۲ . آيا خوردن شربتهاى تقويتى كه از كشورهاى غير مسلمان وارد شده و از جنس روغن ماهى مىباشد جايز است ؟
جواب ) در صورتى كه از بلاد كفّار وارد شده اگر احراز نكرده باشيم كه شخص كافر آن را به نحو صحيح تذكيه نموده يعنى آن را زنده از آب گرفته و يا در تور ، در آب مرده باشد حرام است . ولى اگر تذكيه آن را توسط كافر احراز كرده باشيم ولىنمى دانيم آن ماهى فَلس داشته يا نه بنابر احتياط واجب جايز نيست .
حكم سقط جنين
سقط جنين در صورتى كه پدر و مادر يا يكى از آنها مسلمان باشند جايز نيست و بنابر احتياط واجب از سقط جنينى كه پدر و مادرش هر دو غير مسلمان باشند بايد اجتناب نمود .
ديه سقط جنين
حمل در چهل روز اول نطفه بوده و ديه آن بيست دينار ( مطابق با ۱۵ مثقال طلاى متعارف ) و چهل روز بعد علقه بوده و ديه آن چهل دينار و چهل روز بعد مضغه بوده و ديه آن شصت دينار است و ديه در بين اين مراتب به همين حساب تقسيم مىشود ( هر دو روز يك دينار ) و بعد از آنكه داراى استخوان شد هشتاد دينار و پس از آنكه گوشت پيدا كرد صد دينار و هنگاميكه روح در او دميده شد اگر پسر باشد ديه او هزار دينار و اگر دختر باشد ديه او پانصد دينار است .
كسى كه ديه سقط جنين بر اوست
ديه سقط جنين بر عهده كسى است كه متصدّى عمل سقط جنين بوده ، پس اگر مادر با خوردن قرص بچه را سقط كرده بر عهده مادر است و اگر پزشك با آمپول زدن بچه را سقط كرده بر عهده او است .
كسىكه ديه سقط جنين بهاو دادهمىشود
اگر مادر متصدى سقط جنين شده ديه آن را بايد به پدر يا در صورت فقدان پدر به ساير ورثه بپردازد و اگر پدر متصدى آن شده بايد ديه را به مادر بدهد و اگر شخصى ديگر متصدى آن شده بايد ديه را به پدر و مادر بدهد ، و به عبارت ديگر هر كس مباشر در سقط است ديه به او نمىرسد ، و ديه به طبقه بعد بايد داده شود و اگر پدر و مادر به سقط جنين راضى باشند هر چند مباشر در سقط نباشند ، احتياط واجب اين است كه ديه به طبقه بعد داده شود و پدر و مادر ديه را نگيرند .
رحم اجارهاى
سؤال ۱ . نظر شما در مورد رحم اجارهاى مربوط به زنى كه شوهر دارد چيست ؟
جواب ) قرار دادن نطفه ( منى ) مرد اجنبى در رحم غيرزوجه (زن) او جايز نيست ولو توسط شوهر خودش تلقيح واقع شود . ولى اگر عصياناً اين عمل انجام شود زنى كه اين بچه از او متولد شده مادر اين فرزند و صاحب نطفه شرعاً پدر او حساب مىشود و همه احكام نسب بين آنها جارى است .
تلقيح اسپرم و تخمك در آزمايشگاه و انتقال به رحم صاحب تخمك
سؤال ۲ . اگر اسپرم در آزمايشگاه با تخمك تلقيح شود و ديگر عنوان منى يا اسپرم بر آن صدق نكند ، انتقال تخمك لقاح يافته به رحم زن صاحب تخمك ، شرعاً جايز است يا خير ؟ به فرض جواز وضعيت كودك حاصله از حيث نسب ، توارث ، محرميت و ديگر احكام شرعى چه خواهد بود ؟
جواب ) اگر اسپرم شوهر با تخمك همسر او تلقيح شود و به رحم خود همسر منتقل گردد در صورتى كه متوقف بر انجام كار حرامى نباشد ( مثل نگاه كردن به موضع مخصوص بدن ) جايز است ولى اگر اسپرم شوهر با تخمك زن ديگرى تلقيح شود و به رحم همسر آن مرد منتقل شود حرام است اگر چه احكام اولاد جارى است .