خواندن نماز مستحب در خانه كعبه
مسأله ۹۰۱ ـ خواندن نماز مستحبّ در خانه كعبه اشكال ندارد ، بلكه مستحبّ است در داخل خانه مقابل هر ركنى دو ركعت نماز بخواند.
موجبات نماز آیات
مسأله ۱۴۹۹ ـ نماز آيات ـ كه دستور آن خواهد آمد ـ به واسطه چهار چيز واجب مى شود :
(اوّل) گرفتن خورشيد.
(دوم) گرفتن ماه ، اگر چه مقدار كمى از آنها گرفته شود و كسى هم از آن نترسد.
(سوم) زلزله ، اگر چه كسى هم نترسد.
(چهارم)رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها از آيات آسمانى ، در صورتى كه بيشتر مردم از آنها بترسند ، و امّا در حوادث زمينى ـ مانند فرو رفتن آب دريا و افتادن كوه كه موجب ترس اكثر مردم شودـ احتياط مستحبّ خواندن نماز آيات است.
اتفاق افتادن بيشتر از يك آیه از آیات
مسأله ۱۵۰۰ ـ اگر از چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است بيشتر از يكى اتّفاق بيفتد ، انسان بايد براى هر يك از آنها يك نماز آيات بخواند ، مثلا اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم بشود ، بايد يك نماز آيات براى گرفتن خورشيد ، و نماز ديگر هم براى زلزله بخواند.
معین کردن قضاى نماز آيات در نیت
مسأله ۱۵۰۱ ـ كسى كه قضاى چند نماز آيات بر او واجب است ، چه همه آنها براى يك چيز واجب شده باشد ـ مثل آن كه سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها را نخوانده است ـ چه براى چند چيز باشد ـ مثل خورشيد گرفتن و ماه گرفتن ـ موقعى كه قضاى آنها را مى خواند ، لازم نيست معيّن كند كه براى كدام يك از آنهاست ، هر چند احتياط مستحبّ آن است كه معيّن نمايد اگر چه به تعيين اجمالى ، مثل آن كه نيّت كند اوّل نمازِ آيات يا دوم نمازِ آياتى كه بر من واجب شده قضاى آن را به جا مى آورم.
محدود بودن آيات به همان جايى اتفاق ميافتد
مسأله ۱۵۰۲ ـ چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است ، در هر جايى اتّفاق بيفتد ، فقط مردم همان جا بايد نماز آيات بخوانند ، و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست.
وقت نماز آيات در كسوف و خسوف
مسأله ۱۵۰۳ ـ وقت نماز آيات در كسوف و خسوف ، از زمانى است كه خورشيد يا ماه شروع به گرفتن مى كند تا زمانى كه تمام قرص باز نشده ، و احتياط مستحبّ آن است كه به قدرى تأخير نيندازد كه شروع به باز شدن كند ، بلكه مستحبّ است هنگام شروع به گرفتن نماز را بخواند.
نماز آيات هنگام باز شدن يا بعد از باز شدن خورشيد يا ماه
مسأله ۱۵۰۴ ـ اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد كه آفتاب يا ماه شروع به باز شدن كند ادا است ، ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن نماز بخواند قضا است.
سفارش به نماز در مسجد
مسأله ۹۰۲ ـ در شرع مقدس اسلام بسيار سفارش شده است كه نماز را در مسجد بخوانند ، و بهتر از همه مسجدها مسجد الحرام است ، و بعد از آن مسجد پيغمبر (صلى الله عليه وآله وسلم) ، و بعد از آن مسجد كوفه ، و بعد از آن مسجد بيت المقدّس ، و بعد از آن مسجد جامع هر شهر ، و بعد از آن مسجد محلّه ، و بعد از آن مسجد بازار است.
گرفتن خورشيد يا ماه ، به اندازه يك ركعت یا تأخیر نماز تا این وقت
مسأله ۱۵۰۵ ـ اگر مدّت گرفتن خورشيد يا ماه به اندازه خواندن يك ركعت نماز يا كمتر باشد ، نماز آيات واجب و ادا است ، و همچنين است اگر مدّت گرفتن آنها بيشتر باشد ولى انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن يك ركعت يا كمتر از آن به آخر وقت مانده باشد.
سفارش براى نماز خواندن زنها در خانه
مسأله ۹۰۳ ـ براى زنها نماز خواندن در خانه ، بلكه در پستوى خانه و اتاق عقب بهتر است.
وقت نماز آيات در زلزله و رعد و برق
مسأله ۱۵۰۶ ـ موقعى كه زلزله و رعد و برق و مانند اينها اتّفاق مى افتد ـ چنانچه گذشت ـ بايد نماز آيات بخواند ، و بايد به اندازه اى كه عرفاً تأخير گفته مى شود نماز را عقب نيندازد ، و در صورت تأخير نماز را به جا آورد و بنابر احتياط واجب نيّت ادا و قضا نكند.
نماز خواندن در حرم امامان (عليهم السلام)
مسأله ۹۰۴ ـ نماز خواندن در حرم امامان (عليهم السلام) مستحبّ است ، بلكه از بعضى روايات استفاده مى شود كه نماز در حرم مطهّر حضرت امير المؤمنين (عليه السلام)و سيّدالشّهداء (عليه السلام)افضل از مسجد است.
گرفتن خورشيد يا ماه را بعد از باز شدن بفهمد
مسأله ۱۵۰۷ ـ اگر گرفتن خورشيد يا ماه را نداند و بعد از باز شدن خورشيد يا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده ، بايد قضاى نماز آيات را بخواند ، ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده ، قضا بر او واجب نيست.
رفتن به مسجد و مسجدى كه نمازگزار ندارد و نماز همسایه مسجد
مسأله ۹۰۵ ـ زياد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى كه نمازگزار ندارد مستحبّ است ، و همسايه مسجد اگر عذرى نداشته باشد ، مكروه است در غير مسجد نماز بخواند.
کسی که از گفته دیگران اطمینان به گرفتن خورشيد يا ماه پيدا نكند
مسأله ۱۵۰۸ ـ اگر عدّه اى بگويند خورشيد يا ماه گرفته است ، چنانچه انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا نكند ، و در آن اشخاص شخصى كه گفته او شرعاً معتبر است نباشد ، و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند ، در صورتى كه تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد ، نماز آيات را بخواند ، ولى اگر مقدارى از آن گرفته باشد خواندن نماز آيات بر او واجب نيست ، و همچنين است اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نيست ، يا شخصى كه ثقه بودن او معلوم نيست بگويند خورشيد يا ماه گرفته ، بعد معلوم شود كه آن دو عادل بوده اند و يا آن شخص ثقه اى بوده كه ظنّ بر خلاف قول او نبوده است.
گفته کسانی که از روى قاعده علمى خبر از گرفتن خورشيد و ماه دهند
مسأله ۱۵۰۹ ـ اگر انسان از گفته كسانى كه از روى قاعده علمى از گرفتن خورشيد و ماه خبر مى دهند ، اطمينان پيدا كند كه خورشيد يا ماه گرفته ، بايد نماز آيات را بخواند ، و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى گيرد و فلان مقدار طول مى كشد ، و انسان از گفته آنان اطمينان پيدا كند ، بايد به اطمينان خودش عمل نمايد.
معاشرت با كسى كه در مسجد حاضر نمىشود
مسأله ۹۰۶ ـ مستحبّ است انسان با كسى كه در مسجد حاضر نمى شود غذا نخورد ، و در كارها با او مشورت نكند ، و همسايه او نشود ، و از او زن نگيرد ، و به او زن ندهد.
نماز آياتى كه باطل خوانده شده
مسأله ۱۵۱۰ ـ اگر بفهمد نماز آياتى كه خوانده باطل بوده ، واجب است دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
نماز آيات در وقت نماز يوميه
مسأله ۱۵۱۱ ـ اگر در وقت نماز يوميّه نماز آيات هم بر انسان واجب شود ، چنانچه براى هر دو نماز وقت دارد هر كدام را اوّل بخواند اشكال ندارد ، و اگر وقت يكى از آن دو تنگ باشد ، اوّل آن را بخواند ، و اگر وقت هر دو تنگ باشد بايد اوّل نماز يوميّه را بخواند.
در بين نماز يوميه ، بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است
مسأله ۱۵۱۲ ـ اگر در بين نماز يوميّه بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است ، چنانچه وقت نماز يوميّه هم تنگ باشد ، بايد آن را تمام كند ، بعد نماز آيات را بخواند ، و اگر وقت نماز يوميّه تنگ نباشد آن را قطع كند ، و اوّل نماز آيات و بعد نماز يوميّه را به جا آورد.
مکانهای مکروه برای نماز
مسأله ۹۰۷ ـ نماز خواندن در چند جا مكروه است ، و از آن جمله است:
(۱) حمام ، (۲) زمين نمكزار ، (۳) مقابل انسان ، (۴) مقابل درى كه باز است ، (۵) در جادّه و خيابان و كوچه اگر براى كسانى كه عبور مى كنند زحمت نباشد ، وگرنه مزاحمت حرام است ، (۶) مقابل آتش و چراغ ، (۷) در آشپزخانه و هر جا كه كوره آتش باشد ، (۸) مقابل چاه و چاله اى كه محلّ بول باشد ، (۹) روبروى عكس و مجسّمه چيزى كه روح دارد ، مگر آن كه روى آن پرده بكشند ، (۱۰) در اطاقى كه جنب در آن باشد ، (۱۱) در جايى كه صورت جاندار باشد اگر چه روبروى نمازگزار نباشد ، (۱۲) مقابل قبر ، (۱۳) روى قبر ، (۱۴) بين دو قبر ، (۱۵) در قبرستان.
در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميه تنگ است
مسأله ۱۵۱۳ ـ اگر در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميّه تنگ است ، بايد نماز آيات را رها كند و مشغول نماز يوميّه شود ، و بعد از آن كه نماز را تمام كرد پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند ، بقيّه نماز آيات را از همان جا كه رها كرده بخواند.
كسى كه در محل عبور مردم یا روبروی کسی نماز مىخواند
مسأله ۹۰۸ ـ كسى كه در محلّ عبور مردم نماز مى خواند ، يا كسى روبروى اوست ، مستحبّ است جلوى خود چيزى بگذارد، و اگر چوب يا ريسمانى هم باشد كافيست.
آيات در حال حيض يا نفاس زن
مسأله ۱۵۱۴ ـ اگر در حال حيض يا نفاس زن ، خورشيد يا ماه بگيرد ، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد ، ولى در غير موقّت مانند زلزله و رعد و برق بنابر احتياط واجب بعد از پاك شدن نماز را بدون نيّت ادا و قضا به جا آورد.
نجس كردن زمين و سقف و طرف بيرون ديوار مسجد
مسأله ۹۰۹ ـ نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است ، و هر كس بفهمد كه نجس شده است بايد فوراً آن را تطهير كند ، و احتياط واجب آن است كه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكنند ، و اگر نجس شود نجاستش را بر طرف كنند.
کسی که نتواند مسجد را تطهير نمايد
مسأله ۹۱۰ ـ اگر نتواند مسجد را تطهير نمايد ، يا كمك لازم داشته باشد و پيدا نكند ، تطهير مسجد بر او واجب نيست ، ولى بايد به كسى كه مى تواند تطهير كند و احتمال دهد كه تطهير مى كند اطّلاع دهد.
تطهير جایی از مسجد که بدون كندن يا خراب كردن ممكن نيست
مسأله ۹۱۱ ـ اگر جايى از مسجد نجس شود كه تطهير آن بدون كندن يا خراب كردن ممكن نيست ، بايد آن جا را بكنند يا خراب نمايند ، در صورتى كه خرابى كلى نبوده و مستلزم ضرر وقف نباشد ، و پر كردن جايى كه كنده اند و ساختن جايى كه خراب كرده اند واجب نيست ، ولى اگر چيزى مانند آجر مسجد نجس شود ، در صورتى كه ممكن باشد ، بايد بعد از آب كشيدن به جاى اوّلش بگذارند.
روش اول در انجام نماز آيات
مسأله ۱۵۱۵ ـ نماز آيات دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد ، و كيفيّت آن اين است كه انسان بعد از نيّت تكبير بگويد و يك حمد و يك سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد ، دوباره يك حمد و يك سوره بخواند باز به ركوع رود تا پنج مرتبه ، و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد ، و ركعت دوم را هم مثل ركعت اوّل به جا آورد ، و تشهّد بخواند و سلام دهد.
نجس شدن مسجدى كه غصب يا خراب شده
مسأله ۹۱۲ ـ اگر مسجدى را غصب كنند و به جاى آن خانه و مانند آن بسازند ، نجس كردن آن ـ بنابر احتياط ـ حرام است ، و تطهير آن واجب نيست ، ولى نجس كردن مسجدى كه خراب شده ـ هر چند در آن نماز نخوانند ـ جايز نيست و تطهير آن لازم است.
روش دوم و سوم در انجام نماز آيات
مسأله ۱۵۱۶ ـ در نماز آيات ممكن است انسان بعد از نيّت و تكبير و خواندن حمد ، آيه هاى يك سوره را پنج قسمت كند ، و يك آيه يا بيشتر يا كمتر از آن را بخواند و به ركوع رود و سر بردارد و بدون اين كه حمد بخواند قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود ، و همين طور تا پيش از ركوع پنجم سوره را تمام نمايد ، مثلا به قصد سوره ( قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ ) ، ( بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيْمِ ) بگويد و به ركوع رود ، بعد بايستد و بگويد: ( قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ ) دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بايستد و بگويد: ( اَللّهُ الصَّمَدُ ) باز به ركوع رود و بايستد و بگويد: ( لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُوْلَدْ )و به ركوع برود ، و سر بردارد و بگويد: ( وَ لَمْ يَكُن لَهُ كُفُواً اَحَدٌ ) و بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن دو سجده كند ، و ركعت دوم را هم مثل ركعت اوّل به جا آورد و بعد از سجده دوم تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد ، و نيز جايز است به كمتر از پنج قسمت تقسيم كند ، ولى هر وقت سوره را تمام كرد لازم است حمد را قبل از ركوع بعدى بخواند ، و بعد از آن يك سوره يا بعض از يك سوره را نيز بخواند.
