زخم يا شكستگى باز جلوى سر يا روى پاها كه آب برايش ضرر دارد
زخم يا شكستگى بسته كه رساندن آب به آن ضرر يا مشقّت ندارد
زخم يا شكستگى بسته كه رساندن آب به آن ضرر يا مشقّت دارد
زخم ياشكستگى بسته كه نجس است و آب كشيدن آن ضرر يا مشقّت دارد
جبيره بر تمام اعضاى وضو
جبيره و پانسمان زخم بيشتر از حدّ معمول
شستن جبيره به جاى مسح آن
جواب ) شستن محل جبيره كفايت از مسح آن نمىنمايد .
مسح كامل جبيره
جواب ) در وضوء جبيرهاى بايد تمام سطح جبيره را مسح نمود مگر در آنچه كه عادتاً مسح آن دشوار است مثل خللى كه در بين نخها قرار دارد .
نماز با وضوء جبيرهاى در اول وقت
جواب ) در فرض مذكور مىتواند اول وقت نماز را بخواند ولى بهتر است كه صبر كند، و چنانچه عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضوء يا غسل جبيرهاى به جا آورد ، و در صورتى كه اول وقت نماز خواند و تا آخر وقت عذرش بر طرف شد بايد وضو گرفته يا غسل كرده و نماز را اعاده نمايد .
خونريزى عضو هنگام وضو يا غسل
جواب ) طهارت وپاكى هر عضوى از اعضاى وضو و غسل در هنگام شستن همان عضو كافى است و لازم نيست قبل از وضو يا غسل همه اعضاء پاك باشد بنابراين اگر با شستن همان عضو ، خونريزى بند بيايد و محل پاك شود وضو يا غسل صحيح است مگر اينكه خونريزى ادامه داشته باشد و به اندازه شستن آن عضو خون بند نيايد كه در اين صورت اگر وقت نماز باقى است و اميد بند آمدن خون را دارد بهتر است تا آخر وقت صبر كند و بعد از بند آمدن خون زخم وضو بگيرد يا غسل كند ، و چنانچه عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو و غسل جبيرهاى به جا آورد ، و در صورتى كه اول وقت با وضو يا غسل جبيرهاى به جا آورد و آخر وقت عذرش برطرف شد بايد وضو گرفته يا غسل كرده ونماز را اعاده نمايد .
مانعى بر اعضاء وضو كه امكان بر طرف شدن آن بدون تراشيدن پوست نيست
جواب ) در فرض سؤال بنابر احتياط واجب بايد هم وضوء جبيرهاى بگيرد و هم تيمّم نمايد .
خون نفاس پس از زايمان
وظايف زن نفساء
خانمى كه پس از زايمان بيش از ده روز خون ببيند
حكم بانوان در عمل سزارين
جواب ) در مورد عمل سزارين بنابر احتياط واجب بايد بين اعمال نفاس و استحاضه جمع نمود .
وجوب تیمم
مسأله ۲ - لازم نيست يقين كند كه آب براى او ضرر دارد ، بلكه همين اندازه كه بترسد آب براى او ضرر دارد و آن ترس در نظر مردم به جا باشد ، بايد تيمّم كند .
مسأله ۳ - كسى كه مبتلا به درد چشم است و آب براى او ضرر دارد ، بايد تيمّم نمايد .
مسأله ۴ - اگر به واسطه يقين يا خوف ضرر تيمّم كند وپيش از نماز بفهمد كه آب برايش ضرر ندارد ، تيمّم او باطل است ، و اگر بعد از نماز بفهمد و وقت باقى باشد بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بخواند ، و اگر وقت باقى نباشد قضا واجب نيست .
كيفيّت تيمّم نمودن
( اوّل ) نيّت .
( دوم ) زدن كف دو دست بر چيزى كه تيمّم بر آن صحيح است ، و بنابر احتياط واجب كف دو دست را با هم بزند .
( سوم ) كشيدن كف هر دو دست به تمام پيشانى و دو طرف آن از جايى كه موى سر مىرويد تا ابروها و بالاى بينى ، و احتياط واجب آن است كه دستها روى ابروها هم كشيده شود .
( چهارم ) كشيدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست ، و بعد از آن كشيدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ .
احتياط مستحبّ آن است كه تيمّم را چه بدل از وضو باشد و چه بدل از غسل به اين ترتيب به جا آورد : يك مرتبه دستها را به زمين بزند و به پيشانى و پشت دستها بكشد ، و يك مرتبه ديگر به زمين بزند و پشت دستها را مسح نمايد .
چيزهايى كه تيمّم بر آنها صحيح است
تيمّم بر گچ پخته و آهك پخته و آجر پخته صحيح است ، اگر چه احتياط مستحب آن است كه در حال اختيار بر آنها تيمّم ننمايد .
گرد داشتن چيزى كه بر آن تيمّم مى كنيم
كسى كه نمىتواند تيمّم نمايد
اهميت نماز
«رَبِّ اجْعَلْنِى مُقِيمَ الصَّلوةِ وَمِنْ ذُرِيَّتى»؛
( پروردگارا مرا اقامه كننده نماز قرار بده و ذريّه مرا ) .
۲ - در عظمت نماز همين اندازه كفايت مىكند كه جامعتر از نماز بين عبادات ، عبادتى يافت نمىشود ، زيرا اين عبادتى است مشتمل بر عبادت فعلى و بر عبادت قولى ، و عبادت فعلى آن شامل افعال عبادى از ركوع و سجود و قيام و قعود است ، و عبادت قولى آن شامل قرائت و ذكر و جامع جميع معارف الهيّه از تسبيح و تكبير و تحميد و تهليل كه اركان اربعه معارف حضرت حقّ سبحانه و تعالى است ، و مشتمل است بر تمام عبادات ملائكه مقرّبين ، كه عدّهاى از آنها عبادتشان در قيام است و عدّهاى در قعود و جمعى در ركوع و جمعى در سجود .
از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه فرمودند : بعد از معرفت خدا چيزى را افضل از اين صلوات پنجگانه نمىدانم .
آداب نماز
و نيز بايد نمازگزار توبه و استغفار نمايد و گناهانى را كه مانع قبول شدن نماز است مانند حسد ، كبر ، غيبت ، خوردن حرام ، آشاميدن مسكرات ، ندادن خمس و زكاة و بلكه هر معصيتى را ترك كند .
و همچنين سزاوار است كارهايى را كه ثواب نماز را كم مىكند به جا نياورد ، مثلا در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول به نماز نايستد و در موقع نماز به آسمان نگاه نكند ، و كارهايى را كه ثواب نماز را زياد مىكند به جا آورد ، مثلا انگشتر عقيق به دست كند و لباس پاكيزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نمايد .
و اما اشاره به بعضى احكام نماز كه در بيمارستانها بيشتر مورد نياز است :
بيمارى گاهى مانع از انجام قيام ( ايستادن ) يا نشستن يا ركوع يا سجده يا قرائت در نماز مى شود . در مسائل زير شما را با احكام مسائل فوق آشنا مىنماييم .
كسى كه نمىتواند بايستد
كسى كه فقط در بعضى ركعات يا قسمتهاى نماز بتواند بايستد
تكيه كردن بر عصا يا ديوار در حال ايستادن
نماز با قيام بدون ركوع و سجود اختيارى يا نماز نشسته با ركوع و سجود
۱ - اگر متمكن از قيام است ولى متمكن از ركوع ايستاده نيست ، بايد نماز را ايستاده بخواند و براى ركوع اشاره نمايد ، و بنابر احتياط واجب نماز را با ركوع نشسته اعاده نمايد .
۲ - اگر متمكن از ركوع و سجود هر دو نباشد، بايد ايستاده نماز بخواند و براى ركوع و سجود اشاره نمايد .
ركوع در نماز نشسته
در ضمن گذاشتن كف دست روى زانو در ركوع استحباب داشته و واجب نيست . لذا مىتواند كف دست خود را روى تخت يا روى زمين بگذارد .
كسى كه قدرت بر ايستادن و نشستن ندارد
بايد دراز كشيده و در حال نماز به پهلوى راست طورى بخوابد كه جلوى بدن او (و صورت او) رو به قبله باشد و در صورتى كه نتواند به پهلوى راستش بخوابد ، به پهلوى چپ بخوابد و باز صورتش رو به قبله باشد و اگر نتوانست بر دو طرف بخوابد بر پشت خوابيده و كف پاهايش را رو به طرف قبله نمايد و بنابر احتياط واجب بايد با سرش در حدّ امكان براى ركوع و سجود اشاره كند ( سرش را پائين آورد ) و احتياط واجب اين است كه براى سجده سرش را براى اشاره پائينتر از اشاره براى ركوع بياورد و در صورتى كه نتواند با سرش اشاره كند بايد با چشمانش اشاره كند .
كسى كه قدرت بر ركوع ندارد
ركوع شرعى آن است كه در هر ركعت بعد از قرائت بايد به اندازهاى خم شود كه سر انگشتها به زانو برسد و احوط آن است كه بتواند دست را به زانو بگذارد .
ركوع عرفى آن است كه مقدارى خم شود تا در عرف بگويند ركوع نموده ولو به اندازه ركوع شرعى خم نشده است .
هرگاه نمازگذار نتواند به اندازه ركوع شرعى خم شود بايد به چيزى تكيه دهد و ركوع شرعى را به جا آورد ، و اگر موقعى هم كه تكيه داده نتواند ركوع شرعى را به جا آورد، در صورتى كه متمكّن از ركوع عرفى است ، بنابر احتياط واجب بايد ركوع عرفى را به جا آورد ، و با سر خود هم در حال قيام اشاره به ركوع بنمايد .
كسى كه قدرت بر سجده كامل ندارد
و اگر چيز بلندى نباشد كه مهر يا چيز ديگرى كه سجده بر آن صحيح است روى آن بگذارد ، لازم است كه مهر يا چيز ديگر را با دست بلند كرده و بر آن سجده نمايد ، و در صورتى كه خودش نتواند ، ديگرى بلند كند و او بر آن سجده نمايد .