عبور و تصرف در مصالح املاكى كه دولت به جبر خراب و مىكند
مسأله ۲۹۰۱ ـ خيابانهايى كه احداث مى شود و خانه و املاك مردم در مسير آنها قرار مى گيرد ، و دولت به جبر و اعمال زور آنها را خراب و خيابان كشى مى كند ، عبور از آنها جايز است ، ولى تصرّف در مصالح آن املاك بدون اذن مالك آنها جايز نيست.
احكام مساجد و اوقافى كه در مسير خيابانها قرار مىگيرد
مسأله ۲۹۰۲ ـ مساجدى كه در مسير خيابان ها قرار مى گيرد و جزء خيابان مى شود ، احتياط واجب آن است كه احكام مسجد نسبت به آنها رعايت شود ، ولى اگر نجس شد تطهير آن واجب نيست ، و اوقافى كه در مسير خيابان ها قرار مى گيرد از وقفيّت خارج نمى شود ، و تصرّف در آنها بدون اذن متولىّ خاص يا حاكم شرع و وكيل او جايز نيست.
عبور و مرور از زمين اوقاف عامه و خاصه اى كه در خيابان واقع شده
مسأله ۲۹۰۳ ـ عبور و مرور از زمين اوقاف عامّه ، مانند مساجدى كه در خيابان واقع شده ، جايز است ، ولى از اوقاف خاصّه اى كه موقوف عليه خاص دارد ، مانند وقف بر اولاد و مدارس ، محلّ اشكال است.
آنچه از زمين مساجدى كه بعد از خيابان كشيدن باقى مانده
مسأله ۲۹۰۴ ـ آنچه از زمين مساجدى كه بعد از خيابان كشيدن باقى مانده است ، اگر به اندازه اى باشد كه مى شود از آنها براى نماز و ساير عبادات استفاده كرد احكام مسجد بر آن باقيمانده مترتب است ، و هر گونه استفاده اى از آن كه در ارتكاز متشرّعه با مسجد بودن منافات دارد جايز نيست.
قبرستان مسلمانان که در خيابان واقع شود
مسأله ۲۹۰۵ ـ قبرستان مسلمانان اگر در خيابان واقع و جزء خيابان شود ، چنانچه زمين آن قبرستان ملك كسى باشد ، حكم آن حكم املاك شخصى است كه در مسأله اوّل گذشت ، و اگر وقف باشد حكم آن در مسأله دوم و سوم گذشت ، مگر آن كه عبور و مرور از آن زمينها موجب هتك و بى حرمتى به اموات مسلمانان شود كه در اين صورت عبور از آنها جايز نيست.
و اگر ملك كسى نيست و وقف هم نيست ، در صورتى كه هتك اموات نشود تصرّف در آنها جايز است.
و در فرض اول تصرّف در مصالح باقى مانده آنها بدون اجازه مالك جايز نيست ، و در فرض دوم احتياج به اجازه متولّى خاص و در صورت نبودنش احتياج به اجازه حاكم شرع يا وكيل او دارد ، و در فرض سوم تصرّف در آنها محتاج به اجازه نيست.
