کسی که به خيال اينكه رفقايش ده روز مى مانند قصد ده روز كند
مسأله ۱۳۶۰ ـ اگر به خيال اين كه رفقايش مى خواهند ده روز در محلّى بمانند قصد كند كه ده روز در آن جا بماند ، و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بفهمد كه آنها قصد نكرده اند ـ اگر چه خودش هم از ماندن منصرف شود ـ تا مدّتى كه در آن جا هست بايد نماز را تمام بخواند.
مسافر بدون قصد اتفاقاً سى روز در محلى بماند
مسأله ۱۳۶۱ ـ اگر مسافر اتّفاقاً سى روز در محلّى بماند كه در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردّد باشد ، بعد از گذشتن سى روز اگر چه مقدار كمى در آن جا بماند ، بايد نماز را تمام بخواند.
کسی که نه روز يا كمتر بماند ولى بعد همينطور تا سى روز بماند
مسأله ۱۳۶۲ ـ مسافرى كه مى خواهد نُه روز يا كمتر در محلّى بماند ، اگر بعد از آن كه نُه روز يا كمتر در آن جا ماند ، بخواهد دوباره نُه روز ديگر يا كمتر بماند ، و همينطور تا سى روز ، روز سى و يكم بايد نماز را تمام بخواند.
تمام خواندن مسافر بعد از سى روز
مسأله ۱۳۶۳ ـ مسافر بعد از سى روز در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه سى روز را در يك جا بماند ، پس اگر مقدارى از آن را در جايى و مقدارى را در جاى ديگر بماند ، بعد از سى روز هم بايد نماز را شكسته بخواند.
مکان های تخییر بین شکسته و تمام
مسأله ۱۳۶۴ ـ مسافر در شهر مكّه قديم ـ كه از عقبه مدنيين است تا ذى طوى ـ و مدينه زمان حضرت رسول (صلى الله عليه وآله وسلم) و شهر كوفه و حرم حضرت سيّد الشهداء (عليه السلام) مخيّر است نمازش را شكسته يا تمام بخواند ، و تمام افضل است ، هر چند احوط آن است كه در خارج از مسجد الحرام و مسجد النبىّ (صلى الله عليه وآله وسلم) حتّى ملحقات آن دو مسجد بعد از زمان ائمّه (عليهم السلام) ، و خارج مسجد كوفه ، و دورتر از اطراف ضريح مقدّس ، نماز را تمام نخواند.
مسافرى كه عمداً یا از فراموشی نمازش را تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۵ ـ كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر در غير چهار جايى كه در مسأله پيش بيان شد عمداً تمام بخواند ، نمازش باطل است ، و اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند ، چنانچه در وقت يادش بيايد بايد اعاده كند ، و اگر بعد از وقت يادش بيايد قضا بر او نيست.
مسافرى كه سهواً نمازش را تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۶ ـ كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند اگر سهواً تمام بخواند ، چنانچه در اثناى وقت ملتفت شود نمازش باطل است ، و اگر بعد از وقت ملتفت شود قضا بر او نيست.
مسافرى كه نمى داند بايد نماز را شكسته بخواند و تمام بخواند (بنگرید مسأله ۱۲۷۳)
مسأله ۱۳۶۷ ـ مسافرى كه نمى داند بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر تمام بخواند نمازش صحيح است.
مسافرى كه بعضى از خصوصيات را نداند و تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۸ ـ مسافرى كه مى داند بايد نمازش را شكسته بخواند ، اگر بعضى از خصوصيّات آن را نداند ـ مثلا نداند كه در سفر هشت فرسخى بايد شكسته بخواند ـ چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد ، بايد اعاده كند ، و در صورتى كه اعاده نكرد بعد از وقت بايد قضا كند ، و اگر بعد از وقت بفهمد قضا ندارد.
به گمان اينكه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۹ ـ مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر به گمان اين كه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند ، در صورتى كه در وقت بفهمد سفرش هشت فرسخ بوده ، نمازى را كه تمام خوانده بايد دوباره شكسته بخواند ، و اگر اعاده نكرد بايد قضا كند ، و اگر بعد از وقت بفهمد قضا بر او نيست.
فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند
مسأله ۱۳۷۰ ـ اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند ، چنانچه در وقت يادش بيايد بايد شكسته اعاده كند ، و اگر اعاده نكرد بايد قضا كند ، و اگر بعد از وقت يادش بيايد قضا بر او نيست.
كسى كه بايد نماز را تمام بخواند و عمداً يا جهلاً شكسته به جا آورد
مسأله ۱۳۷۱ ـ كسى كه بايد نماز را تمام بخواند ، اگر شكسته به جا آورد نمازش باطل است ، ولى مسافرى كه قصد ماندن ده روز در جايى داشته باشد ، و به جهت ندانستن حكم مسأله نماز را شكسته بخواند ، احتياط واجب آن است كه نماز را تمام اعاده نمايد.
کسی که در بين نماز يادش بيايد يا ملتفت شود كه مسافر است
مسأله ۱۳۷۲ ـ اگر مشغول نماز چهار ركعتى شود و در بين نماز يادش بيايد كه مسافر است ، يا ملتفت شود كه سفر او هشت فرسخ است ، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته بايد نماز را دو ركعتى تمام كند ، و اگر قرائت يا تسبيح زياد كرده ، بنابر احتياط واجب دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر به ركوع ركعت سوم رفته نمازش باطل است ، و در صورتى كه به مقدار خواندن يك ركعت هم وقت داشته باشد ، نماز را از سر شكسته بخواند ، و اگر به مقدار يك ركعت هم وقت باقى نباشد ، نماز را شكسته قضا نمايد.
مسافری که بعضى از خصوصيات را نداند و در بين نماز بفهمد شكسته است
مسأله ۱۳۷۳ ـ اگر مسافر بعضى از خصوصيات نماز مسافر را نداند ، مثلا نداند كه اگر چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد بايد شكسته بخواند ، چنانچه به نيّت نماز چهار ركعتى مشغول نماز شود و پيش از ركوع ركعت سوم مسأله را بفهمد ، بايد نماز را دو ركعتى تمام كند ، و اگر قرائت يا تسبيح زياد كرده ، بنابر احتياط واجب دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر در ركوع ملتفت شود نمازش باطل است ، و در صورتى كه به مقدار يك ركعت هم از وقت مانده باشد نماز را شكسته بخواند ، و اگر به مقدار يك ركعت هم وقت باقى نباشد ، نماز را شكسته قضا نمايد.
کسی که به نيت دو ركعتى مشغول نماز شد و در بين بفهمد که تمام است
مسأله ۱۳۷۴ ـ مسافرى كه بايد نماز را تمام بخواند ، اگر به واسطه ندانستن مسأله به نيّت نماز دو ركعتى مشغول نماز شود ، و در بين نماز مسأله را بفهمد ، بايد نماز را چهار ركعتى تمام كند.
کسی كه نماز نخوانده و به وطنش می رسد يا به مسافرت می رود
مسأله ۱۳۷۵ ـ مسافرى كه نماز نخوانده ، اگر پيش از تمام شدن وقت به وطنش برسد ، يا به جايى برسد كه مى خواهد ده روز در آن جا بماند ، بايد نماز را تمام بخواند ، و كسى كه مسافر نيست ، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت كند ، در سفر بايد نماز را شكسته بخواند.
نماز قضا شده در سفر يا در وطن يا در محل اقامت
مسأله ۱۳۷۶ ـ اگر مسافرى كه بايد نماز را شكسته بخواند ، نماز ظهر يا عصر يا عشاء او قضا شود ، بايد آن را دو ركعتى قضا نمايد ، اگر چه در غير سفر بخواهد قضاى آن را به جا آورد و اگر از كسى كه مسافر نيست يكى از اين سه نماز قضا شود ، بايد چهار ركعتى قضا نمايد ، اگر چه در سفر بخواهد آن را قضا نمايد.
ذکر نمازگزار بعد از هر نمازى و مؤكداً براى مسافر
مسأله ۱۳۷۷ ـ مستحبّ است نمازگزار بعد از هر نمازى سى مرتبه بگويد: (سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَكْبَرُ) و براى مسافر در تعقيب نمازهاى شكسته مستحبّ مؤكّد است.
كسانى كه نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده اند
مسأله ۱۳۷۸ ـ كسى كه نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده بايد قضاى آن را به جا آورد ، اگر چه در تمام وقت نماز خواب مانده ، يا به واسطه مستى يا بى هوشى كه به اختيار او بوده نماز نخوانده باشد ، و نمازهايى را كه زن در حال حيض يا نفاس نخوانده قضا ندارد ، چه نمازهاى يوميّه باشد چه غير آن ، ولى در نماز آيات براى زلزله و رعد و برق بنابر احتياط واجب بدون نيّت ادا و قضا بجا آورد.
بعد از وقت نماز بفهمد نمازى را كه خوانده باطل بوده
مسأله ۱۳۷۹ ـ اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازى را كه خوانده باطل بوده ، بايد قضاى آن را به جا آورد.
کوتاهی نکردن در نماز قضا
مسأله ۱۳۸۰ ـ كسى كه نماز قضا دارد بايد در خواندن آن كوتاهى نكند ، ولى واجب نيست فوراً آن را به جا آورد.
نماز مستحبى براى كسى كه نماز قضا دارد
مسأله ۱۳۸۱ ـ كسى كه نماز قضا دارد مى تواند نماز مستحبّى بخواند.
احتمال این كه نماز قضايى دارد يا نمازهايى كه خوانده صحيح نبوده
مسأله ۱۳۸۲ ـ اگر انسان احتمال دهد كه نماز قضايى دارد ، يا نمازهايى را كه خوانده صحيح نبوده ، احتياط مستحبّ آن است كه قضاى آنها را به جا آورد.
ترتيب در قضاى نمازهاى يوميه
مسأله ۱۳۸۳ ـ در قضاى نمازهاى يوميّه ترتيب لازم نيست ، مگر در نمازهايى كه در اداى آنها ترتيب هست ، مثل نماز ظهر و عصر ، يا مغرب و عشاء از يك روز ، اگر چه احتياط مستحبّ در غير اينها نيز مراعات ترتيب است.
ترتيب بين قضاى نمازهاى غير يوميه يا نماز يوميه و غير يوميه
مسأله ۱۳۸۴ ـ اگر بخواهد قضاى چند نماز غير يوميّه مانند نماز آيات را بخواند ، يا مثلا بخواهد قضاى يك نماز يوميّه و چند نماز غير يوميّه را بخواند ، لازم نيست آنها را به ترتيب به جا آورد.
اگر ترتيب نمازهايى را كه نخوانده فراموش كند
مسأله ۱۳۸۵ ـ اگر ترتيب نمازهايى را كه نخوانده فراموش كند ،احتياط مستحبّ آن است كه طورى آنها را بخواند كه يقين كند به ترتيبى كه قضا شده به جا آورده است ، مثلا اگر قضاى يك نماز ظهر و يك نماز مغرب بر او واجب است و نمى داند كدام اوّل قضا شده ، اوّل يك نماز مغرب و بعد از آن يك نماز ظهر و دوباره نماز مغرب را بخواند ، يا اوّل يك نماز ظهر و بعد از آن يك نماز مغرب ، و دوباره نماز ظهر را بخواند تا يقين كند هر كدام را كه اوّل قضا شده اوّل خوانده است.
ترتیب قضا در مثل ظهر يك روز و عصر يك روز دیگر
مسأله ۱۳۸۶ ـ اگر نماز ظهر يك روز و نماز عصر روز ديگر ، يا دو نماز ظهر ، يا دو نماز عصر از او قضا شده و نمى داند كدام اوّل قضا شده است ، چنانچه دو نماز چهار ركعتى بخواند به نيّت اين كه اوّلى قضاى نماز روز اوّل و دومى قضاى نماز روز دوم باشد ، در حاصل شدن ترتيب كافيست.
ترتیب قضا در مثل ظهر و عشاء
مسأله ۱۳۸۷ ـ اگر يك نماز ظهر و يك نماز عشاء ، يا يك نماز عصر و يك نماز عشاء از او قضا شود و نداند كدام اوّل قضا شده است ، احتياط مستحبّ آن است كه طورى آنها را بخواند كه ترتيب حاصل شود ، و براى يقين به حصول ترتيب ـ مثلا اگر يك نماز ظهر و يك نماز عشاء از او قضا شده و اوّلى آنها را نمى داند ـ مى تواند اوّل يك نماز ظهر و بعد از آن يك نماز عشاء و دوباره يك نماز ظهر بخواند ، يا اوّل يك نماز عشاء بعد يك نماز ظهر و دوباره يك نماز عشاء بخواند.
يك نماز چهار ركعتى نخوانده ولى نمى داند ظهر است يا عصر يا عشاء
مسأله ۱۳۸۸ ـ كسى كه مى داند يك نماز چهار ركعتى نخوانده ولى نمى داند نماز ظهر است يا نماز عصر ، اگر يك نماز چهار ركعتى به نيّت قضاى نمازى كه نخوانده به جا آورد كافيست ، و همچنين است اگر نداند نمازى كه نخوانده ظهر است يا عشاء ، و در اين صورت نسبت به جهر و اخفات مخيّر مى باشد.
ترتیب قضا در پنج يا شش نماز پشت سر هم
مسأله ۱۳۸۹ ـ كسى كه پنج نماز پشت سر هم از او قضا شده و نمى داند اوّلى آنها كدام است ، چنانچه نُه نماز به ترتيب بخواند ـ مثلا از نماز صبح شروع كند و بعد از آن كه ظهر و عصر و مغرب و عشاء را خواند ، دو مرتبه نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب را بخواند ـ يقين به ترتيب حاصل نموده است ، و اگر شش نماز پشت سر هم از او قضا شده و اوّلى آنها را نمى داند ، براى يقين به حصول ترتيب ده نماز به ترتيب قضا كند ، و همين طور براى هر يك نمازى كه به نمازهاى قضاى او اضافه مى شود ، در صورتى كه پشت سر هم قضا شده باشد ، يك نماز بر مقدارى كه گفته شد اضافه نمايد تا يقين به حصول ترتيب پيدا شود.
