كسى كه نمى تواند غسل كند يا وضو بگيرد
مسأله ۷۲۹ ـ كسى كه نمى تواند غسل كند ، اگر بخواهد عملى را كه براى آن غسل واجب است انجام دهد ، بايد بدل از غسل تيمّم نمايد ، و كسى كه نمى تواند وضو بگيرد ، اگر بخواهد عملى را كه براى آن وضو واجب است انجام دهد ، بايد بدل از وضو تيمّم نمايد.
وضو براى كسى كه بدل از غسل جنابت يا غسلهاى ديگر تيمم كند
مسأله ۷۳۰ ـ اگر بدل از غسل جنابت تيمّم كند ، لازم نيست براى نماز وضو بگيرد ، ولى اگر بدل از غسلهاى ديگر تيمّم كند ، بايد وضو بگيرد ، و اگر نتواند وضو بگيرد ، بايد تيمّم ديگرى هم بدل از وضو بنمايد.
مبطل وضو برای کسی که بدل از غسل جنابت يا غسل ديگرى ، تيمم كند
مسأله ۷۳۱ ـ اگر بدل از غسل جنابت تيمّم كند و بعد كارى كه وضو را باطل مى كند براى او پيش آيد ، چنانچه براى نمازهاى بعد نتواند غسل كند ، بايد بدل از غسل تيمّم نمايد ، و احتياط مستحبّ آن است كه وضو نيز بگيرد ، و همچنين است حكم تيمّم بدل از غسل حدث اكبر غير از جنابت ـ مانند حيض و نفاس و مسّ ميّت ـ بجز اين كه وضو هم بايد بگيرد.
تيمم سوم به قصد انجام عمل
مسأله ۷۳۲ ـ كسى كه بايد براى انجام عملى ـ مثل خواندن نماز ـ بدل از وضو و بدل از غسل تيمّم كند ، تيمّم سومى به قصد اين كه بتواند آن عمل را انجام بدهد لازم نيست ، ولى اگر در تيمّم اوّل نيّت بدل از وضو يا نيّت بدل از غسل نمايد و تيمّم دوم را به قصد ما فى الذمّه انجام بدهد ، مطابق با احتياط است.
مواردی که نجاست بدن يا لباس نمازگزار با شرایطی عفو شده
مسأله ۸۵۴ ـ در سه صورت كه تفصيل آنها خواهد آمد ، اگر بدن يا لباس نمازگزار نجس باشد ، نماز او صحيح است.
(اوّل) آن كه به واسطه زخم يا جراحت يا دملى كه در بدن اوست ، لباس يا بدنش به خون آلوده شده باشد.
(دوم) آن كه بدن يا لباس او به مقدار كمتر از درهم به خون آلوده باشد ، و اندازه درهم ـ از جهت عفو خونِ كمتر از آن در نماز ـ تقريباً به مقدار بند سرانگشت سبّابه (شهادت) مى باشد.
(سوم) آن كه ناچار باشد با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.
و در يك صورت اگر لباس نمازگزار نجس باشد ، نماز او صحيح است ، و آن صورت اين است كه متنجّس از لباسهاى كوچك باشد مانند جوراب و عرقچين.
و احكام اين چهار صورت به تفصيل در مسائل بعد مى آيد.
تیمم برای کاری نسبت به کارهای دیگری که وضو و غسل می خواهد
مسأله ۷۳۳ ـ كسى كه وظيفه اش تيمّم است ، اگر براى كارى تيمّم كند ، تا تيمّم و عذر او باقى است كارهايى را كه بايد با وضو يا غسل انجام داد مى تواند به جا آورد، ولى اگر عذرش تنگى وقت بوده، يا با داشتن آب براى نماز ميّت يا خوابيدن، تيمّم كرده ، فقط كارهايى را كه براى آن تيمّم نموده مى تواند انجام دهد.
مواردی که بهتر است نمازهايى را كه با تيمم خوانده قضا نمايد
مسأله ۷۳۴ ـ در چند مورد بهتر است نمازهايى را كه انسان با تيمّم خوانده قضا نمايد:
(اوّل) آن كه از استعمال آب ترس داشته و عمداً خود را جنب كرده و با تيمّم نماز خوانده است.
(دوم) آن كه مى دانسته يا گمان داشته كه آب پيدا نمى كند و عمداً خود را جنب كرده و با تيمّم نماز خوانده است.
(سوم)آن كه تا آخر وقت عمداً در جستجوى آب نرود و با تيمّم نماز بخواند و بعد بفهمد كه اگر جستجو مى كرد آب پيدا مى شد.
(چهارم) آن كه عمداً نماز را تأخير انداخته و در آخر وقت با تيمّم نماز خوانده است.
(پنجم) آن كه مى دانسته يا گمان داشته كه آب پيدا نمى شود و آبى را كه داشته ريخته و با تيمّم نماز خوانده است.
خون زخم یا جراحت یا دمل در بدن يا لباس نمازگزار
مسأله ۸۵۵ ـ اگر در بدن يا لباس نمازگزار خون زخم يا جراحت يا دمل باشد ، چنانچه طورى است كه آب كشيدن بدن يا لباس يا عوض كردن لباس براى نوع مردم مشقّت داشته باشد ، تا وقتى كه زخم يا جراحت يا دمل خوب نشده است ، مى تواند با آن خون نماز بخواند ، و همچنين است اگر چركى كه با خون بيرون آمده يا دوايى كه روى زخم گذاشته اند و نجس شده در بدن يا لباس او باشد.
خون بريدگى و زخمى كه به آسانى شسته مىشود
مسأله ۸۵۶ ـ اگر خون بريدگى و زخمى كه بزودى خوب مى شود و شستن آن براى نوع مردم آسان است در بدن يا لباس نمازگزار باشد و كمتر از درهم نباشد و با آن نماز بخواند ، نماز او باطل است.
جائى از بدن يا لباس كه به رطوبت زخم نجس شود
مسأله ۸۵۷ ـ اگر جايى از بدن يا لباس كه با زخم فاصله دارد به رطوبت زخم نجس شود ، جايز نيست با آن نماز بخواند ، ولى اگر مقدارى از بدن يا لباس كه معمولا به رطوبت زخم آلوده مى شود ، به رطوبت آن نجس شود ، نماز خواندن با آن مانعى ندارد.
خون بواسير يا زخمى كه توى دهان و بينى است و به بدن يا لباس برسد
مسأله ۸۵۸ ـ اگر از بواسيرى كه دانه هاى آن بيرون نباشد يا زخمى كه توى دهان و بينى و مانند اينها است خونى به بدن يا لباس برسد ، ظاهر اين است كه مى تواند با آن نماز بخواند ، و امّا خون بواسيرى كه دانه هاى آن بيرون است بدون اشكال نماز خواندن با آن جايز است.
شک در خونی که در بدن يا لباس خود ببيند و نداند از زخم است
مسأله ۸۵۹ ـ كسى كه بدنش زخم است ، اگر در بدن يا لباس خود خونى ببيند كه به مقدار درهم يا بيشتر از آن است و نداند از زخم است يا خون ديگر ، جايز نيست با آن نماز بخواند.
به جماعت خواندن نمازهاى واجب خصوصاً همسایه مسجد و سامع اذان
مسأله ۱۴۰۷ ـ مستحبّ است نمازهاى واجب ، خصوصاً نمازهاى يوميّه را با جماعت بخوانند ، و در نماز صبح و عشاء ، و براى همسايه مسجد ، و كسى كه صداى اذان را مى شنود بيشتر سفارش شده است ، و همچنين به حسب بعضى از روايات در نماز مغرب.
افضلیت نماز با جماعت از فرادى و فضیلت طالب جماعت مسجد
مسأله ۱۴۰۸ ـ نماز با جماعت افضل است از نماز فرادى به بيست و چهار درجه و برابر است با بيست و پنج نماز ، و در بعضى از روايات قريب به اين مضمون وارد شده است ، كه رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود: كسى كه به مسجدى برود به طلب نماز جماعت ، براى او به هر قدمى هفتاد هزار حسنه است ، و مثل آن از درجات ، پس اگر بميرد و او بر اين حال باشد خداوند موكّل مى كند بر او هفتاد هزار ملك را كه به قبر او بروند و بشارت به او بدهند و در تنهايى قبر مونس او باشند و استغفار كنند براى او تا روزى كه مبعوث مى شود.
کسی که چند زخم در بدن دارد
مسأله ۸۶۰ ـ اگر چند زخم در بدن باشد و به طورى نزديك هم باشند كه يك زخم حساب شود ، تا وقتى همه خوب نشده اند نماز خواندن با خون آنها اشكال ندارد ، ولى اگر به قدرى از هم دور باشند كه هر كدام يك زخم حساب شود ، هر كدام كه خوب شد بايد براى نماز بدن و لباس را از خون آن در صورتى كه از يك درهم كمتر نباشد آب بكشد.
حاضر نشدن به نماز جماعت
مسأله ۱۴۰۹ ـ حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنايى جايز نيست ، و سزاوار نيست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
صبر كردن براى جماعت و افضليت جماعت مختصر از فراداى طولانی
مسأله ۱۴۱۰ ـ مستحبّ است انسان صبر كند كه نماز را با جماعت بخواند ، و نماز جماعت از نماز اوّل وقت كه فرادى خوانده شود بهتر است تا وقتى كه وقت فضيلت فوت نشود ، و نيز جماعتى را كه مختصر بخوانند از نماز فرادايى كه آن را طول بدهند افضل است.
خون نجس العين و حيض و نفاس و استحاضه در بدن يا لباس نمازگزار
مسأله ۸۶۱ ـ اگر سر سوزنى خون حيض يا سگ يا خوك يا كافر غير كتابى يا مردار يا حيوان حرام گوشت در بدن يا لباس نمازگزار باشد ، نماز او باطل است ، و بنابر احتياط واجب خون نفاس و استحاضه نيز چنين است ، ولى خونهاى ديگر مثل خون بدن انسانى كه نجس العين نيست ، يا خون حيوان حلال گوشت ، اگر چه در چند جاى بدن و لباس باشد ، در صورتى كه روى هم كمتر از درهم باشد ، نماز خواندن با آن اشكال ندارد.
خونى كه به لباس بى آستر بريزد
مسأله ۸۶۲ ـ خونى كه به لباس بى آستر بريزد و به پشت آن برسد ، يك خون حساب مى شود ، ولى اگر پشت آن جدا خونى شود ، بايد هر كدام را يك خون جداگانه حساب كند ، پس اگر خونى كه پشت و روى لباس است روى هم از يك درهم كمتر باشد ، نماز با آن صحيح ، و اگر به مقدار درهم يا بيشتر باشد نماز با آن باطل است.
جماعت خواندكسى كه نمازش را فرادى خوانده
مسأله ۱۴۱۱ ـ وقتى كه جماعت بر پا مى شود مستحبّ است كسى كه نمازش را فرادى خوانده دوباره با جماعت بخواند ، و اگر بعد بفهمد كه نماز اوّلش باطل بوده ، نماز دوم او كافيست.
اعاده نمازى را كه به جماعت خوانده
مسأله ۱۴۱۲ ـ اگر امام يا مأموم بخواهد نمازى را كه با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند ، چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد جايز نيست ، مگر اين كه در نماز دوم امام باشد و در مأمومين كسى باشد كه نماز واجب را نخوانده باشد ، كه در اين صورت اعاده مستحبّ است.
به جماعت خواندكسى كه در نماز وسواس دارد
مسأله ۱۴۱۳ ـ كسى كه در نماز به حدّى وسواس دارد كه موجب بطلان نمازش مى شود و فقط در صورتى كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت مى شود ، بايد نماز را با جماعت بخواند ، و همچنين بنابر احتياط واجب در صورتى كه موجب بطلان نمازش نشود.
ترک جماعت که موجب انزاء پدر يا مادر شود
مسأله ۱۴۱۴ ـ اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كنند كه نماز را با جماعت بخواند ، در صورتى كه ترك آن موجب ايذاء آنها شود ، مخالفت آنها حرام است.
به جماعت خواند نماز مستحب
مسأله ۱۴۱۵ ـ نماز مستحبّ را نمى شود با جماعت خواند ، مگر نماز استسقاء كه براى آمدن باران مى خوانند ، و نمازى كه واجب بوده و به جهتى مستحبّ شده است ، مانند نماز عيد فطر و قربان كه در زمان حضور امام (عليه السلام) واجب بوده و به واسطه غايب شدن ايشان مستحبّ مى باشد.
اقتداء درهر نماز يوميه به امام جماعتى كه نماز يوميه مىخواند
مسأله ۱۴۱۶ ـ موقعى كه امام جماعت نماز يوميّه مى خواند ، هر كدام از نمازهاى يوميّه را مى شود به او اقتدا كرد.
اقتداء به امام جماعتى كه قضاى نماز يوميه يااحتیاط می خواند
مسأله ۱۴۱۷ ـ اگر امام جماعت قضاى نماز يوميّه خود يا شخص ديگرى را مى خواند ، در صورتى كه فوت نماز يقينى باشد مى شود به او اقتدا كرد ، ولى اگر احتياطاً قضا مى كند ، اقتدا به او جايز نيست ، مگر در صورتى كه نماز مأموم نيز احتياطى باشد و منشأ احتياط هر دو يكى باشد.
اقتداء به کسی که نداند نماز واجب يوميه می خواند يا مستحب
مسأله ۱۴۱۸ ـ اگر انسان نداند نمازى را كه كسى مى خواند نماز واجب يوميّه است يا نماز مستحبّ ، نمى تواند به او اقتدا كند.
خونى كه به لباسى كه آستر دارد بريزد
مسأله ۸۶۳ ـ اگر خون روى لباسى كه آستر دارد بريزد و به آستر آن برسد ، يا به آستر بريزد و روى لباس خونى شود ، بايد هر كدام را جدا حساب نمود ، پس اگر خون روى لباس و آستر كمتر از درهم باشد نماز با آن صحيح ، و اگر به مقدار درهم يا بيشتر باشد نماز با آن باطل است.
حایل بين امام و مأموم و بين مأموم و مأموم ديگر
مسأله ۱۴۱۹ ـ در صحّت جماعت شرط است كه بين امام و مأموم ، و همچنين بين مأموم و مأموم ديگر كه واسطه بين مأموم و امام است حايلى نباشد كه مانع از ديدن شود ، مانند پرده يا ديوار و امثال اينها ، پس اگر در تمام احوال نماز يا بعض آن بين امام و مأموم يا بين مأموم و مأموم ديگر كه واسطه اتّصال است چنين حايلى باشد ، جماعت باطل است ، و زن از اين حكم مستثنى است ، چنانكه خواهد آمد.
ندیدن امام یا صف جلو به واسطه درازى صف
مسأله ۱۴۲۰ ـ اگر به واسطه درازى صف اوّل ، كسانى كه دو طرف صف ايستاده اند امام را نبينند ، مى توانند اقتدا كنند ، و نيز اگر به واسطه درازى يكى از صفهاى ديگر ، كسانى كه دو طرف آن ايستاده اند صف جلوى خود را نبينند ، مى توانند اقتدا نمايند.
