فرو بردن آب بينى و خلط سينه و غذايى كه لاى دندان مانده
مسأله ۲۶۹۳ ـ فرو بردن آب بينى و خلط سينه كه در دهان آمده حرام نيست ، و نيز فرو بردن غذايى كه موقع خلال كردن از لاى دندان بيرون مى آيد اگر طبيعت انسان از آن متنفّر نباشد ، اشكال ندارد.
خوردن و آشاميدن چيزى كه موجب مرگ يا ضرر مهم مى شود
مسأله ۲۶۹۴ ـ خوردن و آشاميدن چيزى كه موجب مرگ مى شود ، يا براى انسان ضرر مهمّى دارد حرام است.
گوشت اسب و قاطر و الاغ و احكام وطى آنها و گاو و گوسفند
مسأله ۲۶۹۵ ـ خوردن گوشت اسب و قاطر و الاغ مكروه است ، و اگر كسى آنها را وطى ـ نزديكى ـ كند ، خود و نسلشان و آشاميدن شيرشان حرام ، و بول و سرگين آنها نجس مى شود ، و بايد آنهارا از شهر بيرون ببرند و در جاى ديگر بفروشند ، و بر وطى كننده است قيمتش را به صاحبش بدهد.
و اگر با حيوان حلال گوشتى مانند گاو و گوسفند نزديكى كنند ، بول و سرگين آنها نجس مى شود ، و خوردن گوشت و آشاميدن شير آنها هم حرام است ، و همچنين است نسل آنها ، و بايد فورى آن حيوان را بكشند و بسوزانند ، و كسى كه با آن وطى كرده پول آن را به صاحبش بدهد.
بزغاله يا برّه ای که شير خوك بخورد و استبراء آنها
مسأله ۲۶۹۶ ـ بزغاله اگر از خوك به مقدارى كه استخوانش محكم شود شير بخورد ، خود و نسلش حرام مى شوند ، و همچنين است برّه شير خوار بنا بر احتياط واجب ، و در صورتى كه مقدار شير خوردن كمتر از آن باشد ـ بنابر احتياط واجب ـ در صورتى حلال مى شوند كه استبراء شوند ، و استبراء آنها اين است كه هفت روز از پستان بز يا گوسفند شير بخورند ، و اگر حاجت به شير نداشتند هفت روز علف بخورند.
و حيوانى كه به خوردن نجاست انسان عادت كرده نيز گوشتش حرام است ، و چنانچه استبرائش نمايند حلال مى شود ، و كيفيت استبراء آن در مسأله «۲۲۶» بيان شد.
آشاميدن شراب و ساير مسكرات و روايات در مذمت آن
مسأله ۲۶۹۷ ـ آشاميدن شراب و غير آن از مسكرات حرام است ، و روايات در مذمّت آن بسيار است ، و در بعضى از آنها قريب به اين مضامين وارد شده كه: خداوند معصيت نشده به چيزى كه شديدتر از آشاميدن مسكر باشد ، و از حضرت امام جعفر صادق (عليه السلام) سؤال شد: آيا آشاميدن شراب بدتر است يا ترك نماز؟ فرمود: شرب خمر ، براى اين كه شرابخوار در حالتى قرار مى گيرد كه پروردگار خودرا نمى شناسد.
و از حضرت رسول (صلى الله عليه وآله وسلم) روايت شده كه: شراب سَرِ هر گناهى است.
و در بعضى از روايات آشاميدن شراب اشد از زنا و دزدى شمرده شده است ، و خداوند شراب را حرام كرده به علّت اين كه ام الخبائث و سَرِ هر شرّى است.
و شرابخوار عقل خودرا از دست مى دهد ، پس پروردگار خود را نمى شناسد ، و هر معصيتى را مرتكب ، و هر حرمتى را هتك ، و هر رحم وابسته اى را قطع ، و هر فاحشه اى را مرتكب مى شود.
نشستن يا خوردن سر سفرهاى كه در آن شراب مى خورند
مسأله ۲۶۹۸ ـ نشستن سر سفره اى كه در آن شراب مى خورند ـ اگر انسان يكى از آنان حساب شود ـ حرام ، و چيز خوردن از آن سفره نيز حرام است.
نجات دادن مسلمانى كه نزديك است از گرسنگى يا تشنگى بميرد
مسأله ۲۶۹۹ ـ بر هر مسلمان واجب است به مسلمان ديگرى كه نزديك است از گرسنگى يا تشنگى بميرد ، نان و آب داده و او را از مرگ نجات دهد.
منفعت و ضرر نه استحباب و کراهت
«اگرچه بعضى از آن رواياتى كه مستند حكم است در مقام بيان استحباب و كراهت شرعى نيست بلكه بيان كننده منفعت و ضررى است كه بر آن امور مرتّب مى شود».
مستحبات غذا خوردن
مسأله ۲۷۰۰ ـ چند چيز در غذا خوردن مستحبّ است:
(اوّل) هردو دست را پيش از غذا خوردن بشويد.
(دوم) بعد از غذا خوردن هر دو دست خودرا بشويد و با دستمال خشك كند.
(سوم)ميزبان پيش از همه شروع به غذا خوردن كند ، و بعد از همه دست بكشد ، و پيش از غذا خوردن اوّل ميزبان دست خودرا بشويد ، بعد كسى كه طرف راست او نشسته و همين طور تا برسد به كسى كه طرف چپ او نشسته ، و بعد از غذا خوردن اوّل كسى كه طرف چپ ميزبان نشسته دست خودرا بشويد و همينطور تا به ميزبان برسد.
(چهارم) در اوّل غذا خوردن بسم الله بگويد ، ولى اگر سر يك سفره چند جور غذا باشد ، در وقت خوردن هركدام آنها گفتن بسم الله مستحبّ است.
(پنجم) با دست راست غذا بخورد.
(ششم) با سه انگشت يا بيشتر غذا بخورد ، و با دو انگشت نخورد.
(هفتم) اگر چند نفر سر يك سفره نشسته اند ، هركسى از غذاى جلوى خودش بخورد.
(هشتم) لقمه را كوچك بردارد.
(نهم) سر سفره زياد بنشيند ، و غذا خوردن را طول بدهد.
(دهم) غذا را خوب بجود.
(يازدهم) بعد از غذا خوردن خداوند عالم را حمد كند.
(دوازدهم) انگشتهارا بليسد.
(سيزدهم) بعد از غذا خوردن خلال نمايد ، ولى با چوب انار و ريحان و نى و برگ درخت خرما خلال نكند.
(چهاردهم) آنچه بيرون سفره مى ريزد جمع كند و بخورد ، ولى اگر در بيابان غذا بخورد مستحبّ است آنچه مى ريزد براى پرندگان و حيوانات بگذارد.
(پانزدهم) در اوّل روز و در اوّل شب غذا بخورد ، و در بين روز و در بين شب غذا نخورد.
(شانزدهم) بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پاى راست را روى پاى چپ بيندازد.
(هفدهم) در اوّل غذا و آخر آن نمك بخورد.
(هيجدهم) ميوه را پيش از خوردن با آب بشويد.
مکروهات غذا خوردن
مسأله ۲۷۰۱ ـ چند چيز در غذا خوردن مكروه است:
(اوّل) در حال سيرى غذا خوردن.
(دوم) پر خوردن.
(سوم) نگاه كردن به صورت ديگران در موقع غذا خوردن.
(چهارم) خوردن غذاى داغ.
(پنجم) فوت كردن چيزى كه مى خورد يا مى آشامد.
(ششم) بعد از گذاشتن نان در سفره منتظر چيز ديگرشدن.
(هفتم) پاره كردن نان با كارد.
(هشتم) گذاشتن نان زير ظرف غذا.
(نهم) پاك كردن گوشتى كه به استخوان چسبيده به طورى كه چيزى در آن نماند.
(دهم) پوست كندن ميوه.
(يازدهم) دور انداختن ميوه پيش از آن كه كاملا آن را بخورد.
مسأله ۲۷۰۲ ـ در آشاميدن آب چند چيز مستحبّ است:
(اوّل) آب را به طور مكيدن بياشامد.
(دوم) در روز ايستاده آب بياشامد.
(سوم) پيش از آشاميدن آب بِسْمِ اللّهِ ، و بعد از آن اَلْحَمْدُ لِلّه بگويد.
(چهارم) به سه نفس آب بياشامد.
(پنجم) از روى ميل آب بياشامد.
(ششم) بعد از آشاميدن آب حضرت ابى عبد الله (عليه السلام) و اهل بيت ايشان را ياد كند ، و قاتلان آن حضرت را لعنت نمايد.
مستحبات آشاميدن آب
مسأله ۲۷۰۲ - درآشامیدن آب چند چیز مستحب است:
(اوّل)آب رابه طور مکیدن بیاشامد.
(دوم)در روز ایستاده آب بیاشامد.
(سوم)پیش از آشامیدن آب بسم الله،وبعداز آن الحمدالله بگوید.
(چهارم)به سه نفس آب بیاشامد.
(پنجم)از روی میل آب بیاشامد
(ششم)بعداز آشامیدن آب حضرت ابی عبدالله (عليه السلام) و اهل بیت ایشان را یاد کند،و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
امورى كه در آشاميدن آب مذموم است
مسأله ۲۷۰۳ ـ زياد آشاميدن آب ، و آشاميدن آن بعد از غذاى چرب ، و در شب به حال ايستاده مذموم است ، و نيز آشاميدن آب با دست چپ ، و همچنين از جاى شكسته كوزه ، و جايى كه دسته آن است مذموم مى باشد.
تعريف نذر
مسأله ۲۷۰۴ ـ نذر آن است كه انسان براى خدا ملتزم شود كه كار خيرى را به جا آورد ، يا كارى را كه نكردن آن بهتر است ترك كند.
تحقق نذر به صيغه عربى يا فارسى
مسأله ۲۷۰۵ ـ در نذر بايد صيغه خوانده شود ، و لازم نيست آن را به عربى بخوانند ، پس اگر بگويد: (چنانچه مريض من خوب شود ، براى خدا بر من است كه ده تومان به فقير بدهم) نذر او صحيح است.
شرايط نذر كننده
مسأله ۲۷۰۶ ـ نذر كننده بايد بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختيار خود نذر كند ، بنابراين كسى كه به واسطه عصبانى شدن بى اختيار نذر كرده يا او را بر نذر اكراه كرده باشند نذر او صحيح نيست.
نذر مفلس و سفيه
مسأله ۲۷۰۷ ـ مفلس ـ شخصى كه حاكم شرع او رااز تصرّف در اموالش منع كرده ـ و سفيه ـ كسى كه مال خودرا در كارهاى بيهوده مصرف مى كند ـ اگر نذر كند مالى به فقير بدهد صحيح نيست.
نذر كردن زن بدون اذن شوهر
مسأله ۲۷۰۸ ـ اگر شوهر از نذر كردن زن جلوگيرى نمايد ، زن نمى تواند ـ در صورتى كه وفاء به نذرش منافى با حقّ شوهر باشد ـ نذر كند ، بلكه بدون اذن شوهر در اين صورت نذر زن باطل است ، و صحّت نذر زن در مال خودش بدون اذن شوهر ـ در غير حجّ يا زكات يا احسان به پدر و مادر يا صله ارحام ـ محلّ اشكال است.
مخالفت شوهر با نذرى كه زن با اجازه او كرده
مسأله ۲۷۰۹ ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند ، شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند ، يا او را از عمل كردن به نذر جلوگيرى نمايد.
منع پدر يا مادر از عملى كه فرزند نذر كرده
مسأله ۲۷۱۰ ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر يا با اجازه او نذر كند بايد به آن نذر عمل نمايد ، ولى اگر پدر يا مادر از عملى كه نذر كرده منعش كنند نذر او صحيح نيست.
نذر كردن كارى كه ممكن نيست
مسأله ۲۷۱۱ ـ انسان كارى را مى تواند نذر كند كه انجام آن برايش ممكن باشد ، بنابراين كسى كه مثلا نمى تواند پياده كربلا برود اگر نذر كند پياده برود نذر او صحيح نيست.
نذر كردن انجام كار حرام يا مكروه يا ترك واجب يا مستحب
مسأله ۲۷۱۲ ـ اگر نذر كند كه كار حرام يا مكروهى را انجام دهد ، يا كار واجب يا مستحبّى را ترك كند ، نذر ا و صحيح نيست.
نذر كردن انجام يا ترك كار مباح
مسأله ۲۷۱۳ ـ اگر نذر كند كه كار مباحى را انجام دهد يا ترك نمايد ، چنانچه به جا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوى باشد نذر او صحيح نيست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر كند ، مثلا نذر كند غذايى را بخورد كه براى عبادت قوّت بگيرد نذر او صحيح است ، و نيز اگر ترك آن از جهتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر كند كه آن را ترك نمايد ـ مثلا براى آن كه دخانيات مضرّ است نذر كند كه آن را استعمال نكند ـ نذر او صحيح مى باشد.
نذرخواندن نماز واجب خود را در جايى كه بخودى خود ثواب ندارد
مسأله ۲۷۱۴ ـ اگر نذر كند نماز واجب خودرا در جايى بخواند كه بخودى خود ثواب نماز در آن جا زياد نيست ، مثل آن كه نذر كند نمازرا در اطاق بخواند ، چنانچه نماز خواندن در آن جا از جهتى بهتر باشد ـ مثلا به واسطه اين كه خلوت است انسان حضور قلب پيدا مى كند ـ نذر او به آن جهت صحيح است.
انجام نذر قبل از وقتش
مسأله ۲۷۱۵ ـ اگر نذر كند عملى را انجام دهد ، بايد همان طور كه نذر كرده به جا آورد ، پس اگر نذر كند كه روز اوّل ماه صدقه بدهد ، يا روزه بگيرد ، چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن به جا آورد كفايت نمى كند ، و نيز اگر نذر كند كه وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد ، چنانچه پيش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافى نيست.
نذری که وقت و مقدار و خصوصيات آن را معيّن نكند
مسأله ۲۷۱۶ ـ اگر نذر كند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آن را معيّن نكند ، چنانچه يك روز روزه بگيرد كافيست ، و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصيّات آن را معيّن نكند ، اگر يك نماز دو ركعتى بخواند كفايت مى كند ، و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معيّن نكند ، اگر چيزى بدهد كه بگويند صدقه داده ، به نذر عمل كرده است ، و اگر نذر كند كارى براى خدا به جا آورد در صورتى كه يك نماز به جاآورد يا يك روز روزه بگيرد يا چيزى صدقه بدهد ، نذر خودرا انجام داده است.
نذر روزه معيّن و مخالفت عمدی كند يا عذری یا مسافرت و كفاره نذر
مسأله ۲۷۱۷ ـ اگر نذر كند روز معيّنى را روزه بگيرد ، بايد همان روز را روزه بگيرد ، و در صورتى كه عمداً روزه نگيرد بايد گذشته از قضاى آن روز كفّاره هم بدهد ، و كفّاره اش كفّاره مخالفت قسم است ـ چنانچه در مسأله (۲۷۳۴) خواهد آمد ـ ولى درآن روز اختياراً مى تواند مسافرت كند و روزه را نگيرد ، و چنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامه كرده و روزه بگيرد ، و در صورتى كه از جهت سفر يا مرض روزه نگيرد لازم است روزه را قضا كند ، و همچنين بنابر احتياط واجب اگر از جهت حيض روزه نگيرد ، و در هر صورت كفّاره ندارد.
مخالفت با نذر از روى اختيار
مسأله ۲۷۱۸ ـ اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نكند بايد كفّاره بدهد.
اگر از روى فراموشى يا ناچارى يا عمد با نذر معیّن مخالفت کند
مسأله ۲۷۱۹ ـ اگر نذر كند كه تا وقت معيّنى عملى را ترك كند ، بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن عمل را به جا آورد ، و اگر پيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهد چيزى بر او واجب نيست ، ولى بازهم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را به جا نياورد ، و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد كفّاره بدهد.
اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا عمد با نذر غیر معیّن مخالفت کند
مسأله ۲۷۲۰ ـ كسى كه نذر كرده عملى را ترك كند و وقتى براى آن معيّن نكرده است ، اگر از روى فراموشى يا ناچارى يا غفلت آن عمل را انجام دهد كفّاره بر او واجب نيست ، ولى بعد هر وقت از روى اختيار آن را به جا آورد بايد كفّاره بدهد.
قضای نذر معیّن
مسأله ۲۷۲۱ ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معيّنى ـ مثلا روز جمعه را ـ روزه بگيرد ، چنانچه يكى از جمعه ها عيد فطر يا قربان باشد ، يا در روز جمعه عذر ديگرى مانند سفر يا مرض براى او پيدا شود ، بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آن را به جا آورد ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ اگر از جهت حيض روزه نگيرد.
