كسى که با يقين به تنگی وقت بدون جستجو با تيمم نماز بخواند
مسأله ۶۶۶ ـ كسى كه يقين دارد وقت نماز تنگ است ، اگر بدون جستجو با تيمّم نماز بخواند و بعد از نماز و پيش از گذشتن وقت بفهمد كه براى جستجو وقت داشته ، بايد نماز را اعاده نمايد ، و اگر بعد از وقت بفهمد قضا لازم نيست.
باطل کردن وضو بعد از داخل شدن وقت با اینکه متمكّن از وضو نمىشود
مسأله ۶۶۷ ـ اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضو داشته باشد ، و بداند يا حجّت شرعيّه اى ـ مانند اطمينان و غير آن ـ داشته باشد كه اگر وضوى خود را باطل كند تهيّه آب براى او ممكن نيست يا نمى تواند وضو بگيرد ، چنانچه بتواند وضوى خود را نگه دارد و برايش حرج و ضرر نباشد ،نبايد آن را باطل نمايد ، ولى مى تواند با عيال خود نزديكى كند اگر چه بداند كه از غسل متمكّن نخواهد شد.
باطل کردن وضو پيش از وقت با اینکه متمكن از وضو نمىشود
مسأله ۶۶۸ ـ اگر پيش از وقت نماز وضو داشته باشد و بداند يا حجّت شرعيّه اى داشته باشد كه اگر وضوى خود را باطل كند تهيّه آب براى او ممكن نيست يا نمى تواند وضو بگيرد ، چنانچه بتواند بدون ضرر و حرج وضوى خود را نگه دارد احتياط مستحبّ اين است كه آن را باطل نكند.
ريختن آب براى كسى كه متمکن از وضو یا غسل نمیشود
مسأله ۶۶۹ ـ كسى كه فقط به مقدار وضو يا غسل آب دارد و مى داند يا حجّت شرعيّه اى دارد كه اگر آن را بريزد آب پيدا نمى كند ، چنانچه وقت نماز داخل شده باشد ريختن آن جايز نيست ، و احتياط مستحبّ اين است كه پيش از وقت نماز هم آن را نريزد.
نماز با تيمم براى كسى كه وضوى خود را باطل كند يا آب را بريزد
مسأله ۶۷۰ ـ كسى كه مى داند يا حجّت شرعيّه اى دارد كه آب پيدا نمى كند ، بعد از داخل شدن وقت نماز بدون ضرر و حرج جايز نيست وضوى خود را باطل كند يا آبى كه دارد بريزد ، ولى نمازش با تيمّم صحيح است اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه قضاى آن نماز را بخواند.
دسترسى به آب ندارد
مسأله ۶۷۱ ـ اگر به واسطه ناتوانى يا ترس از دزد و جانور و مانند اينها ، يا نداشتن وسيله اى كه آب از چاه بكشد ، دسترسى به آب نداشته باشد بايد تيمّم كند ، و همچنين است اگر تهيّه كردن آب يا استعمال آن به قدرى مشقّت داشته باشد كه تحمّلش براى شخص ميسّر نباشد.
به عسر و حرج افتادن براى تهيه آب
مسأله ۶۷۲ ـ اگر براى كشيدن آب از چاه ، دلو و ريسمان و مانند اينها لازم دارد و مجبور است بخرد يا كرايه نمايد ، اگر چه قيمت آن چند برابر معمول باشد بايد تهيّه كند ، و همچنين است اگر آب را به چندين برابر قيمتش بفروشند ، ولى اگر تهيّه آنها به قدرى پول مى خواهد كه در صورت پرداخت آن به عسر و حرج مى افتد ، واجب نيست تهيّه نمايد.
قرض کردن براى تهيه آب
مسأله ۶۷۳ ـ اگر ناچار شود كه براى تهيّه آب قرض كند ، بايد قرض نمايد ، ولى كسى كه مى داند يا اطمينان دارد كه نمى تواند قرض خود را بدهد ، جايز نيست قرض كند.
كندن چاه برای تهیه آب
مسأله ۶۷۴ ـ اگر كندن چاه حرجى نباشد بايد براى تهيّه آب چاه بكند.
آبى كه بى منت به او ببخشند
مسأله ۶۷۵ ـ اگر كسى مقدارى آب بى منّت به او ببخشد ، بايد قبول كند.
ترس ضرر از استعمال آب داشته باشد
مسأله ۶۷۶ ـ اگر از استعمال آب بر جان خود بترسد ، يا بترسد كه مرض يا عيبى در او پيدا شود ، يا مرضش طول بكشد ، يا شدّت كند ، يا به سختى معالجه شود ، بايد تيمّم نمايد ، ولى اگر آب گرم براى او ضرر ندارد ، بايد با آب گرم وضو بگيرد يا غسل كند.
لازم نيست يقين كند كه آب براى او ضرر دارد
مسأله ۶۷۷ ـ لازم نيست يقين كند كه آب براى او ضرر دارد ، بلكه همين اندازه كه بترسد آب براى او ضرر دارد و آن ترس در نظر مردم به جا باشد ، بايد تيمّم كند.
كسى كه مبتلى به چشم درد است
مسأله ۶۷۸ ـ كسى كه مبتلا به درد چشم است و آب براى او ضرر دارد ، بايد تيمّم نمايد.
بعد از تیمم بفهمد استعمال آب برايش ضرر ندارد
مسأله ۶۷۹ ـ اگر به واسطه يقين يا خوف ضرر تيمّم كند وپيش از نماز بفهمد كه آب برايش ضرر ندارد ، تيمّم او باطل است ، و اگر بعد از نماز بفهمد و وقت باقى باشد بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بخواند ، و اگر وقت باقى نباشد قضا واجب نيست.
بعد از وضو یا غسل بفهمد كه آب براى او ضرر داشته
مسأله ۶۸۰ ـ اگر كسى يقين يا اطمينان پيدا كند آب برايش ضرر ندارد ، چنانچه غسل كند يا وضو بگيرد ، و بعد بفهمد كه آب براى او ضرر داشته ، در صورتى كه ضرر به حدّى باشد كه اقدام بر آن حرام است ، وضو و غسل باطل است.
خوف عطش داشته باشد
مسأله ۶۸۱ ـ هرگاه بترسد كه در صورت صرف آب در وضو يا غسل ، گرفتار بعضى از مشكلات ذيل مى شود ، بايد تيمّم نمايد:
۱ ـ آن كه خودش فعلا يا بعد به تشنگى كه باعث تلف يا مرضش مى شود ، يا تحمّلش بر او حرجى است مبتلا شود.
۲ ـ آن كه بر كسانى كه حفظشان بر او واجب است بترسد كه از تشنگى تلف يا بيمار شوند.
۳ ـ آن كه بر انسان يا حيوانى كه تلف يا بيمارى يا بى تابى آنها بر او حرجى باشد بترسد ، و يا در تلف آن حيوان ضرر معتنابه به حسب حال او باشد.
كسى كه مقدارى آب پاك و مقدارى آب نجس دارد
مسأله ۶۸۲ ـ اگر غير از آب پاكى كه براى وضو يا غسل دارد ، آب نجسى هم به مقدار آشاميدن خود و كسانى كه با او مربوطند و نجاست آب براى آنها ثابت است و از آشاميدن آب نجس احتراز دارند داشته باشد ، بايد آب پاك را براى آشاميدن بگذارد ، و با تيمّم نماز بخواند ، ولى چنانچه آب را براى طفل يا حيوان بخواهد بايد آب نجس را به آن بدهد ، و با آب پاك وضو يا غسل را انجام دهد.
آب را براى تطهير نجس لازم دارد
مسأله ۶۸۳ ـ كسى كه بدن يا لباسش نجس است و مقدارى آب دارد كه اگر با آن وضو بگيرد يا غسل كند براى آب كشيدن بدن يا لباس او نمى ماند ، بايد بدن يا لباس را آب بكشد و با تيمّم نماز بخواند ، ولى اگر چيزى نداشته باشد كه بر آن تيمّم كند ، بايد آب را به مصرف وضو يا غسل برساند و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.
استعمال آب يا ظرف براى او حرام است
مسأله ۶۸۴ ـ اگر غير از آب يا ظرفى كه استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگرى ندارد ، مثل آن كه آب يا ظرفش غصبى است و غير از آن آب و ظرف ديگرى ندارد بايد به جاى وضو و غسل تيمّم كند.
وقت نماز تنگ باشد
مسأله ۶۸۵ ـ هرگاه وقت به قدرى تنگ باشد كه اگر وضو بگيرد يا غسل كند ، تمام نماز يا مقدارى از آن در خارج وقت واقع مى شود ، بايد تيمّم كند ، مگر اين كه وقت وضو يا غسل به اندازه تيمّم باشد كه در اين صورت بايد وضو بگيرد يا غسل كند.
کسی که عمداً نماز را تأخير بيندازد تا وقت تنگ شود
مسأله ۶۸۶ ـ اگر عمداً نماز را به قدرى تأخير بيندازد كه وقت وضو يا غسل نداشته باشد معصيت كرده ، ولى نماز او با تيمّم صحيح است ، و احتياط مستحبّ آن است كه قضاى آن نماز را هم با وضو يا غسل بخواند.
شك در اینکه با انجام وضو يا غسل، وقت براى نماز مىماند يا نه
مسأله ۶۸۷ ـ كسى كه شكّ دارد كه اگر وضو بگيرد يا غسل كند ، وقت براى نماز او مى ماند يا نه بايد تيمّم نمايد.
كسى كه در تنگى وقت تيمم كرده و براى نماز بعدى آب از دستش برود
مسأله ۶۸۸ ـ كسى كه به واسطه تنگى وقت تيمّم كرده و بعد از نماز با اين كه مى توانسته وضو بگيرد ولى تا از دست دادن آب وضو نگرفته ، در صورتى كه وظيفه اش تيمّم باشد ، بايد براى نمازهاى بعدى دوباره تيمّم نمايد.
كسى كه در تنگى وقت تيمم كند و در بين نماز آب از دستش برود
مسأله ۶۸۹ ـ كسى كه آب دارد اگر به واسطه تنگى وقت با تيمّم مشغول نماز شود و در بين نماز آبى كه داشته از دستش برود ، چنانچه وظيفه اش تيمّم باشد ، احتياط مستحبّ آن است كه براى نمازهاى بعدى دوباره تيمّم كند.
مقداری که وقت نماز با آن تنگ محسوب نمىشود
مسأله ۶۹۰ ـ اگر انسان به قدرى وقت دارد كه مى تواند وضو بگيرد يا غسل كند ، و نماز را بدون كارهاى مستحبّى آن مثل اقامه و قنوت بخواند ، بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون كارهاى مستحبّى آن به جا آورد ، بلكه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند.
خاك و ريگ و كلوخ و سنگ
مسأله ۶۹۱ ـ تيمّم به خاك و ريگ و كلوخ و سنگ و هر چه در عرف او را از اجزاى زمين مى دانند صحيح است ، ولى احتياط مستحبّ آن است كه اگر خاك ممكن باشد به چيز ديگر تيمّم نكند ، و اگر خاك نباشد با ريگ يا كلوخ و چنانچه ريگ و كلوخ هم نباشد با سنگ تيمّم نمايد.
سنگ گچ و سنگ آهك و گچ و آهك پخته و آجر و حکم فيروزه و عقيق
مسأله ۶۹۲ ـ تيمّم بر سنگ گچ و سنگ آهك صحيح است ، و بنابر احتياط مستحبّ در حال اختيار به گچ و آهك پخته و آجر پخته تيمّم ننمايد ، و امّا بر مثل سنگ فيروزه و عقيق و مانند اينها تيمّم جايز نيست.
حکم گرد و غبار لباس و فرش و گل
مسأله ۶۹۳ ـ اگر خاك و ريگ و كلوخ و سنگ حتّى سنگ گچ و سنگ آهك پيدا نشود ، بايد به گرد و غبارى كه در فرش و لباس و مانند اينها است تيمّم نمايد ، و چنانچه گرد هم پيدا نشود بايد به گل تيمّم كند ، و اگر گل هم پيدا نشود احتياط مستحبّ آن است كه نماز را بدون تيمّم بخواند ولى واجب است بعد قضاى آن را به جا آورد.
شرط سوم: لباس نمازگزار از اجزاء مردار نباشد
مسأله ۸۲۷ ـ لباس نمازگزار بايد از اجزاء حيوان مرده اى كه خون جهنده دارد ـ يعنى اگر رگش را ببُرند خون از آن جستن مى كند ـ نباشد ، بلكه اگر از حيوان مرده اى كه مانند ماهى و مار خون جهنده ندارد لباس تهيّه كند ، بنابر احتياط واجب با آن نماز نخواند.
اگر بتواند خاك تهيه كند يا گل را خشك كند
مسأله ۶۹۴ ـ اگر بتواند با تكاندن فرش و مانند آن ، خاك تهيّه كند ، تيمّم به گرد باطل است ، و اگر بتواند گل را خشك كند و از آن خاك تهيّه نمايد ، تيمّم به گل باطل است.
