سر از سجده بر داشتن پیش از امام
مسأله ۱۴۸۰ ـ اگر اشتباهاً سر بردارد و ببيند امام در سجده است ، بايد به سجده برگردد ، و چنانچه در هر دو سجده اين اتّفاق بيفتد ، براى زياد شدن دو سجده نماز باطل نمى شود.
کسی که اشتباهاً سر از سجده بردارد و وقتى برگشت به سجدامام نرسد
مسأله ۱۴۸۱ ـ كسى كه اشتباهاً پيش از امام سر از سجده برداشته ، هرگاه به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسيده امام سر بردارد ، نمازش صحيح است ، ولى اگر در هر دو سجده اين اتّفاق بيفتد ، نمازش باطل است.
شرط چهارم: جاى نمازگزار كوچك و سقف آن كوتاه نباشد
شرط چهارم: جاى نمازگزار سقفش به اندازه اى كه نتواند در آنجا راست بايستد كوتاه نباشد ، و همچنين به اندازه اى كه جاى ركوع و سجود نداشته باشد ، كوچك نباشد.
کسی که اشتباهاً سر از ركوع يا سجده بردارد و سهواً برنگردد
مسأله ۱۴۸۲ ـ اگر اشتباهاً سر از ركوع يا سجده بردارد ، و سهواً يا به خيال اين كه به امام نمى رسد به ركوع يا سجده نرود ، جماعت و نمازش صحيح است.
کسی که به خيال اينكه سجده اول يا دوم امام است برگردد
مسأله ۱۴۸۳ ـ اگر سر از سجده بردارد و ببيند امام در سجده است ، چنانچه به خيال اين كه سجده اوّل امام است ، به قصد اين كه با امام سجده كند ، به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده ، سجده دوم او حساب مى شود ، و اگر به خيال اين كه سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجده اوّل امام بوده ، بايد به قصد اين كه با امام سجده كند تمام كند ، و دوباره با امام به سجده رود ، و در هر دو صورت احتياط مستحبّ آن است كه بعد از تمام كردن نماز به جماعت دوباره هم بخواند.
نماز در جائى كه نمىتواند بايستد يا ركوع و سجود كند
مسأله ۸۹۳ ـ اگر ناچار شود كه در جايى نماز بخواند كه به كلّى از ايستادن تمكّن ندارد ، بايد نشسته نماز بخواند ، و اگر از ركوع و سجود تمكّن ندارد ، براى آنها با سر اشاره نمايد.
به رکوع رفتن پيش از امام اگر به مقدارى از قرائت امام مىرسد
مسأله ۱۴۸۴ ـ اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود و طورى باشد كه اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام مى رسد ، چنانچه سر بردارد و با امام به ركوع رود نماز و جماعتش صحيح است ، و اگر عمداً برنگردد ، صحّت نمازش محلّ اشكال است.
نماز خواندن جلوتر از قبر پيغمبر و ائمه اطهار (عليهم السلام)
مسأله ۸۹۴ ـ نماز خواندن جلوتر از قبر پيغمبر و ائمّه اطهار(عليهم السلام) در صورتى كه هتك باشد حرام و باطل است ، و همچنين در غير اين صورت بنابر احتياط واجب ، ولى اگر در نماز چيزى مانند ديوار بين او و قبر مطهّر باشد ، اشكال ندارد ، و فاصله شدن صندوق شريف و ضريح و پارچه اى كه روى آن افتاده كافى نيست.
به رکوع رفتن پيش از امام اگر به چيزى از قرائت امام نمىرسد
مسأله ۱۴۸۵ ـ اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود و طورى باشد كه اگر برگردد به چيزى از قرائت امام نمى رسد ، اگر به قصد متابعت امام سر بردارد و با امام به ركوع رود ، جماعت و نمازش صحيح است ، و اگر صبر كند تا امام به او برسد ، نمازش صحيح و جماعتش محلّ اشكال است.
به سجده رفتن پيش از امام
مسأله ۱۴۸۶ ـ اگر سهواً پيش از امام به سجده رود و به قصد متابعت امام سر بردارد و با امام به سجده رود ، جماعت و نمازش صحيح است ، و اگر صبر كند تا امام به او برسد نمازش صحيح و جماعتش محلّ اشكال است.
امام اشتباهاً قنوت يا تشهد بخواند
مسأله ۱۴۸۷ ـ اگر امام در ركعتى كه قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند ، يا در ركعتى كه تشهّد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود ، مأموم نبايد قنوت و تشهّد را بخواند ، ولى نمى تواند پيش از امام به ركوع رود يا پيش از امام قيام كند ، بلكه بايد صبر كند تا قنوت و تشهّد امام تمام شود و بقيّه نماز را با او بخواند.
شرط پنجم: نجاست ساری نباشد و جاى پيشانى پاك باشد
مسأله ۸۹۵ ـ شرط پنجم: آن كه مكان نمازگزار اگر نجس هست به طورى تر نباشد كه نجاستى كه موجب بطلان نماز است به بدن يا لباس او برسد ، ولى جايى كه پيشانى را براى سجده بر آن مى گذارد بايد پاك باشد ، و اگر نجس باشد ، در صورتى كه خشك هم باشد نماز باطل است ، و احتياط مستحبّ آن است كه مكان نمازگزار اصلا نجس نباشد.
نحوه ايستادن مأموم مرد يا زن يا هر دو
مسأله ۱۴۸۸ ـ بنابر احتياط واجب ، اگر مأموم يك مرد باشد طرف راست امام بايستد ، و اگر يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند ، مرد طرف راست امام بايستد و بقيّه پشت سر امام ، و اگر چند مرد و يك يا چند زن باشند ، مردها پشت سر امام و زنها پشت سر مردها بايستند ، و اگر يك يا چند زن باشد پشت سر امام بايستد ، و در صورتى كه يك زن باشد ، مستحبّ است پشت سر در طرف راست امام طورى بايستد كه جاى سجده اش محاذى زانو يا قدم امام باشد.
نحوه ايستادن امام و مأمومی که هر دو زن باشند
مسأله ۱۴۸۹ ـ اگر امام و مأموم هر دو زن باشند ، احتياط واجب آن است كه همه رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.
شرط ششم: بين زن و مرد حداقل مقدار يك وجب فاصله باشد
شرط ششم: بايد بين مرد و زن در حال نماز ، حداقلّ مقدار يك وجب فاصله باشد ، ولى نماز خواندن در فاصله كمتر از ده ذراع در غير شهر مكّه مكروه است.
اگر زن برابر مرد يا جلوتر بايستد
مسأله ۸۹۶ ـ اگر زن برابر مرد يا جلوتر در كمتر از فاصله اى كه ذكر شد بايستد و با هم وارد نماز شوند ، بايد نماز را دوباره بخوانند ، و همچنين است بنابر احتياط واجب در صورتى كه يكى زودتر از ديگرى به نماز بايستد.
نحوه ايستادن امام در صف، و صفات كسانى كه در صف اول مىايستند
مسأله ۱۴۹۰ ـ مستحبّ است امام در وسط صف بايستد ، و اهل علم و كمال و تقوى در صف اوّل بايستند.
منظم بودن صفهاى جماعت و افراد يك صف
مسأله ۱۴۹۱ ـ مستحبّ است صفهاى جماعت منظّم باشد ، و بين كسانى كه در يك صف ايستاده اند فاصله نباشد ، و شانه آنان رديف يكديگر باشد.
اگر بين مرد و زن ديوار يا پرده فاصله شود
مسأله ۸۹۷ ـ اگر بين مرد و زن كه برابر هم ايستاده اند، يا زن جلوتر ايستاده و نماز مى خوانند ، ديوار يا پرده يا چيز ديگرى باشد كه يكديگر را نبينند ، نماز هر دو اشكال ندارد ، اگر چه بين آنها كمتر از فاصله اى كه قبلا ذكر شد ، باشد.
برخواستن مأمومين بعد از گفتن «قد قامت الصلاة»
مسأله ۱۴۹۲ ـ مستـحب است بعد از گفتـن (قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ) مـأمومين برخيزنـد.
رعایت کردن امام جماعت نسبت به حال مأموم
مسأله ۱۴۹۳ ـ مستحبّ است امام جماعت حال مأمومى را كه از ديگران ضعيف تر است رعايت كند ، و قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد ، مگر بداند همه كسانى كه به او اقتدا كرده اند مايلند.
امام جماعت در حمد و سوره، و ذكرهايى كه بلند مىخواند
مسأله ۱۴۹۴ ـ مستحبّ است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهايى كه بلند مى خواند ، صداى خود را به قدرى بلند كند كه ديگران بشنوند ، ولى بايد بيش از اندازه صدا را بلند نكند.
شرط هفتم : جاى پيشانى از جاى سر انگشتان و جاى زانوها بيش از چهار انگشت بسته، پست تر یا بلندتر نباشد
شرط هفتم: بايد جاى پيشانى نمازگزار از جاى سر انگشتان پاى او و بنابر احتياط واجب از جاى زانوهاى او ، بيش از چهار انگشت بسته پست تر يا بلندتر نباشد ، و تفصيل آن در احكام سجده خواهد آمد.
امام در ركوع بفهمد كسى مىخواهد اقتدا كند
مسأله ۱۴۹۵ ـ اگر امام در ركوع بفهمد كسى تازه رسيده و مى خواهد اقتدا كند ، مستحبّ است ركوع را دو برابر هميشه طول بدهد و بعد برخيزد ، اگر چه بفهمد كس ديگرى هم براى اقتدا وارد شده است.
بودن زن و مرد نامحرم در جايى كه كسى در آنجا نيست
مسأله ۸۹۸ ـ بودن زن و مرد نامحرم در جايى كه كسى در آن جا نيست و كسى هم نمى تواند وارد شود در صورتى كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند ، جايز نيست ، و احتياط مستحبّ آن است كه در آن جا نماز نخوانند.
تنها ايستادن در صف جماعت
مسأله ۱۴۹۶ ـ اگر در صفهاى جماعت جا باشد ، مكروه است انسان تنها بايستد.
نماز خواندن در جايى كه تار مىزنند و همچنين بودن در آنجا
مسأله ۸۹۹ ـ نماز خواندن در جايى كه تار مى زنند ، يا مانند آن را استعمال مى كنند باطل نيست ، ولى گوش دادن به آنها حرام است ، و همچنين است بودن در آنجا مگر براى كسى كه بودنش براى جلوگيرى از آن عمل باشد.
مأموم ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود
مسأله ۱۴۹۷ ـ مكروه است مأموم ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود.
خواندن نماز واجب بر بام خانه كعبه و داخل آن
مسأله ۹۰۰ ـ خواندن نماز واجب در حال اختيار بر بام خانه كعبه جايز نيست ، و احتياط مستحبّ آن است كه در داخل خانه هم نخواند ، ولى در حال ناچارى اشكال ندارد.
اقتدا كردن مسافر به كسى كه مسافر نيست و بالعكس
مسأله ۱۴۹۸ ـ مسافرى كه نماز ظهر و عصر و عشاء را دو ركعت مى خواند ، مكروه است در اين نمازها به كسى كه مسافر نيست اقتدا كند ، و كسى كه مسافر نيست مكروه است در اين نمازها به مسافر اقتدا نمايد.
