سجده بر زمين و طلا و نقره و سنگهاى گرانبها
مسأله ۱۰۸۵ ـ سجده بايد بر زمين و چيزهاى غير خوراكى و پوشاكى كه از زمين مى رويد ـ مانند چوب و برگ درخت ـ باشد و سجده بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى ، مانند گندم و جو و پنبه ، و چيزهايى كه زمين و روييدنى از زمين بر آنها صدق نمى كند ، مانند طلا و نقره و قير و زفت و امثال اينها صحيح نيست ، و همچنين است بنابر احتياط واجب سجده بر سنگهاى گرانبها مانند زمرّد و فيروزه.
سجده بر برگ مو
مسأله ۱۰۸۶ ـ سجده بر برگ مَوْ تا وقتى كه معمولا خوردنى است جايز نيست.
سجده بر چيزهايى كه از زمين مىرويد مثل علف و كاه
مسأله ۱۰۸۷ ـ سجده بر چيزهايى كه از زمين مى رويد و خوراك حيوان است ، مثل علف و كاه صحيح است.
سجده بر گلهايى كه خوراكى نيستند يا هستند
مسأله ۱۰۸۸ ـ سجده بر گُلهايى كه خوراكى نيستند صحيح است ، و امّا دواهاى خوراكى كه از زمين مى رويد چنانچه خود آنها خوردنى باشد سجده بر آنها صحيح نيست ، و بنابر احتياط مستحبّ بر دواهايى كه مى جوشانند يا دَمْ مى كنند و از آب آنها استفاده مى كنند ، سجده نكند.
سجده بر گياهى كه خوردن آن در بعضى جاها معمول است و بر ميوه نارس
مسأله ۱۰۸۹ ـ سجده بر گياهى كه خوردن آن در بعضى از جاها معمول است و در جاهاى ديگر معمول نيست ، و نيز سجده بر ميوه نارس صحيح نيست.
سجده بر سنگ آهك و سنگ گچ و گچ و آهك پخته و آجر و كوزه گلى
مسأله ۱۰۹۰ ـ سجده بر سنگ آهك و سنگ گچ صحيح است ، و احتياط مستحبّ آن است كه در حال اختيار به گچ و آهك پخته و آجر و كوزه گلى و مانند اينها سجده نكند.
سجده بر كاغذى كه از كاه يا از پنبه باشد
مسأله ۱۰۹۱ ـ اگر كاغذ را از چيزى كه سجده بر آن صحيح است ـ مثلا از كاه ـ ساخته باشند ، مى شود بر آن سجده كرد ، ولى سجده بر كاغذى كه از پنبه و مانند آن ساخته شده باشد محلّ اشكال است.
چیزهایی که سجده بر آنها بهتر است
مسأله ۱۰۹۲ ـ براى سجده بهتر از هر چيز تربت حضرت سيّد الشهداء (عليه السلام) مى باشد ، بعد از آن خاك ، بعد از خاك سنگ و بعد از سنگ گياه است.
مراتب سجده بر لباس و فیروزه و پشت دست
مسأله ۱۰۹۳ ـ اگر چيزى كه سجده بر آن صحيح است ندارد ، يا اگر دارد به واسطه سرما يا گرماى زياد و مانند اينها نمى تواند بر آن سجده كند ، بايد به لباسش سجده كند به شرط آن كه از حرير و ابريشم نباشد ، و احوط اين است كه لباسى كه از پنبه و كتان است بر غير آن مانند لباسى كه از پشم و كرك است مقدّم بدارد.
و اگر لباس ميسر نشد ـ بنابر احتياط واجب ـ بر فيروزه و عقيق و امثال اينها و بر كاغذى كه از پنبه ساخته اند سجده كند ، و اگر آن هم فراهم نشد ، بر كاغذى كه از ابريشم و حرير ساخته اند سجده كند ، و اگر آن هم ميسّر نشد ، بر هر چيز ديگرى كه در حال اختيار سجده بر آن جايز نيست سجده نمايد ، ولى احتياط مستحبّ آن است كه تا سجده بر پشت دست ممكن است ، بر غير آن از چيزهايى كه سجده بر آنها جايز نيست سجده نكند ، و اگر پشت دست هم ميسّر نشد ، تا پنبه و كتان و قير و زفت فراهم مى شود ، بر چيز ديگر سجده نكند.
سجده بر گل و خاك سستى كه پيشانى روى آن آرام نمىگيرد
مسأله ۱۰۹۴ ـ سجده بر گل و خاك سستى كه پيشانى روى آن آرام نمى گيرد باطل است.
چسبیدن مهر به پیشانی در سجده اول
مسأله ۱۰۹۵ ـ اگر در سجده اوّل مهر به پيشانى بچسبد ، بايد براى سجده دوّم مهر را بر دارد.
گم شدن چيزى كه بر آن سجده مى كند در بین نماز
مسأله ۱۰۹۶ ـ اگر در بين نماز چيزى كه بر آن سجده مى كند گم شود ، و چيزى كه سجده بر آن صحيح است نداشته باشد، چنانچه وقتوسعت دارد بايدنماز را بشكند، و اگر وقت تنگ است بايد به ترتيبى كه در مسأله«۱۰۹۳» گذشت ، عمل نمايد.
هنگام سجده بفهمد پيشانى را به چيزى گذاشته كه سجده بر آن باطل است
مسأله ۱۰۹۷ ـ هرگاه در حال سجده بفهمد پيشانى را بر چيزى گذاشته كه سجده بر آن باطل است ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد و ممكن است بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است سجده نمايد پيشانى را از روى آن بر داشته و بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است سجده نمايد ، و بنابر احتياط واجب دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر ممكن نيست نماز را از سر گيرد ، و چنانچه وقت تنگ است به ترتيبى كه در مسأله «۱۰۹۳» گذشت عمل نمايد.
بعد از سجده بفهمد پيشانى را به چيزى گذاشته كه سجده بر آن باطل است
مسأله ۱۰۹۸ ـ اگر بعد از سجده بفهمد پيشانى را روى چيزى گذاشته كه سجده بر آن باطل است ، بايد بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است سجده نمايد ، و بنابر احتياط واجب دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر اين كار در دو سجده از يك ركعت اتّفاق افتاد نمازش باطل است.
سجده بر غير خداوند و سجده در مقابل قبر امامان (عليهم السلام)
مسأله ۱۰۹۹ ـ سجده كردن براى غير خداوند متعال حرام مى باشد ، و بعضى از مردم كه مقابل قبر امامان (عليهم السلام) پيشانى را بر زمين مى گذارند ، اگر براى شكر خداوند متعال باشد اشكال ندارد ، وگرنه حرام است.
