موالات با طول دادن ركوع و سجود و خواندن سورههاى بزرگ
مسأله ۱۱۲۵ ـ طول دادن ركوع و سجود، و خواندن سوره هاى بزرگ موالات را به هم نمى زند.
قنوت در نمازهاى واجب و مستحب
مسأله ۱۱۲۶ ـ در تمام نمازهاى واجب و مستحبّ ، بعد از قرائت و قبل از ركوع ركعت دوم مستحبّ است قنوت بخواند ، و در نماز شفع احوط آن است كه به رجاء مطلوبيت بخواند ، و در نماز وتر با آن كه يك ركعت مى باشد ، خواندن قنوت پيش از ركوع مستحبّ است.
و نماز جمعه در هر ركعت يك قنوت دارد ، و نماز آيات پنج قنوت ، و نماز عيد فطر و قربان در ركعت اوّل پنج قنوت ، و در ركعت دوم چهار قنوت دارد ، و احتياط واجب آن است كه قنوت ها در نماز عيد فطر و قربان ترك نشود.
مستحبات قنوت
مسأله ۱۱۲۷ ـ مستحبّ است در قنوت دستها را مقابل صورت ، و كف آنها را رو به آسمان و پهلوى هم نگهدارد ، و غير شست انگشتهاى ديگر را به هم بچسباند ، و به كف دستها نگاه كند.
دعا و ذكر در قنوت
مسأله ۱۱۲۸ ـ در قنوت هر چه بر زبان بيايد از دعا و مناجات و ذكر ، اگر چه يك «سُبْحانَ اللّهِ» باشد كافيست ، و بهتر است بگويد: «لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ الْحَلِيمُ الْكَرِيمُ ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ العَلِيُّ الْعَظِيمُ ، سُبْحانَ اللّهِ رَبِّ السَّمَواتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الاَْرَضِينَ السَّبْعِ وَ ما فِيْهِنَّ وَ ما بَيْنَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرشِ الْعَظِيْمِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ».
بلند خواندن دعا و ذكر قنوت
مسأله ۱۱۲۹ ـ مستحبّ است انسان قنوت را بلند بخواند ، ولى براى كسى كه نماز را به جماعت مى خواند ، اگر امام جماعت صداى او را بشنود ، بلند خواندن قنوت مكروه است.
ترك عمدى قنوت و قضاى قنوت فراموش شده
مسأله ۱۱۳۰ ـ اگر عمداً قنوت نخواند قضا ندارد ، و اگر فراموش كند و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد ، مستحبّ است بايستد و بخواند ، و اگر در ركوع يادش بيايد ، مستحبّ است بعد از ركوع قضا كند ، و اگر در سجده يادش بيايد ، مستحبّ است بعد از سلام آن را قضا نمايد.
ترجمه نماز
قريب به اين مضامين است:
(۱) ترجمه سوره حمد
۱ ـ ترجمه سوره حمد
( بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ) : «بِسْمِ اللّهِ» يعنى ابتدا مى كنم به نام ذاتى كه جامع جميع كمالات ، و از هر گونه نقص منزّه است و عقل در آن متحيّر است.
«الرَّحْمنِ» رحمتش واسع و بى نهايت است، و در دنيا شامل مؤمن و كافر مى شود.
«الرَّحِيمِ» رحمتش ذاتى و ازلى و ابدى است و در آخرت مختص به مؤمنين است.
( اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ ) يعنى ثنا مخصوص الله است ، كه پرورش دهنده جهانيان است.
( اَلرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ) معناى آن گذشت.
( مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ) يعنى دارنده و حكمران روز جزا است.
( اِيّاكَ نَعبُدُ وَاِيّاكَ نَسْتَعِينُ ) يعنى فقط تو را پرستش مى كنم و فقط از تو كمك مى خواهم.
( اِهْدِنا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمِ ) يعنى راهنمايى كن ما را به راه راست.
( صِراطَ الَّذِينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ ) يعنى راه كسانى كه به آنان نعمت داده اى ـ كه آنان پيغمبران و جانشينان پيغمبران و شهدا و صدّيقين و بندگان شايسته خداوندند ـ ( غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضَّآ لِّينَ ) يعنى نه راه كسانى كه بر آن ها غضب شده ، و نه راه آن كسانى كه گمراه اند.
(۲) ترجمه سوره قل هو اللّه احد
۲ ـ ترجمه سوره قل هو الله احد
( بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ) معناى آن گذشت.
( قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ ) يعنى بگو اى محمّد (صلى الله عليه وآله وسلم) كه او خدايى است يگانه.
( اَللّهُ الصَّمَدُ ) يعنى خدايى كه از تمام موجودات بى نياز و همه به او نيازمندند.
( لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ ) يعنى فرزند ندارد و فرزند كسى نيست.
( وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً اَحَدٌ ) يعنى هيچ كسى همتاى او نيست.
(۳) ترجمه ذكر ركوع و سجود و ذكرهائى كه بعد از آنها مستحب است
۳ ـ ترجمه ذكر ركوع و سجود و ذكرهايى كه بعد از آنها مستحبّ است
«سُبْحانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» يعنى پروردگار بزرگ من از هر عيب و نقصى پاك و منزّه است ، و من مشغول ستايش او هستم.
«سُبْحانَ رَبِّيَ الاَْعْلى وَ بِحَمْدِهِ» يعنى پروردگار من از همه موجودات بالاتر مى باشد و از هر عيب و نقصى پاك و منزّه است ، و من مشغول ستايش او هستم.
«سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» يعنى خدا بپذيرد ثناى كسى كه او را ستايش مى كند.
«اَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّي وَ اَتُوبُ اِلَيْهِ» يعنى طلب آمرزش مى كنم از خداوندى كه پرورش دهنده من است ، و من به طرف او بازگشت مى نمايم.
«بِحَوْلِ اللهِ وَقُوَّتِهِ اَقُومُ وَاَقْعُدُ» يعنى به يارى الله و قوّت او بر مى خيزم و مى نشينم.
(۴) ترجمه قنوت
۴ ـ ترجمه قنوت
«لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ الْحَلِيمُ الْكَرِيمُ» يعنى نيست خدايى مگر الله كه صاحب حلم و كرم است.
«لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ العَلِيُّ الْعَظِيمُ» يعنى نيست خدايى مگر الله كه بلند مرتبه و بزرگ است.
«سُبْحانَ اللّهِ رَبِّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الاَْرَضِينَ السَّبْعِ» يعنى پاك و منزّه است الله كه پروردگار هفت آسمان و پروردگار هفت زمين است.
«وَ ما فِيْهِنَّ وَ ما بَيْنَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ» يعنى پروردگار هر چيزى است كه در آسمانها و زمينها و ما بين آنهاست ، و پروردگار عرش بزرگ است.
«وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» يعنى حمد و ثنا مخصوص الله است كه پرورش دهنده تمام جهانيان است.
(۵) ترجمه تسبيحات اربعه
۵ ـ ترجمه تسبيحات اربعه
«سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَكْبَرُ» يعنى الله پاك و منزّه است ، و ثنا مخصوص اوست ، و نيست خدايى ـ معبودى ـ مگر الله ، و بزرگ تر است از اين كه وصف شود.
(۶) ترجمه تشهد و سلام
۶ ـ ترجمه تشهّد و سلام
«اَلْحَمْدُ لِلّهِ ، اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ» يعنى ستايش مخصوص الله است ، شهادت مى دهم كه نيست خدايى ـ معبودى ـ مگر الله كه يگانه است و شريك ندارد.
«وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ» يعنى و شهادت مى دهم كه محمّد (صلى الله عليه وآله وسلم) بنده او و فرستاده اوست.
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد» يعنى خدايا رحمت بفرست بر محمّد و آل محمّد.
«وَ تَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ» يعنى و قبول كن شفاعت پيغمبر را و درجه او را بلند كن.
«اَلسَّلامُ عَلَيْكَ اَيُّهَا النَبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكاتُهُ» يعنى درود و سلام بر تو اى پيغمبر ، و رحمت و بركات الله بر تو باد.
«اَلسَّلامُ عَلَيْنا وَ عَلى عِبادِ اللّهِ الصـّالِحِينَ» يعنى درود و سلام الله بر ما نمازگزاران و تمام بندگان شايسته او.
«اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكاتُهُ» يعنى درود و سلام و رحمت و بركات الله بر شما باد. (و مقصود از كلمه «شما» مراد واقعى از اين كلمه باشد ، هر چند به حسب مستفاد از بعض روايات دو ملك راست و چپ و مؤمنين مى باشد.)
ذكر و دعا و قرآن بعد از نماز
مسأله ۱۱۳۱ ـ مستحبّ است انسان بعد از نماز مقدارى مشغول تعقيب ، يعنى خواندن ذكر و دعا و قرآن شود ، و بهتر است پيش از آن كه از جاى خود حركت كند و وضو و غسل و تيمّم او باطل شود رو به قبله تعقيب را بخواند ، و لازم نيست تعقيب به عربى باشد ، ولى بهتر است چيزهايى را كه در كتابهاى دعا دستور داده اند بخواند ، و از تعقيبهايى كه خيلى به آن سفارش شده است تسبيح حضرت زهرا (عليها السلام)است كه به اين ترتيب گفته شود: سى و چهار مرتبه «اَللّهُ اَكْبَرُ» بعد از آن سى و سه مرتبه «اَلْحَمْدُ لِلّهِ» بعد از آن سى و سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ».
سجده شكر و ذکر آن
مسأله ۱۱۳۲ ـ مستحبّ است بعد از نماز سجده شكر نمايد ، و همين قدر كه پيشانى را به قصد شكر بر زمين بگذارد كافيست ، ولى بهتر است صد مرتبه ، يا سه مرتبه ، يا يك مرتبه «شُكْراً لِلّهِ» يا «عَفْواً» بگويد ، و نيز مستحبّ است هر وقت نعمتى به انسان مى رسد يا بلايى از او دور مى شود سجده شكر به جا آورد.
هنگام گفتن یا شنیدن اسم يا لقب و كنيه رسول خدا
مسأله ۱۱۳۳ ـ هر وقت انسان اسم مبارك حضرت رسول(صلى الله عليه وآله وسلم) را مانند محمّد و احمد ، يا لقب و كنيه آن جناب را مثل مصطفى و ابوالقاسم بگويد يا بشنود ، اگر چه در نماز باشد مستحبّ است صلوات بفرستد.
موقع نوشتن و ياد كردن حضرت
مسأله ۱۱۳۴ ـ موقع نوشتن اسم مبارك حضرت رسول(صلى الله عليه وآله وسلم) مستحبّ است صلوات را هم بنويسند ، و نيز بهتر است هر وقت آن حضرت را ياد مى كنند صلوات بفرستند.
تعداد مبطلات
مسأله ۱۱۳۵ ـ دوازده چيز نماز را باطل مى كند ، و آنها را مبطلات مى گويند:
(اول) از بین رفتن يكى از شرطهاى نماز
(اوّل) آن كه در بين نماز يكى از شرطهاى آن از بين برود ، مثلا در بين نماز بفهمد كه ساترش غصبى است.
(دوم) باطل شدن وضو يا غسل مگر در مريض و مستحاضه (بنگرید مسأله ۴۲۱)
(دوم) آن كه در بين نماز عمداً يا سهواً يا از روى ناچارى چيزى كه وضو يا غسل را باطل مى كند پيش آيد ، مثلا بول از او بيرون آيد ، ولى كسى كه نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى كند ، اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود ، چنانچه به دستورى كه در احكام وضو گذشت رفتار نمايد ، نمازش باطل نمى شود ، و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود ، در صورتى كه به دستور استحاضه رفتار كرده باشد ، نمازش صحيح است.
شک کسی که بى اختيار خوابش برده
مسأله ۱۱۳۶ ـ كسى كه بى اختيار خوابش برده ، اگر نداند كه در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن ، بنابر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره بخواند.
شک کسی که با اختيار خودش خوابيده
مسأله ۱۱۳۷ ـ اگر بداند به اختيار خودش خوابيده ، و شكّ كند كه بعد از نماز بوده يا در بين نماز يادش رفته كه مشغول نماز است و خوابيده ، نمازش صحيح است.
شک در حال سجده كه در سجده آخر نماز است يا در سجده شكر
مسأله ۱۱۳۸ ـ اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شكّ كند كه در سجده آخر نماز است يا در سجده شكر ، بايد آن نماز را دوباره بخواند.
(سوم) روی هم گذاشتن دستها به قصد اينكه جزء نماز باشد
(سوم) (از مبطلات نماز) آن است كه دستها را به قصد اين كه جزء نماز باشد روى هم بگذارد ، مگر اين كه جاهل قاصرباشد ،و همچنين ـ بنابر احتياط واجب ـ در صورتى كه به قصد عبوديّت به جا آورد ، مگر اين كه جاهل قاصر باشد.
روی هم گذاشتن دستها از فراموشى يا ناچارى يا تقيه يا براى كاری
مسأله ۱۱۳۹ ـ هرگاه از روى فراموشى يا ناچارى يا تقيّه يا براى كار ديگر ـ مثل خاراندن دست و مانند آن ـ دستها را روى هم بگذارد ، اشكال ندارد.
(چهارم) آمین گفتن بعد از خواندن حمد
(چهارم) (از مبطلات نماز) آن است كه بعد از خواندن حمد ـ در صورتى كه قصد دعا نكند و يا به قصد اين كه جزء نماز باشد ـ آمين بگويد ، بلكه گفتن آن بعد از خواندن حمد به قصد دعا هم محلّ اشكال است ، ولى اگر جاهل قاصر باشد و يا اشتباهاً و يا از روى تقيّه بگويد ، نمازش اشكال ندارد.
(پنجم) گردیدن از قبله
(پنجم) (از مبطلات نماز) آن است كه عمداً پشت به قبله كند ، يا به طرف راست يا چپ قبله بر گردد ، بلكه اگر عمداً به قدرى برگردد كه نگويند رو به قبله است ، اگر چه به طرف راست يا چپ نرسد ، نمازش باطل است.
و امّا در صورت سهو اگر به طرف راست يا چپ نرسد نماز او صحيح است ، و اگر برسد و متذكّر شود ، در صورتى كه وقت ـ هر چند به مقدار يك ركعت ـ باقى مانده اعاده نمايد ، و اگر به اين اندازه باقى نمانده يا بعد وقت متذكّر شود قضا ندارد ، ولى اگر پشت به قبله كرده باشد بنابر احتياط واجب قضا نمايد.
رو گرداندن از قبله
مسأله ۱۱۴۰ ـ اگر عمداً سر را به قدرى بگرداند كه مواجه طرف راست يا چپ قبله يا بيشتر باشد نمازش باطل است ، ولى اگر سر را كمى بگرداند كه نگويند روى خود را از قبله برگردانده نمازش باطل نمى شود ، و اگر به مقدارى برگرداند كه بگويند روى خود را از قبله برگردانده است ولى به حدّ راست يا چپ قبله نرسيده باشد ، در اين صورت چنانچه رو گرداندن عمدى باشد نماز باطل است ، و اگر سهوى باشد نماز صحيح است ، و اگر سهواً سر را به قدرى بگرداند كه مواجه طرف راست يا چپ قبله باشد و متذكّر شود ، در صورتى كه وقت ـ هر چند به مقدار يك ركعت ـ باقى مانده بنابر احتياط واجب اعاده نمايد ، و اگر به اين اندازه باقى نمانده يا بعد وقت متذكّر شود قضا ندارد ، ولى اگر سهواً پشت به قبله كرده باشد بنابر احتياط واجب قضا نمايد.
(ششم) تكلم عمدی
(ششم) (از مبطلات نماز) آن است كه عمداً تكلّم كند به لفظى كه از دو حرف كمتر نباشد و مفيد معنايى باشد ، چه قصد افاده آن معنى را داشته باشد يا نه ، مگر اين كه جاهل قاصر باشد ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ اگر دو حرف يا بيشتر داشته باشد و مفيد معنى نباشد ، و در هر صورت اگر سهواً بگويد نمازش اشكال ندارد و بايد سجده سهو به جا آورد.
گفتن كلمهاى كه يك حرف دارد
مسأله ۱۱۴۱ ـ اگر كلمه اى بگويد كه يك حرف دارد ، چنانچه آن كلمه معنى داشته باشد ـ مثل (قِ) كه در زبان عرب به معناى اين است كه نگهدارى كن ـ در صورتى كه قصد معناى آن بكند ، نماز باطل مى شود ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ در صورتى كه معناى آن را بداند ، هر چند قصد معنى نكند ، و يا مفهم معنى نباشد.
