سایت رسمی دفتر حضرت آيت الله العظمى وحيد خراسانى

احكام پاكى ‏ها و نجاست ‏ها

وظيفه‏ ى هر انسان مؤمن و خدا شناس آن است كه هنگام اداى نماز بدن ولباس خود را پاك نمايد ولى اين نكته را نبايد فراموش كرد كه خداى مهربان احكام دين را بر شما ساده و آسان گرفته تا اين امر به سهولت انجام گيرد .
حال توجّه شما را به چند مسأله‏ ى مهمّ درباره‏ى پاكى‏ ها و نجاست‏ ها جلب مى ‏نماييم .

اصل طهارت اشياء و آنچه عين نجاست است‏

مسأله ۱ - اصل اوّلى در همه‏ى اشياء طهارت آنهاست و در اين ميان خداى تعالى براى بعضى چيزها حكم نجاست را قرار داده است ، آنچه عين نجاست مى‏باشد ده چيز است :
( اوّل ) بول ، ( دوم ) غائط ، ( سوم ) منى ، ( چهارم ) مردار ، ( پنجم ) خون ، ( ششم ) سگ ، ( هفتم ) خوك ، ( هشتم ) كافر ، ( نهم ) شراب و نبيذ ، ( دهم ) فقّاع

حكم سرايت نجاست‏

مسأله ۲ - اگر چيز پاك به چيز نجس برسد و هر دو يا يكى از آنها به طورى تر باشد كه ترى يكى به ديگرى برسد ، چيز پاك نيز نجس مى‏شود ، و اگر ترى به قدرى كم باشد كه به ديگرى نرسد، چيزى كه پاك بوده نجس نمى‏شود.

شك در سرايت نجاست‏

مسأله ۳ - اگر چيز پاكى به چيز نجس برسد و انسان شكّ كند كه هر دو يا يكى از آنها تر بوده يا نه ، آن چيز پاك نجس نمى‏شود .

چيزى كه با واسطه ، تماس با عين نجس داشته‏

مسأله ۴ - متنجس اول در برخورد با اشياء ديگر موجب نجاست آنها مى‏شود به شرط اينكه رطوبت سرايت كننده داشته باشد ، اما متنجس دوم و متنجس سوم در صورتى كه با آب قليل و مايعات ديگر برخورد كند آنها را نجس مى‏كند و در بر خورد با چيزهاى ديگر بنابر احتياط واجب آنها را نجس مى‏نمايد و ملاقى نجس در واسطه چهارم به بعد پاك است .

راه‏هاى اثبات نجاست‏

مسأله ۵ - نجاست هر چيز از سه راه ثابت مى‏شود :
( اوّل ) آن كه خود انسان يقين يا اطمينان پيدا كند كه آن چيز نجس است ، و اگر گمان داشته باشد چيزى نجس است لازم نيست از آن اجتناب نمايد .
( دوم ) آن كه كسى كه چيزى در اختيار اوست بگويد آن چيز نجس است در صورتى كه متّهم به دروغ گفتن نباشد ، مثلا همسر يا خدمتكار انسان در صورتى كه متّهم به دروغ گفتن نباشند ، نسبت به ظرف يا چيز ديگرى كه در اختيار اوست بگويند نجس است .
( سوم ) آن كه دو مرد عادل بگويند چيزى نجس است ، بلكه اگر يك نفر عادل يا شخصى كه ثقه باشد اگر چه عادل نباشد و ظنّ ( گمان ) برخلاف آن نباشد بگويد چيزى نجس است بايد از آن چيز اجتناب كرد .

شك در پاكى چيزى‏كه سابقاً نجس‏بوده‏

مسأله ۶ - چيز نجسى كه انسان شك دارد پاك شده يا نه ، نجس است.

شك در نجاست اشيائى كه پاك بوده‏اند

مسأله ۷ - تمام اشيائى كه مى‏دانيم پاك بوده‏اند اگر شك در نجاست آنها نمائيم، پاك مى‏باشند.

تفحص و جستجو از نجاست‏

مسأله ۸ - اگر انسان بتواند نجس بودن يا پاك بودن شيئى را بفهمد لازم نيست وارسى نمايد.

تماس با نجاست در داخل بدن‏

اگر چيزى داخل بدن شود و به نجاست برسد، در صورتى كه بعد از بيرون آمدن آلوده به نجاست نباشد پاك است. بنابر اين اگر سوزن يا چاقو و مانند اينها در بدن فرو رود و بعد از بيرون آمدن به نجاست آلوده نباشد، نجس نيست.
و همچنين آب دهان و بينى اگر در داخل، به خون برسد و بعد از بيرون آمدن به خون آلوده نباشد، نجس نيست.

رنگ باقيمانده نجاست‏

مسأله ۹ - لباسى را كه آلوده به نجاست بوده و شسته‏ايم ولى رنگ نجاست در آن باقيمانده ، با زوال عين نجاست محكوم به طهارت است هر چند رنگ و بو باقى مانده باشد .

پاك نمودن شى نجس با آب كر يا جارى‏

مسأله ۱۰ - اگر يكبار چيز نجس را در آب كرّ يا جارى فرو برده يا زير آب لوله كشى شهرى بگيرند به گونه‏اى كه آب به تمام جاهاى نجس آن برسد پاك مى‏شود، و در فرش و لباس و مانند اينها فشار دادن يا ماليدن يا با پا لگد كردن، لازم است و فرقى ندارد كه آن چيز متنجس به بول باشد يا به غير آن.

پاك نمودن چيزى كه به‏بول نجس شده با آب قليل‏

مسأله ۱۱ - چيزهايى كه به بول نجس شده اگر يك مرتبه آب روى آن بريزند و از آن جدا شود، در صورتى كه بول در آن چيز نمانده باشد، بايد يك مرتبه ديگر آب روى آن بريزند تا پاك شود ولى در لباس و فرش و مانند اينها بايد بعد از هر دفعه به فشار و مانند آن ، غساله آن بيرون آيد.
(غساله آبى است كه معمولاً در وقت شستن و بعد از آن ، از چيزى كه شسته مى‏شود خود به خود يا به وسيله فشار و مانند آن مى‏ريزد)
و اگر آن چيز به بول پسر شيرخوارى كه غذاخور نشده نجس شود، چنانچه يك مرتبه آب روى آن بريزند كه به تمام جاهاى نجس آن برسد پاك مى‏شود و در لباس و فرش و مانند اين‏ها فشار لازم نيست.

پاك نمودن چيزى كه به غير بول نجس شده، با آب قليل‏

مسأله ۱۲ - راه تطهير آنها با آب قليل اين است كه با ازاله عين نجاست يك مرتبه آب روى آن بريزند و از آن جدا شود ، و احتياط واجب* آن است كه آب ريختن بعد از ازاله عين نجاست باشد ، و در مثل لباس غساله آن را با فشار دادن و مانند آن بيرون آورد.

خون جراحت كه تطهير آن مشقت دارد

سؤال ۱ . شخصى دچارخونريزى شديد بوده و در بيمارستان بسترى است و آب كشيدن بدن يا عوض كردن لباس براى او مشقت شديد دارد ، حكم نماز او چيست ؟
جواب ) اگر در بدن يا لباس نمازگزار خون زخم يا جراحت يا دمل باشد، چنانچه طورى است كه آب كشيدن بدن يا لباس يا عوض كردن لباس براى نوع مردم مشقّت داشته باشد ، تا وقتى كه زخم يا جراحت يا دمل خوب نشده است، مى‏تواند با آن خون نماز بخواند ، و همچنين است اگر چركى كه با خون بيرون‏آمده يا دوايى كه روى زخم گذاشته‏اند و نجس شده در بدن يا لباس او باشد .

خون زخم كه كمتر از درهم باشد

سؤال ۲ . اگر بدن انسان زخم باشد و لكه بسيار كوچكى از خون روى لباس يا بدن باشد نماز با آن صحيح است ؟
جواب ) در صورتى كه خون جراحت روى بدن يا لباس به مقدار كمتر از درهم باشد نماز با آن اشكالى ندارد ولى نجس است ، و اندازه درهم در حكم مذكور ، تقريباً به اندازه بند سر انگشت سبّابه ( انگشت شهادت ) است .

رسيدن رطوبت به خون كمتر از درهم‏

اگر خون بدن يا لباس كمتر از درهم باشد و رطوبتى به آن برسد كه اطراف را آلوده كند، نماز با آن باطل است، اگر چه خون و رطوبتى كه به آن رسيده به اندازه درهم نباشد، ولى اگر رطوبت فقط به خون برسد و اطراف را آلوده نكند، نماز خواندن با آن اشكال ندارد.
همچنين اگر بدن يا لباس خونى نشود ولى به واسطه رسيدن با رطوبت به خون نجس شود، اگرچه مقدارى كه نجس شده كمتر از درهم باشد، نمى‏شود با آن نماز خواند.

زردابه اطراف زخم‏

سؤال ۳ . بعد از قطع خونريزى معمولا زردابه‏اى اطراف زخم پيدا مى‏شود آيا اين زردابه نجس است ؟
جواب ) زردابه‏اى كه در حال بهبودى زخم در اطراف آن پيدا مى‏شود اگر معلوم نباشد كه با خون مخلوط است پاك مى‏باشد .

خون مردگى ، زير پوست‏

سؤال ۴ . اگر نداند خون زير پوست مرده است يا گوشت آن كوبيده شده است ، چنانچه سوراخ شود پاك است يا نجس؟ و خونى كه به واسطه كوبيده شدن زير ناخن مى‏ميرد و بيرون آمدن آن ممكن نيست هنگام وضو چه حكمى دارد ؟
جواب )
۱ - اگر انسان نداند كه خون زير پوست مرده يا گوشت به واسطه كوبيده شدن به آن حالت درآمده ، پاك است .
۲ - اگر طورى باشد كه ديگر به آن خون نگويند ، پاك است و براى وضوء اشكالى درست نمى‏كند . واگر به آن خون بگويند، نجس است و چنانچه پوست پاره شود و چيزى با آن ملاقات كند آن چيز نجس مى‏شود و در اين صورت اگر بيرون آوردن خون و تطهير محلّ ، جهت وضوء يا غسل حرجى باشد بايد تيمّم نمايد .

خونى كه به آب دهان برسد

سؤال ۵ . آيا خونى كه به آب دهان برسد ، موجب نجاست دهان وآنچه در آن است، مى‏شود؟
جواب ) اگر به واسطه مخلوط شدن با آب دهان از بين برود اجتناب از آب دهان لازم نيست، و اگر با مخلوط شدن از بين نرود اگر آب از دهان بيرون بيايد اجتناب از آن لازم است، و همانطور بلعيدن در صورت دوم حرام است و در صورتى كه چيز خارجى به آن خون برسد بنابر احتياط واجب* نجس مى‏شود هر چند دندان مصنوعى باشد

الكل طبّى و صنعتى وادكلن‏ها

سؤال ۶ . الكل صنعتى يا الكل طبّى يا ادكلن‏هايى كه الكل دارند چه حكمى دارد ؟
جواب ) الكل صنعتى پاك است و همچنين الكل طبّى در صورتى كه از چوب يا چيز ديگرى [ غير از شراب و نبيذ و فقّاع ] ساخته شده باشد پاك است ، لذا در اين صورت عطر و ادكلن اگر داراى الكل طبى هم باشد ، پاك است‏

نماز كسى كه جاهل به نجاست لباس يا بدنش بوده‏

سؤال ۷ . كسى نمى‏دانسته كه قسمتى از لباس يا بدنش نجس بوده و بعد از چند روز فهميده آيا بايد نمازهاى گذشته را دوباره بخواند؟
جواب ) خير لازم نيست .

نجس شدن لباس‏هاى كوچك‏

اگر لباس‏هاى كوچك نمازگزار، مثل عرقچين و جوراب كه نمى‏شود با آنها عورت را پوشانيد نجس باشد، چنانچه ساير موانع لباس نمازگزار در آن نباشد - مثل اين كه از مردار يا نجس العين يا حيوان حرام گوشت نباشد - نماز با آن صحيح است، و نيز اگر با انگشترى نجس نماز بخواند اشكال ندارد.

همراه داشتن چيز نجس‏

چيز نجس مانند دستمال و كليد و چاقوى نجس جايز است همراه نمازگزار باشد.

وضو و غسل‏

انسان براى نماز بايد علاوه بر پاكى از نجاست‏ها ، طهارت از حَدَث اصغر( هر چه كه موجب فقط وضو شود، مانند خروج بول و غائط ) و حَدَث اكبر( هر چه كه موجب غسل شود ، مانند جماع و حيض ) داشته باشد و وضو و غسل موجب پاكى از حدث و شرط صحّت نماز است .

شك در باطل شدن وضو

اگر شكّ كند كه وضوى او باطل شده يا نه، بنا مى‏گذارد كه وضوى او باقى است، ولى اگر بعد از بول استبراء نكرده و وضو گرفته باشد، و بعد از وضو رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند بول است يا چيز ديگرى ، آن رطوبت نجس است و وضوى او باطل است.

شك در گرفتن وضو

كسى كه شك دارد وضو گرفته يا نه بايد وضو بگيرد.

كسى‏كه نمى‏تواند از خروج بول و غائط جلوگيرى كند

در اين مسأله بايد به دو حكم توجه شود: يكى حكم وضوء و دوم حكم طهارت بدن و لباس .
اما حكم وضو:
اگر انسان مرضى دارد كه بول او قطره قطره مى‏ريزد، يا نمى‏تواند از بيرون آمدن غائط خوددارى كند، چنانچه يقين دارد كه از اوّل وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پيدا مى‏كند، بايد وضو و نماز را در وقتى كه مهلت پيدا مى‏كند انجام دهد.
و اگر مهلت او به مقدار كارهاى واجب وضو و نماز است بايد در وقتى كه مهلت دارد فقط كارهاى واجب وضو و نماز را به جا آورد و كارهاى مستحبّ را ترك نمايد.
و اگر به مقدار وضو و نماز مهلت پيدا نمى‏كند و در بين نماز يك يا چند دفعه بول و غائط از او خارج مى‏شود، اگر همان نماز را با يك وضو بخواند كفايت مى‏كند ، و يك وضو براى چندين نماز او كافيست، مگر اين كه مُحدِث به حدث ديگرى گردد، و لازم نيست بعد از وضو فوراً نماز بخواند.
اما حكم طهارت بدن و لباس:
كسى كه بول او قطره قطره مى‏ريزد، بايد براى نماز به وسيله كيسه‏اى كه در آن پنبه يا چيز ديگرى است كه از رسيدن بول به جاهاى ديگر جلوگيرى مى‏كند خود را حفظ نمايد، و احتياط واجب* آن است كه پيش از هر نماز مخرج بول را كه نجس شده آب بكشد ، مگر در صورتى كه موجب حرج باشد ، و در صورتى كه جمع ما بين ظهر و عصر يا مغرب و عشاء مى‏كند، شستن بين دو نماز لازم نيست.
و نيز كسى كه نمى‏تواند از بيرون آمدن غائط خوددارى كند، چنانچه ممكن باشد بايد به مقدار نماز از رسيدن غائط به جاهاى ديگر جلوگيرى نمايد، و احتياط واجب* آن است كه براى نماز مخرج غائط را آب بكشد، مگر در صورتى كه موجب حرج باشد.
همچنين كسى كه نمى‏تواند از بيرون آمدن بول يا غائط خوددارى كند، در صورتى كه ممكن باشد و موجب حرج نباشد بايد به مقدار نماز از خارج شدن بول يا غائط جلوگيرى نمايد، و در صورتى كه مرض او به آسانى معالجه شود بايد خود را معالجه نمايد.

كسى‏كه نمى‏تواند به‏ تنهائى وضو بگيرد

كسى كه نمى‏تواند وضو بگيرد بايد نايب بگيرد كه او را وضو دهد، ولى بايد خود او نيّت وضو كند و بنابر احتياط* واجب نايب هم نيّت نمايد و با دست خود مسح كند، و اگر نمى‏تواند بايد نايبش دست او را بگيرد و به جاى او مسح بكشد، و اگر اين هم ممكن نيست بايد نايب از دست او رطوبت بگيرد و با آن رطوبت سر و پاى او را مسح كند.
البته هركدام از كارهاى وضو را كه مى‏تواند به تنهايى انجام دهد، نبايد در آن كمك بگيرد.

احكام وضوى جبيره‏اى‏

اگر در يكى از اعضاء وضو يا غسل ، زخم يا جراحت يا شكستگى باشد در بعضى موارد بايد وضو يا غسل جبيره‏اى نمود .