مکان های تخییر بین شکسته و تمام
مسأله ۱۳۶۴ ـ مسافر در شهر مكّه قديم ـ كه از عقبه مدنيين است تا ذى طوى ـ و مدينه زمان حضرت رسول (صلى الله عليه وآله وسلم) و شهر كوفه و حرم حضرت سيّد الشهداء (عليه السلام) مخيّر است نمازش را شكسته يا تمام بخواند ، و تمام افضل است ، هر چند احوط آن است كه در خارج از مسجد الحرام و مسجد النبىّ (صلى الله عليه وآله وسلم) حتّى ملحقات آن دو مسجد بعد از زمان ائمّه (عليهم السلام) ، و خارج مسجد كوفه ، و دورتر از اطراف ضريح مقدّس ، نماز را تمام نخواند.
مسافرى كه عمداً یا از فراموشی نمازش را تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۵ ـ كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر در غير چهار جايى كه در مسأله پيش بيان شد عمداً تمام بخواند ، نمازش باطل است ، و اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند ، چنانچه در وقت يادش بيايد بايد اعاده كند ، و اگر بعد از وقت يادش بيايد قضا بر او نيست.
مسافرى كه سهواً نمازش را تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۶ ـ كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند اگر سهواً تمام بخواند ، چنانچه در اثناى وقت ملتفت شود نمازش باطل است ، و اگر بعد از وقت ملتفت شود قضا بر او نيست.
مسافرى كه نمى داند بايد نماز را شكسته بخواند و تمام بخواند (بنگرید مسأله ۱۲۷۳)
مسأله ۱۳۶۷ ـ مسافرى كه نمى داند بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر تمام بخواند نمازش صحيح است.
مسافرى كه بعضى از خصوصيات را نداند و تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۸ ـ مسافرى كه مى داند بايد نمازش را شكسته بخواند ، اگر بعضى از خصوصيّات آن را نداند ـ مثلا نداند كه در سفر هشت فرسخى بايد شكسته بخواند ـ چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد ، بايد اعاده كند ، و در صورتى كه اعاده نكرد بعد از وقت بايد قضا كند ، و اگر بعد از وقت بفهمد قضا ندارد.
به گمان اينكه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند
مسأله ۱۳۶۹ ـ مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر به گمان اين كه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند ، در صورتى كه در وقت بفهمد سفرش هشت فرسخ بوده ، نمازى را كه تمام خوانده بايد دوباره شكسته بخواند ، و اگر اعاده نكرد بايد قضا كند ، و اگر بعد از وقت بفهمد قضا بر او نيست.
فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند
مسأله ۱۳۷۰ ـ اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند ، چنانچه در وقت يادش بيايد بايد شكسته اعاده كند ، و اگر اعاده نكرد بايد قضا كند ، و اگر بعد از وقت يادش بيايد قضا بر او نيست.
كسى كه بايد نماز را تمام بخواند و عمداً يا جهلاً شكسته به جا آورد
مسأله ۱۳۷۱ ـ كسى كه بايد نماز را تمام بخواند ، اگر شكسته به جا آورد نمازش باطل است ، ولى مسافرى كه قصد ماندن ده روز در جايى داشته باشد ، و به جهت ندانستن حكم مسأله نماز را شكسته بخواند ، احتياط واجب آن است كه نماز را تمام اعاده نمايد.
کسی که در بين نماز يادش بيايد يا ملتفت شود كه مسافر است
مسأله ۱۳۷۲ ـ اگر مشغول نماز چهار ركعتى شود و در بين نماز يادش بيايد كه مسافر است ، يا ملتفت شود كه سفر او هشت فرسخ است ، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته بايد نماز را دو ركعتى تمام كند ، و اگر قرائت يا تسبيح زياد كرده ، بنابر احتياط واجب دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر به ركوع ركعت سوم رفته نمازش باطل است ، و در صورتى كه به مقدار خواندن يك ركعت هم وقت داشته باشد ، نماز را از سر شكسته بخواند ، و اگر به مقدار يك ركعت هم وقت باقى نباشد ، نماز را شكسته قضا نمايد.
مسافری که بعضى از خصوصيات را نداند و در بين نماز بفهمد شكسته است
مسأله ۱۳۷۳ ـ اگر مسافر بعضى از خصوصيات نماز مسافر را نداند ، مثلا نداند كه اگر چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد بايد شكسته بخواند ، چنانچه به نيّت نماز چهار ركعتى مشغول نماز شود و پيش از ركوع ركعت سوم مسأله را بفهمد ، بايد نماز را دو ركعتى تمام كند ، و اگر قرائت يا تسبيح زياد كرده ، بنابر احتياط واجب دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر در ركوع ملتفت شود نمازش باطل است ، و در صورتى كه به مقدار يك ركعت هم از وقت مانده باشد نماز را شكسته بخواند ، و اگر به مقدار يك ركعت هم وقت باقى نباشد ، نماز را شكسته قضا نمايد.
کسی که به نيت دو ركعتى مشغول نماز شد و در بين بفهمد که تمام است
مسأله ۱۳۷۴ ـ مسافرى كه بايد نماز را تمام بخواند ، اگر به واسطه ندانستن مسأله به نيّت نماز دو ركعتى مشغول نماز شود ، و در بين نماز مسأله را بفهمد ، بايد نماز را چهار ركعتى تمام كند.
کسی كه نماز نخوانده و به وطنش می رسد يا به مسافرت می رود
مسأله ۱۳۷۵ ـ مسافرى كه نماز نخوانده ، اگر پيش از تمام شدن وقت به وطنش برسد ، يا به جايى برسد كه مى خواهد ده روز در آن جا بماند ، بايد نماز را تمام بخواند ، و كسى كه مسافر نيست ، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت كند ، در سفر بايد نماز را شكسته بخواند.
نماز قضا شده در سفر يا در وطن يا در محل اقامت
مسأله ۱۳۷۶ ـ اگر مسافرى كه بايد نماز را شكسته بخواند ، نماز ظهر يا عصر يا عشاء او قضا شود ، بايد آن را دو ركعتى قضا نمايد ، اگر چه در غير سفر بخواهد قضاى آن را به جا آورد و اگر از كسى كه مسافر نيست يكى از اين سه نماز قضا شود ، بايد چهار ركعتى قضا نمايد ، اگر چه در سفر بخواهد آن را قضا نمايد.
ذکر نمازگزار بعد از هر نمازى و مؤكداً براى مسافر
مسأله ۱۳۷۷ ـ مستحبّ است نمازگزار بعد از هر نمازى سى مرتبه بگويد: (سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَكْبَرُ) و براى مسافر در تعقيب نمازهاى شكسته مستحبّ مؤكّد است.
