الحمد لله رب العالمین وصلی الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین سیما بقیة الله في الأرضین واللعن علی أعدائهم إلی یوم الدین.
قبل از شروع در قَسَم ، تتمه بحث از آیه کریمه «یس»، بحث در مراد از این آیه است .
از مباحث قبلی تا حدّی روشن شد که مراد، شخص خاتم است و اوّل موجودات و اکمل کائنات؛ و این سوره، قلب قرآن تدوینی است، همانطوری که صاحب سوره، قلب کتاب تکوینی است؛ و نصوصی هم که وارد است که «یس» قلب قرآن است، و قرآن هم مجموعه ی کتاب الله تدوینی است؛ قهراً به تناسب نظام حکمت، عالم تکوین با عالم تدوین منطبِق می شود. این تحقیق در مسئله از نظر فنی.
کلمات مفسّرین هم عموماً در این حدّ است که مراد از این آیه، آن حضرت است. امّا بیانات، مختلف است ولی روح مطلب، یک حقیقت است. در این مقام هم باز بحث دو قسمت می شود: یک قسمت: در نظر مفسّرین، از عامّه وخاصّه. یک مقام هم: در مستفاد از روایاتی که از اهل بیت عصمت است.
اما آنچه که از مفسّرین هست - چون باید مستند باشد - اکثر مفسّرین از عامّه و خاصّه بر این مطلب هستند . در جامع الاحکام قرآن قرطبی({^الجامع لأحكام القرآن، ج۱۶، ص: ۴
روي عن ابن عباس مسعود و- غيرهما أن معناه يا إنسان.
^})، این است: عن ابن عباس و ابن مسعود و غیرهما . چون او از اعاظم مفسّرین عامّه است، گفتارش نزد آنها معتبر است . از این جمله استفاد می شود که عمده بر این مقال هستند. عن ابن عباس و ابن مسعود و غیرهما: معناه یا انسان، معنای کلمه «یس»، یا انسان است. بعد باز خود این ها گفته اند: مراد، یا محمد است.({^الجامع لأحكام القرآن، ج۱۶، ص: ۵
عن ابن عباس:" يس" يا إنسان أراد محمدا صلى الله عليه و- سلم.
شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج۲، ص: ۱۶۹
أخبرنا عقيل بن الحسين، أخبرنا علي بن الحسين حدثنا محمد بن عبيد الله، حدثنا محمد بن محمود العسكري حدثنا بشر بن موسى حدثنا أبو نعيم، حدثنا سفيان الثوري عن منصور عن مجاهد عن عبد الله بن عباس في قول الله تعالى: سلام على آل ياسين يعني على آل محمد، و ياسين بالسريانية: يا إنسان يا محمد.
فتح القدير، ج۴، ص: ۴۱۳
قال الواحدي: قال ابن عباس و المفسرون: يريد يا إنسان: يعني محمّدا صلّى اللّه عليه و سلم.
لباب التأويل في معاني التنزيل، ج۴، ص: ۳
قول عز و جل: يس قال ابن عباس: هو قسم، و عنه أن معناه يا إنسان بلغة طيئ يعني محمدا صلّى اللّه عليه و سلّم.
^})
البته این تفسیر با این تأویل که مراد این است، سِرّش این است که قلب این عالم، انسان است. شکی نیست . چون حامل گوهر عقل، آدمی است: «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ({^سوره الأحزاب ، الآية: ۷۲^}) » هم کاشف از این مطلب است « وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ» . تعبیر شده به یا انسان، اما انسان همه اش پوست است، قشر است، لُبّ و مغز فقط خاتم النبیین است، قهرا می شود مراد او . چرا ؟ چون هر نوعی از انواع، وجودش مقدمّه ی کمال است، قهراً اکمل افراد نوع، می شود غایة القصوی. در نوع انسان هم، مراتب ترقی می کند، تا می رسد به نبوّت، از نبوّت به رسالت، از رسالت به حامل کتاب، اولو الکتب، از طبقه اولوا الکتب که ترقّی کرد، می رسد به اولوا العزم. در اولوا العزم محدود می شود به یک عدّه ی خاص. اولوا العزم باز مقدمّه می شود، آن ذی المقدمه می شود خاتم؛ بعد می رسد به «مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ»({^سوره الأحزاب ، الآية: ۴۰
مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَ كَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيماً
^})، دیگر به آنجا، منتهی می شود امر ؛ خلقت، تمام می شود، چون شکی نیست که عالم، مسخّر است برای آدم: « وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً»({^سوره البقرة ، الآية: ۳۰^}).
وقتی عالم مقدمّه ی آدم شد: « وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ»({^سوره الجاثية ، الآية: ۱۳
وَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
^})؛ پس می شود آدم، غایت. همه مسخّرات هستند «وَسَخَّرَ لَكُمْ». منتها این تسخیر باید به فعلیّت برسد. در کجا به فعلیّت رسید؟ در آن جایی که «اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ »({^سوره القمر ، الآية: ۱^}). یک اشاره کرد، ماه منشق شد. اینجا فعلیّت آن تسخّر است.
این ها را خوب باید اهلش بفهمند، نه هر کسی . اینها دقائقی است که عقول کامله بعد از تأمل درک می کند. "نفس" او وقتی در قرآن است: « وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ»({^سوره آلعمران ، الآية: ۶۱فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَكُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَكُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ ^}) و آن نفس هم بوسیله خود خدا تفسیر می شود، آن نفس هم، چون نفس خاتم است، چون انعکاس وجود خاتم است، یک اشاره کرد، ردّ شمس شد. ({^رد شمس به امر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم )
فَرُوِيَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَيْسٍ أَنَّهَا قَالَتْ بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ ص نَائِمٌ ذَاتَ يَوْمٍ وَ رَأْسُهُ فِي حَجْرِ عَلِيٍّ ع فَفَاتَتْهُ الْعَصْرُ حَتَّى غَابَتِ الشَّمْسُ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنَّ عَلِيّاً كَانَ فِي طَاعَتِكَ وَ طَاعَةِ رَسُولِكَ فَارْدُدْ عَلَيْهِ الشَّمْسَ- قَالَتْ أَسْمَاءُ فَرَأَيْتُهَا وَ اللَّهِ غَرَبَتْ ثُمَّ طَلَعَتْ بَعْدَ مَا غَرَبَتْ وَ لَمْ يَبْقَ جَبَلٌ وَ لَا أَرْضٌ إِلَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ حَتَّى قَامَ عَلِيٌّ ع فَتَوَضَّأَ وَ صَلَّى ثُمَّ غَرَبَت
منابع خاصه
الكافي (ط - الإسلامية) / ج۴ / ص ۵۶۲ / باب إتيان المشاهد و قبور الشهداء
من لا يحضره الفقيه / ج۱ / ۲۰۳ / باب فرض الصلاة ..... ص : ۱۹۵
عيون المعجزات / ص ۷ / رد الشمس لأمير المؤمنين(ع) مرتين
مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب) / ج۲ / ۳۱۸ / فصل في طاعة الجمادات له ع ..... ص : ۳۱۶
وسائل الشيعة / ج۵ / ص۱۸۱ / ۳۸ باب حكم الصلاة في أرض بابل
بحار الأنوار (ط - بيروت) / ج۴۱ / ص ۱۷۸ / باب ۱۰۹ رد الشمس له
وقعة صفّين: ص ۱۳۶.
منابع عامعه
لسان الميزان: ۵/ ص ۱۵۸ رقم ۷۲۵۰
الضعفاء الكبير: ج ۳/ ص ۳۲۷ رقم ۱۳۲۸.
المعجم الكبير: ۲۴/ ۱۴۵ ح ۳۸۲
أعلام النبوّة: ص ۱۳۲.
كفاية الطالب: ص ۳۸۱- ۳۸۸ باب ۱۰۰
فتح الباري:ج ۶/ ص ۲۲۲.
عمدة القاري: ج ۱۵/ ص ۴۳.
كنز العمّال: ج ۱۲/ ص ۳۴۹ ح ۳۵۳۵۳
الخصائص الكبرى: ج ۲/ ص۳۱۰.
اللآلئ المصنوعة: ج۱/ ص ۳۳۶- ۳۴۱
وفاء الوفا: ج ۳/ ص ۸۲۲.
فتح الباري: ج ۶/ ص ۲۲۲.
الصواعق المحرقة: ص ۱۲۸.
السيرة الحلبيّة: ج ۱/ ص ۳۸۶.
رد شمس به امر علی (علیه السلام)
رُوِيَ عَنْ جُوَيْرِيَةَ بْنِ مُسْهِرٍ أَنَّهُ قَالَ: أَقْبَلْنَا مَعَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع مِنْ قَتْلِ الْخَوَارِجِ حَتَّى إِذَا قَطَعْنَا فِي أَرْضِ بَابِلَ- حَضَرَتْ صَلَاةُ الْعَصْرِ فَنَزَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ نَزَلَ النَّاسُ فَقَالَ عَلِيٌّ ع أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ هَذِهِ أَرْضٌ مَلْعُونَةٌ قَدْ عُذِّبَتْ فِي الدَّهْرِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ فِي خَبَرٍ آخَرَ مَرَّتَيْنِ وَ هِيَ تَتَوَقَّعُ الثَّالِثَةَ وَ هِيَ إِحْدَى الْمُؤْتَفِكَاتِ وَ هِيَ أَوَّلُ أَرْضٍ عُبِدَ فِيهَا وَثَنٌ وَ إِنَّهُ لَا يَحِلُّ لِنَبِيٍّ وَ لَا لِوَصِيِّ نَبِيٍّ أَنْ يُصَلِّيَ فِيهَا فَمَنْ أَرَادَ مِنْكُمْ أَنْ يُصَلِّيَ فَلْيُصَلِّ فَمَالَ النَّاسُ عَنْ جَنْبَيِ الطَّرِيقِ يُصَلُّونَ وَ رَكِبَ هُوَ ع بَغْلَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ مَضَى قَالَ جُوَيْرِيَةُ فَقُلْتُ وَ اللَّهِ لَأَتَّبِعَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ لَأُقَلِّدَنَّهُ صَلَاتِيَ الْيَوْمَ فَمَضَيْتُ خَلْفَهُ فَوَ اللَّهِ مَا جُزْنَا جِسْرَ سُورَاءَ حَتَّى غَابَتِ الشَّمْسُ فَشَكَكْتُ فَالْتَفَتَ إِلَيَّ وَ قَالَ يَا جُوَيْرِيَةُ أَ شَكَكْتَ فَقُلْتُ نَعَمْ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ- فَنَزَلَ ع عَنْ نَاحِيَةٍ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ قَامَ فَنَطَقَ بِكَلَامٍ لَا أُحْسِنُهُ إِلَّا كَأَنَّهُ بِالْعِبْرَانِيِّ ثُمَّ نَادَى الصَّلَاةَ فَنَظَرْتُ وَ اللَّهِ إِلَى الشَّمْسِ قَدْ خَرَجَتْ مِنْ بَيْنِ جَبَلَيْنِ لَهَا صَرِيرٌ فَصَلَّى الْعَصْرَ وَ صَلَّيْتُ مَعَهُ فَلَمَّا فَرَغْنَا مِنْ صَلَاتِنَا عَادَ اللَّيْلُ كَمَا كَانَ فَالْتَفَتَ إِلَيَّ وَ قَالَ يَا جُوَيْرِيَةَ بْنَ مُسْهِرٍ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ وَ إِنِّي سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِاسْمِهِ الْعَظِيمِ فَرَدَّ عَلَيَّ الشَّمْسَ.
من لا يحضره الفقيه ؛ ج۱ ؛ ص۲۰۳
اثبات الوصية ؛ ؛ ص۱۵۳
وقعة صفين ص ۱۳۶
بصائر الدرجات في فضائل آل محمد صلى الله عليهم / ج۱ /ص ۲۱۷ / ۲ باب في الإمام ع أن عنده اسم الله الأعظم الذي إذا سأله به أجيب
الهداية الكبرى / ص ۱۲۲ / الباب الثاني باب أمير المؤمنين(عليه السلام)
الأمالي (للطوسي) ص ۶۷۱
روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط - القديمة) / ج۱ / ص۱۲۹ /
الخرائج و الجرائح / ج۱ / ص۲۲۴ / الباب الثاني في معجزات أمير المؤمنين
مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب) / ج۲ /ص ۳۱۸
وسائل الشيعة / ج۵ /ص ۱۸۱ / ۳۸ باب حكم الصلاة في أرض بابل و في الكعبة
بحار الأنوار (ط - بيروت) / ج۴۱ /ص ۱۷۸ / باب ۱۰۹ رد الشمس له
^})قمر و شمس به وجود خاتم، این چنین تسخّر را نشان داد. این است که قهراً تفسیر ابن عباس می رود روی برهان . انسان هم به حقیقت، اوست. این همه آدم، غلاف آدم هستند.« إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبَابِ »({^سوره الرعد ، الآية: ۱۹^}) باز خود آن الباب هم آمیخته به قشر هستند؛ آن لُبّ تصفیه شده که دیگر هیچ قشری ندارد، او می شود اول ما خلق الله.
اول ما خلق الله العقل({^أَنَّهُ ص قَالَ: أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ الْعَقْل
بحار الأنوار (ط - بيروت) / ج۱ / ص ۹۷ / باب ۲ حقيقة العقل و كيفيته و بدو خلقه
^})، اول ما خلق الله نوری({^ قَالَ النَّبِيُّ ص أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِي.
بحار الأنوار (ط - بيروت) / ج۱ / ص ۹۷ / باب ۲ حقيقة العقل و كيفيته و بدو خلقه
^}). هر دو یکی است، منتها باید سیر برهانی کرد و فهمید . به این طریق، او می شود عقل کل ، کلُ العقل، قهراً می شود مراد: یا محمد.
باز در منابع عامّه: ابوعبد الرحمان السلمی عن جعفر الصادق: مراد از «یس»، یا سید است.({^الجامع لأحكام القرآن، ج۱۶، ص: ۵
حكى أبو عبد الرحمن السلمي عن جعفر الصادق أنه أراد يا سيد، مخاطبة لنبيه صلى الله عليه و- سلم.
^})
خوب این ها را دقّت کنید، همه بر می گردد به «سین» و نکته مهم آنی است که در بحث قبل در حرف «سین» گفتیم. به تفحص در همه تفاسیر بر می گردد به سین . انه اراد یا سید مخاطبة لنبیّه .
باز زجاج نقل می کند: معناه خطاب است، مراد محمد است.({^الجامع لأحكام القرآن ج۱۶ ص ۵
قال الزجاج: قيل معناه يا محمد
^}) از ابن الحنفیه، محمد بن حنفیه که همه اینها باز نشان می دهد، از کجا گرفته شده. ابن عباس پیش چه کسی تفسیر را دید ؟ محمد حنفیه از چه کسی تلقی کرد؟ ابن حنفیه هم بیانش این است که «یس» یعنی یا محمد؛({^الجامع لأحكام القرآن ج۱۶ ص ۵
و- عن ابن الحنفية:" يس" يا محمد.
^})
مهم این است که در همه اینها، در همه متون ، مدارک ، «یس» هم نداست، هم منادا . «یاء» دارد در همه مرادات.
باز طبری({^ابن مردویه و ابن جریر^}) از ابن عباس نقل می کند: «یس» یا انسان است ، اما بالحبشیه ، ولی مراد باز محمد است ({^الدر المنثور في تفسير المأثور ج۵ ص ۲۵۸ قوله تعالى يس و القرآن الحكيم الآيات
و أخرج ابن جرير و ابن مردويه عن ابن عباس رضى الله عنهما في قوله يس قال يا انسان بالحبشية
الجامع لأحكام القرآن ج۱۶ ص ۵
عن ابن عباس:" يس" يا إنسان أراد محمدا صلى الله عليه و- سلم.
^})، که تحقیقش گذشت.
در معالم التنزیل: از حسن، سعید بن جبیر ، جماعتی باز نقل می کند: معنای «یس» ، یا محمد است.({^معالم التنزيل في تفسير القرآن، ج۴، ص: ۵
يس : قال ابن عباس رضي اللّه عنهما: ... أن معناه: يا إنسان بلغة طيء، يعني محمدا صلى اللّه عليه و سلم، و هو قول الحسن و سعيد بن جبير و جماعة.
^}) از ابی بکر وراق، باز تفسیر این است: «یس» یعنی یا سیّد البشر({^معالم التنزيل في تفسير القرآن، ج۴، ص: ۵
و قال أبو بكر الوراق: يا سيد البشر.
^}). بعد مراد کیست؟ معلوم است ، اما همه بر می گردد به «سین».
خازن هم این چنین نقل می کند.({^تفسير الخازن (ج ۶/ ص ۲)
قول عز وجل : يس ، قال ابن عباس : هو قسم , وعنه أن معناه يا إنسان بلغة طيىء يعني محمداً ( صلى الله عليه وسلم ) , وقيل يا سيد البشر وقيل هو اسم للقرآن )
^})
مجمع البیان از تفاسیر خاصّه از ابن عباس... تعبیر طبرسی باز این است: وأکثر المفسّرین : یا انسان({^مجمع البيان في تفسير القرآن، ج۸، ص: ۶۵۰
قيل أيضا «يس» معناه يا إنسان عن ابن عباس و أكثر المفسرين و قيل معناه يا رجل عن الحسن و أبي العالية و قيل معناه يا محمد عن سعيد بن جبير و محمد بن الحنفية و قيل معناه يا سيد الأولين و الآخرين و قيل هو اسم النبي ص عن علي ابن أبي طالب و أبي جعفر (ع)
^})؛ که مراد باز می شود شخص شخیص آن حضرت.
فخر رازی در البحث الثانی({^مفاتيح الغيب، ج۲۶، ص: ۲۵۱
البحث الثاني: قيل في خصوص يس إنه كلام هو نداء معناه يا إنسان، و تقريره هو أن تصغير إنسان أنيسين فكأنه حذف الصدر منه و أخذ العجز و قال: يس أي أنيسين، و على هذا يحتمل أن يكون الخطاب مع محمد صلى اللّه عليه و آله و سلم و يدل عليه قوله تعالى بعده: إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ [يس: ۳].
^})، فقط یک قول نقل می کند: قیل في خصوص «یس» ، إنه کلامٌ. «یس» حرف نیست ، کلام است ، هو نداءٌ ، وقتی منادا با حرف ندا جمع شد، می شود کلام. فخر، نظرش این است. بعد وارد می شود در تقریر.
ابوالفتوح رازی ، از مفسّرین قرن ششم - ما عمده نقل مان از آن طبقات است، نه از مُحدَثین - او که از مفسّرین قرن ششم است ، مفصل بیانی دارد ، اگر گویند: چرا «یس» را آیتی را شمرند و «طس» را نه . چرا «طس» آیه نیست ؟ چرا «یس» آیه است ؟ شده یک آیه . بعد می گوید: چون دومی بر وزن قابیل و هابیل است، بنابراین آیه معقول نیست بشود. و «یس» ندا است...- همه این حرفها برای این بود که روشن بشود: عند الکل در «یس» ندا افتاده و خصوصیّت در این جهت است- و «یس» نداء است مثل یا زید، همانطوری که در یا زید، تمام می شود، یصح السکوت علیه، در «یس» هم چنین است ، از این جهت شده است آیه ({^روض الجنان و روح الجنان في تفسيرالقرآن، ج۱۶، ص: ۱۳۳
اگر گويند چرا «يس» آيتى مىشمارند و «طس» نمىشمارند، گوييم: براى آن كه «طس» بر وزن «قابيل» و «هابيل» است.
از اسماء مفرده و اسم مفرد آيتى نباشد، چه معنى ندارد و «ياسين» نه چنين است، براى آن كه «يا» كه در اوّل است حرف ندا را مىماند بمنزلة قولك: يا زيد! و چون مشتبه باشد به اين جملهاى: كلام بود مفيد، و چون فايده دهد، آن را آيتى توان شمردن .....
^}). این کلام ابوالفتوح است .
مجموع اینها - چه آنها که گفته اند: یا انسان. چه آنها که گفته اند: یا سید البشر ، چه آنها که گفته اند: یا سید وَلد آدم ، همه اینها هست ، چه آنها که گفته اند: آیه مراد از «یس» یا سید الاولین والآخرین است - همه بر می گردد به دو مطلب: یکی ندا؛ یکی آن سینی که سر حلقه ی تمام این کلمات است .
در اینجا روایاتی که وارد است باز، هم در منابع عامّه ، هم در منابع خاصّه ، اسماء حضرت را که در قرآن می شمرد ، از ده تا است تا دوازده تا. یکی از این اسماء در روایات عامّه و در روایات خاصّه «یس» است . از روایات هم باز استفاده می شود که اسم حضرت، «یس» است . از زیارت سلام علی آل «یس» هم، استفاده می شود که اسم، «یس» است .
حالا مطلب این است : اگر اسم «یس» است ، دیگر اسم، "س" نمی شود . حل مشکل به چه است ؟ حل این مشکل به دست امام ششم است . خوب کار کنید همه تفاسیر را که ورق بزنید ، آخر باید در خانه او حلقه بزنید تا حل مشکل بشود، آن هم در این عصر غیبت که بوسیله دست خیانت اول و دوم ، باب تفسیر قرآن سدّ شد، و آنچه که باید از پرده بیرون بیاید، در پشت پرده باقی ماند . بیان امام ششم حلّ مشکل می کند.
معانی الأخبار ، شیخ صدوق اعلی الله مقامه، به سند مفصل، از امام ششم روایت می کند: فاما «یس» ، فاسم من أسماء النبي، ومعناه : یا أیها السامع للوحی، والقرآن الحکیم ، إنك لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ علی صراط مستقیم .({^روض الجنان و روح الجنان في تفسيرالقرآن، ج۱۶، ص: ۱۳۳
اگر گويند چرا «يس» آيتى مىشمارند و «طس» نمىشمارند، گوييم: براى آن كه «طس» بر وزن «قابيل» و «هابيل» است.
از اسماء مفرده و اسم مفرد آيتى نباشد، چه معنى ندارد و «ياسين» نه چنين است، براى آن كه «يا» كه در اوّل است حرف ندا را مىماند بمنزلة قولك: يا زيد! و چون مشتبه باشد به اين جملهاى: كلام بود مفيد، و چون فايده دهد، آن را آيتى توان شمردن .
^})
این بیان امام، روشن می کند که لُبّ مطلب این است که «یس» مرکب است، مثل کلمه زید نیست، مرکب است از حرف ندا و منادا . یا أیها السامع للوحی - باز خوب دقت کنید اینجا هم برگشت به سین- یا أیها السامع للوحی.
همه این تفاسیر ، همه این کلمات.
عباراتنا شتّی وحُسنك واحد وکل الی ذلك الجمال یشیر
منتها به نحو عالی و اعلا، به نحو فاضل و افضل. آن وقت حد اعلای آن، در کلام امام ششم است. خُب تردیدی نیست که حرف ندا، غیر از مناداست. همانطوری که در واقع، ندا غیر از مناداست در وجود تکوینی ؛ در وجود لفظی هم ندا غیر از مناداست ، یا، بعد: ایها السامع ، که اسم می شود سین ، منتها این سین باز معناها دارد .
قهراً نتیجه این می شود که لُبّ مطلب این است که آن اسم حقیقی، سین است ، منتها ندای خدا، وقتی به او خورد...- مهم این نکته است - در بقیه موارد، ندا از منادا جدا شدنی است ، اما در اینجا ندا و منادا متحد می شود. چون ندا، ندای خداست ، ندای خدا با روح او متحد می شود، آن وقت مجموع می شود «یس» ، لذا منفک نمی شود . تعبیر حضرت هم این است ، اسم این است ، اما واقع امر ، لبّ مطلب، حقیقت امر این است که مشتمل است بر ندا و منادا. در اثر این نکته، ندا با منادا توأم شده، به حکم تغلیب، مجموع شده اسم.
این است که حل می شود همه مشکلات به برکت تأمل در این حدیث. تا بعد ان شاءالله .
