کم یا زیاد کردن چيزى از واجبات نماز
مسأله ۱۲۷۲ ـ هرگاه چيزى از واجبات نماز را عمداً كم يا زياد كند ، اگر چه يك حرف آن باشد نماز باطل است.
كم يا زياد کردن به واسطه ندانستن مسأله در واجبات و کامل خواندن
مسأله ۱۲۷۳ ـ اگر به واسطه ندانستن مسأله از روى تقصير ، چيزى از واجبات نماز را كم يا زياد كند ، نماز باطل است ، ولى جاهل قاصر يا كسى كه از روى فراموشى واجبات غير ركنى نماز را كم يا زياد كند ، نماز صحيح است. ( و حكم واجب ركنى در مسأله «۹۵۱» گذشت )
و اگر به واسطه ندانستن مسأله ، حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء را آهسته بخواند ، يا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند ، يا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشاء را چهار ركعتى بخواند ، هر چند ندانستن او از روى تقصير باشد ، نمازش صحيح است.
در بين نماز يا بعد از آن بفهمد وضو يا غسلش باطل بوده يا نداشته است
مسأله ۱۲۷۴ ـ اگر در بين نماز يا بعد از آن بفهمد وضو يا غسلش باطل بوده ، يا بدون وضو يا غسل مشغول نماز شده ، نمازش باطل است ، و بايد دوباره با وضو يا غسل بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
يادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش را فراموش كرده
مسأله ۱۲۷۵ ـ اگر بعد از رسيدن به ركوع يادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش فراموش كرده نمازش باطل است ، و اگر پيش از رسيدن به ركوع يادش بيايد ، بايد برگردد و دو سجده را به جا آورد و برخيزد و حمد و سوره يا تسبيحات را بخواند و نماز را تمام كند ، و بعد از نماز براى آنچه زياد كرده از قرائت يا تسبيحات ـ بنابر احتياط واجبـ دو سجده سهو به جا آورد ، و همچنين بنابر احتياط مستحبّ دو سجده سهو براى ايستادن بيجا.
پيش از گفتن سلام يادش آيد كه دو سجده ركعت آخر را به جا نياورده
مسأله ۱۲۷۶ ـ اگر پيش از گفتن «اَلسَّلامُ عَلَيْنا ...» و يا «اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ ...» يادش بيايد كه دو سجده ركعت آخر را به جا نياورده ، بايد دو سجده را به جا آورد ، و دوباره تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد ، و براى زيادى تشهّد بنابر احتياط واجب دو سجده سهو بنمايد.
پيش از سلام يادش آيد يك ركعت يا بيشتر از آخر نماز را نخوانده
مسأله ۱۲۷۷ ـ اگر پيش از سلام نماز يادش بيايد كه يك ركعت يا بيشتر از آخر نماز نخوانده ، بايد مقدارى را كه فراموش كرده به جا آورد.
بعد از سلام يادش آيد يك ركعت يا بيشتر از آخر نماز را نخوانده
مسأله ۱۲۷۸ ـ اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد كه يك ركعت يا بيشتر از آخر نماز را نخوانده ، چنانچه كارى انجام داده كه اگر در نماز عمداً يا سهواً اتّفاق بيفتد ، نماز را باطل مى كند ـ مثلا پشت به قبله كرده ـ نمازش باطل است ، و اگر چنين كارى انجام نداده ، بايد فوراً مقدارى را كه فراموش كرده به جا آورد ، و براى سلام زيادى ـ بنابر احتياط واجب ـ دو سجده سهو بنمايد ، و همچنين دو سجده سهو ديگر اگر تشهّد زياد كرده باشد.
بعد از سلام يادش آيد كه دو سجده آخر را به جا نياورده
مسأله ۱۲۷۹ ـ هرگاه بعد از سلام عملى انجام دهد كه اگر در نماز عمداً يا سهواً اتّفاق بيفتد نماز را باطل مى كند ـ مثلا پشت به قبله نمايد ـ و بعد يادش بيايد كه دو سجده آخر را به جا نياورده ، نمازش باطل است ، و اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند يادش بيايد ، بايد دو سجده اى را كه فراموش كرده به جا آورد ، و دوباره تشهّد بخواند و سلام دهد ، و بنابر احتياط واجب دو سجده سهو براى سلام بيجا به جا آورد و همچنين دو سجده سهو ديگر اگر تشهّد زياد كرده باشد.
تمام يا بعض نماز را پيش از وقت خوانده يا رو به قبله نخوانده
مسأله ۱۲۸۰ ـ اگر بفهمد تمام نماز را پيش از وقت خوانده ، بايد دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد ، و اگر بعضى از نماز را پيش از وقت خوانده ، حكمش در مسأله «۷۵۱» بيان شده است ، و اگر بفهمد نماز را رو به قبله نخوانده ، در صورتى كه منحرف به ما بين راست و چپ باشد نمازش صحيح است ، و در غير اين صورت ، اگر پيش از گذشتن وقت بفهمد بايد اعاده كند ، و اگر بعد از آن بفهمد قضا ندارد ، ولى اگر پشت به قبله كرده باشد بنابر احتياط واجب قضا نمايد.
و در هر صورت اگر به جهت ندانستن حكم شرعى به غير قبله نماز بخواند ، نمازش باطل است.
