تعريف نذر
مسأله ۲۷۰۴ ـ نذر آن است كه انسان براى خدا ملتزم شود كه كار خيرى را به جا آورد ، يا كارى را كه نكردن آن بهتر است ترك كند.
تحقق نذر به صيغه عربى يا فارسى
مسأله ۲۷۰۵ ـ در نذر بايد صيغه خوانده شود ، و لازم نيست آن را به عربى بخوانند ، پس اگر بگويد: (چنانچه مريض من خوب شود ، براى خدا بر من است كه ده تومان به فقير بدهم) نذر او صحيح است.
شرايط نذر كننده
مسأله ۲۷۰۶ ـ نذر كننده بايد بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختيار خود نذر كند ، بنابراين كسى كه به واسطه عصبانى شدن بى اختيار نذر كرده يا او را بر نذر اكراه كرده باشند نذر او صحيح نيست.
نذر مفلس و سفيه
مسأله ۲۷۰۷ ـ مفلس ـ شخصى كه حاكم شرع او رااز تصرّف در اموالش منع كرده ـ و سفيه ـ كسى كه مال خودرا در كارهاى بيهوده مصرف مى كند ـ اگر نذر كند مالى به فقير بدهد صحيح نيست.
نذر كردن زن بدون اذن شوهر
مسأله ۲۷۰۸ ـ اگر شوهر از نذر كردن زن جلوگيرى نمايد ، زن نمى تواند ـ در صورتى كه وفاء به نذرش منافى با حقّ شوهر باشد ـ نذر كند ، بلكه بدون اذن شوهر در اين صورت نذر زن باطل است ، و صحّت نذر زن در مال خودش بدون اذن شوهر ـ در غير حجّ يا زكات يا احسان به پدر و مادر يا صله ارحام ـ محلّ اشكال است.
مخالفت شوهر با نذرى كه زن با اجازه او كرده
مسأله ۲۷۰۹ ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند ، شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند ، يا او را از عمل كردن به نذر جلوگيرى نمايد.
منع پدر يا مادر از عملى كه فرزند نذر كرده
مسأله ۲۷۱۰ ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر يا با اجازه او نذر كند بايد به آن نذر عمل نمايد ، ولى اگر پدر يا مادر از عملى كه نذر كرده منعش كنند نذر او صحيح نيست.
نذر كردن كارى كه ممكن نيست
مسأله ۲۷۱۱ ـ انسان كارى را مى تواند نذر كند كه انجام آن برايش ممكن باشد ، بنابراين كسى كه مثلا نمى تواند پياده كربلا برود اگر نذر كند پياده برود نذر او صحيح نيست.
نذر كردن انجام كار حرام يا مكروه يا ترك واجب يا مستحب
مسأله ۲۷۱۲ ـ اگر نذر كند كه كار حرام يا مكروهى را انجام دهد ، يا كار واجب يا مستحبّى را ترك كند ، نذر ا و صحيح نيست.
نذر كردن انجام يا ترك كار مباح
مسأله ۲۷۱۳ ـ اگر نذر كند كه كار مباحى را انجام دهد يا ترك نمايد ، چنانچه به جا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوى باشد نذر او صحيح نيست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر كند ، مثلا نذر كند غذايى را بخورد كه براى عبادت قوّت بگيرد نذر او صحيح است ، و نيز اگر ترك آن از جهتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر كند كه آن را ترك نمايد ـ مثلا براى آن كه دخانيات مضرّ است نذر كند كه آن را استعمال نكند ـ نذر او صحيح مى باشد.
نذرخواندن نماز واجب خود را در جايى كه بخودى خود ثواب ندارد
مسأله ۲۷۱۴ ـ اگر نذر كند نماز واجب خودرا در جايى بخواند كه بخودى خود ثواب نماز در آن جا زياد نيست ، مثل آن كه نذر كند نمازرا در اطاق بخواند ، چنانچه نماز خواندن در آن جا از جهتى بهتر باشد ـ مثلا به واسطه اين كه خلوت است انسان حضور قلب پيدا مى كند ـ نذر او به آن جهت صحيح است.
انجام نذر قبل از وقتش
مسأله ۲۷۱۵ ـ اگر نذر كند عملى را انجام دهد ، بايد همان طور كه نذر كرده به جا آورد ، پس اگر نذر كند كه روز اوّل ماه صدقه بدهد ، يا روزه بگيرد ، چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن به جا آورد كفايت نمى كند ، و نيز اگر نذر كند كه وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد ، چنانچه پيش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافى نيست.
نذری که وقت و مقدار و خصوصيات آن را معيّن نكند
مسأله ۲۷۱۶ ـ اگر نذر كند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آن را معيّن نكند ، چنانچه يك روز روزه بگيرد كافيست ، و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصيّات آن را معيّن نكند ، اگر يك نماز دو ركعتى بخواند كفايت مى كند ، و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معيّن نكند ، اگر چيزى بدهد كه بگويند صدقه داده ، به نذر عمل كرده است ، و اگر نذر كند كارى براى خدا به جا آورد در صورتى كه يك نماز به جاآورد يا يك روز روزه بگيرد يا چيزى صدقه بدهد ، نذر خودرا انجام داده است.
نذر روزه معيّن و مخالفت عمدی كند يا عذری یا مسافرت و كفاره نذر
مسأله ۲۷۱۷ ـ اگر نذر كند روز معيّنى را روزه بگيرد ، بايد همان روز را روزه بگيرد ، و در صورتى كه عمداً روزه نگيرد بايد گذشته از قضاى آن روز كفّاره هم بدهد ، و كفّاره اش كفّاره مخالفت قسم است ـ چنانچه در مسأله (۲۷۳۴) خواهد آمد ـ ولى درآن روز اختياراً مى تواند مسافرت كند و روزه را نگيرد ، و چنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامه كرده و روزه بگيرد ، و در صورتى كه از جهت سفر يا مرض روزه نگيرد لازم است روزه را قضا كند ، و همچنين بنابر احتياط واجب اگر از جهت حيض روزه نگيرد ، و در هر صورت كفّاره ندارد.
مخالفت با نذر از روى اختيار
مسأله ۲۷۱۸ ـ اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نكند بايد كفّاره بدهد.
اگر از روى فراموشى يا ناچارى يا عمد با نذر معیّن مخالفت کند
مسأله ۲۷۱۹ ـ اگر نذر كند كه تا وقت معيّنى عملى را ترك كند ، بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن عمل را به جا آورد ، و اگر پيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهد چيزى بر او واجب نيست ، ولى بازهم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را به جا نياورد ، و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد كفّاره بدهد.
اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا عمد با نذر غیر معیّن مخالفت کند
مسأله ۲۷۲۰ ـ كسى كه نذر كرده عملى را ترك كند و وقتى براى آن معيّن نكرده است ، اگر از روى فراموشى يا ناچارى يا غفلت آن عمل را انجام دهد كفّاره بر او واجب نيست ، ولى بعد هر وقت از روى اختيار آن را به جا آورد بايد كفّاره بدهد.
قضای نذر معیّن
مسأله ۲۷۲۱ ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معيّنى ـ مثلا روز جمعه را ـ روزه بگيرد ، چنانچه يكى از جمعه ها عيد فطر يا قربان باشد ، يا در روز جمعه عذر ديگرى مانند سفر يا مرض براى او پيدا شود ، بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آن را به جا آورد ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ اگر از جهت حيض روزه نگيرد.
چنانچه پيش از دادن صدقه نذری بميرد
مسأله ۲۷۲۲ ـ اگر نذر كند مقدار معيّنى صدقه بدهد ، چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد لازم نيست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند ، ولى احتياط مستحبّ اين است كه بالغين از ورثه آن مقدار را از حصه خود از طرف ميّت صدقه بدهند.
نذر اینکه به فقير معيّنى صدقه بدهد
مسأله ۲۷۲۳ ـ اگر نذر كند به فقير معيّنى صدقه بدهد ، نمى تواند آن را به فقير ديگر بدهد ، و اگر آن فقير بميرد احتياط مستحبّ آن است كه به ورثه او بدهد.
نذر اینکه به زيارت يكى از امامان مشرّف شود
مسأله ۲۷۲۴ ـ اگر نذر كند به زيارت يكى از امامان ـ مثلا به زيارت حضرت ابى عبدالله (عليه السلام) ـ مشرّف شود ، چنانچه به زيارت امام ديگر برود كافى نيست ، و اگر به واسطه عذرى نتواند آن امام را زيارت كند ، چيزى بر او واجب نيست.
غسل و نماز زیارت برای كسى كه نذر كرده زيارت برود
مسأله ۲۷۲۵ ـ كسى كه نذر كرده زيارت برود و غسل زيارت و نماز آن را نذر نكرده ، لازم نيست آنهارا به جا آورد.
نذر براى حرم يكى از امامان يا امامزادگان
مسأله ۲۷۲۶ ـ اگر براى حرم يكى از امامان يا امامزادگان نذر كند و مصرف معيّنى را در نظر نگرفته باشد بايد آن را در تعمير و روشنايى و فرش حرم و مانند اينها مصرف كند.
نذر براى خود امام (عليه السلام) يا امامزاده
مسأله ۲۷۲۷ ـ اگر براى خود امام (عليه السلام) چيزى نذر كند ، چنانچه مصرف معيّنى را قصد كرده بايد به همان مصرف برساند ، و اگر مصرف معيّنى را قصد نكرده بايد به مصرفى برساند كه نسبتى با امام (عليه السلام) داشته باشد ، مانند زوّار فقير ، يا مصارف حرم آن امام (عليه السلام) از قبيل تعمير و مانند آن ، و يا آنچه موجب تكريم و تعظيم آن امام (عليه السلام)است ، و احتياط مستحبّ آن است كه ثواب آن را هم هديه براى آن امام (عليه السلام) كند ، و همچنين است اگر چيزى را براى امام زاده اى نذر كند.
زیادی یا نموّ گوسفندى كه براى صدقه يا يكى از امامان نذر كرده
مسأله ۲۷۲۸ ـ گوسفندى را كه براى صدقه يا براى يكى از امامان نذر كرده اند ، اگر پيش از آن كه به مصرف نذر برسد شير بدهد ، يا بچّه بياورد ، مال كسى است كه آن را نذر كرده ، ولى پشم گوسفند و مقدارى كه چاق مى شود جزء نذر است.
نذر مشروطى كه شرط قبل از نذر كردن او حاصل بوده
مسأله ۲۷۲۹ ـ هرگاه نذر كند كه اگر مريض او خوب شود يا مسافر او بيايد عملى را انجام دهد ، چنانچه معلوم شود كه پيش از نذر كردن مريض خوب شده يا مسافر آمده است ، عمل كردن به نذر لازم نيست.
نذر پدر يا مادر نذر كه دختر خود را به سيد شوهر دهد
مسأله ۲۷۳۰ ـ اگر پدر يا مادر نذر كند كه دختر خودرا به سيّد شوهر دهد ، بعد از آن كه دختر به تكليف رسيد ، اختيار با خود اوست و نذر آنان اعتبار ندارد.
تعريف عهد
مسأله ۲۷۳۱ ـ هرگاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعى خود برسد كار خيرى را انجام دهد بعد از آن كه حاجتش بر آورده شد ، بايد آن كاررا انجام دهد ، و نيز اگر بدون آن كه حاجتى داشته باشد عهد كند كه عمل خيرى را انجام دهد ، آن عمل بر او واجب مى شود ، و همچنين است ـ بنا بر احتياط واجب در هر دو صورت ـ اگر آن كار مباح باشد.
تحقق عهد به صيغه و مرجوح نبودن متعلق عهد
مسأله ۲۷۳۲ ـ در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود ، و متعلّق عهد نبايد مرجوح باشد ، ولى اعتبار رجحان در متعلّق آن ـ چنانكه مشهور فرموده اند ـ محلّ اشكال است.
كفاره عمل نكردن به عهد
مسأله ۲۷۳۳ ـ اگر به عهد خود عمل نكند بايد كفّاره بدهد ، يعنى يك بنده آزاد كند ، يا شصت فقير را سير كند ، يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد.
