اجير گرفتن يا تطوعاً انجام دادن نماز و عادتهای دیکر میّت
مسأله ۱۵۴۱ ـ بعد از مرگ انسان مى شود براى نماز و عبادتهاى ديگر او كه در زندگى به جا نياورده ، ديگرى را اجير كنند ، يعنى به او مزد دهند كه آنها را به جا آورد ، و اگر كسى بدون مزد هم آنها را انجام دهد ، صحيح است.
نيابت به اجاره يا تطوع دركارهاى مستحب یا اهدائ ثواب اعمال
مسأله ۱۵۴۲ ـ انسان مى تواند براى بعضى از كارهاى مستحبّى ، مثل زيارت قبر پيغمبر و امامان (عليهم السلام) از طرف زندگان اجير شود ، به اين معنى كه متعلّق اجاره نيابت از آنان در انجام آن كار باشد ، چنانكه مى تواند همين نيابت را تبرّعاً انجام دهد ، و نيز مى تواند كار واجب يا مستحبّى را انجام دهد و ثواب آن را براى مردگان يا زندگان هديه نمايد.
نماز قضاى ميت برد اساس وظایف اجير
مسأله ۱۵۴۳ ـ كسى كه براى نماز قضاى ميّت اجير شده، بايد در مسائل نماز يا مجتهد باشد، يا نماز را از روى تقليد صحيح انجام بدهد، يا آن كه عمل به احتياط كند.
معیّن کردن ميت در موقع نیّت
مسأله ۱۵۴۴ ـ اجير بايد موقع نيّت ميّت را معيّن نمايد ، و لازم نيست اسم او را بداند ، پس اگر نيّت كند از طرف كسى نماز مى خوانم كه براى او اجير شده ام كافيست.
عمل به قصد آنچه در ذمه ميت است نه اهداء ثواب
مسأله ۱۵۴۵ ـ اجير بايد عمل را به قصد آنچه در ذمّه ميّت است به جا آورد ، و اگر عملى را انجام دهد و ثواب آن را براى او هديه كند ، كافى نيست.
چه كسى را بايد اجير كرد
مسأله ۱۵۴۶ ـ بايد كسى را اجير كنند كه بدانند يا حجّت شرعيّه داشته باشند ـ مثل اطمينان يا اخبار دو عادل يا شخص مورد وثوقى كه ظنّ بر خلاف قولش نباشد ـ كه عمل را انجام مى دهد.
اجير عمل را به جا نياورد يا باطل انجام دهد
مسأله ۱۵۴۷ ـ كسى را كه براى نمازهاى ميّت اجير كرده اند ، اگر ثابت شود كه عمل را به جا نياورده ، يا باطل انجام داده ، بايد دوباره اجير بگيرند.
شك انجام يا صحيح انجام دادن اجیر
مسأله ۱۵۴۸ ـ هرگاه شكّ كند كه اجير عمل را انجام داده يا نه ، همين كه مورد اطمينان باشد و بگويد انجام داده ام ، يا بيّنه يا خبر ثقه اى كه ظنّ بر خلاف آن نباشد قائم شود بر اين كه انجام داده ، كفايت مى كند ، و اگر شكّ كند كه عمل او صحيح بوده يا نه ، بنابر صحّت آن بگذارد.
اجير کردن معذور
مسأله ۱۵۴۹ ـ كسى را كه عذرى دارد ـ مثلا با تيمّم يا نشسته نماز مى خواند ـ نمى شود براى نمازهاى ميّت اجير كرد ، اگر چه نمازهاى ميّت هم همان طور قضا شده باشد.
اجیر شدن مرد براى زن و زن براى مرد
مسأله ۱۵۵۰ ـ مرد براى زن و زن براى مرد مى تواند اجير شود ، و در بلند و آهسته خواندن نماز بايد اجير به تكليف خود عمل نمايد.
ترتيب در قضاى نمازهاى ميت
مسأله ۱۵۵۱ ـ در قضاى نمازهاى ميّت ترتيب واجب نيست ، هر چند احتياط مستحبّ رعايت ترتيب است ، مگر در نمازهايى كه اداى آنها ترتيب دارد ، مثل نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء از يك روز.
شرط کردن با اجير كه عمل را به طور مخصوصى انجام دهد و شرط نكردن
مسأله ۱۵۵۲ ـ اگر با اجير شرط كنند كه عمل را به طور مخصوصى انجام دهد ، بايد همان طور به جا آورد ، مگر اين كه علم به فساد عمل داشته باشد كه در اين صورت نمى تواند بر آن عمل اجير شود ، و اگر با او شرط نكنند ، بايد در آن عمل به تكليف خود رفتار نمايد ، و احتياط مستحبّ آن است كه از وظيفه خودش و ميّت هر كدام كه به احتياط نزديكتر است به آن عمل كند ، مثلا اگر وظيفه ميّت گفتن سه مرتبه تسبيحات اربعه بوده و تكليف او يك مرتبه است ، سه مرتبه بگويد.
شرط نکردن با اجير نسبت به مقدار مستحبات نماز
مسأله ۱۵۵۳ ـ اگر با اجير شرط نكنند كه نماز را با چه مقدار از مستحبّات آن بخواند ، بايد مقدارى از مستحبّات نماز را كه معمول است به جا آورد.
ترتیب در قضاهائی که چند نفر براى نماز ميت اجير شده اند
مسأله ۱۵۵۴ ـ اگر انسان چند نفر را براى قضاى نماز ميّت اجير كند ، بنابر آنچه در مسأله «۱۵۵۱» گذشت ، لازم نيست براى هركدام آنها وقتى را معيّن نمايد.
نمازهايى را كه مىدانند يا احتمال مىدهند اجير به جا نياورده
مسأله ۱۵۵۵ ـ اگر كسى اجير شود كه مثلا در مدّت يك سال نمازهاى ميّت را بخواند ، و پيش از تمام شدن سال بميرد ، بايد براى نمازهايى كه مى دانند به جا نياورده ديگرى را اجير نمايند ، و اگر احتمال مى دهند به جا نياورده ، بنابر احتياط واجب نيز اجير بگيرند.
از دنیا رفتن اجير پيش از تمام كردن نمازها
مسأله ۱۵۵۶ ـ كسى را كه براى نمازهاى ميّت اجير كرده اند ، اگر پيش از تمام كردن نمازها بميرد و اجرت همه آنها را گرفته باشد ، چنانچه شرط كرده باشند كه تمام نمازها را خودش بخواند ، اگر قادر بر عمل بوده اجاره صحيح ، و اجاره كننده مى تواند اجرة المثل باقى مانده را بگيرد ، يا آن كه اجاره را فسخ نموده و اجرة المثل مقدارى را كه به جا آورده كسر و مابقى را بگيرد ، و اگر قادر نبوده اجاره نسبت به ما بعد فوت اجير باطل است ، و مى تواند اجرة المسمّاى باقى مانده را گرفته ، يا آن كه اجاره مقدار گذشته را فسخ نموده و اجرة المثل آن را بدهد ، و اگر شرط نكرده باشند كه خودش بخواند بايد ورثه اش از مال او كسى را اجير بگيرند ، و امّا اگر مال نداشته باشد بر ورثه او چيزى واجب نيست.
از دنیا رفتن اجير پيش از تمام كردن نمازهاى ميت بميرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد
مسأله ۱۵۵۷ ـ اگر اجير پيش از تمام كردن نمازهاى ميّت بميرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد ، بعد از عمل به دستورى كه در مسأله قبلى ذكر شد ، اگر چيزى از مال او زياد آمد ، در صورتى كه وصيّت كرده باشد و اجرت نمازهاى او بيش از ثلث باشد و ورثه اجازه بدهند ، براى تمام نمازهاى او اجير بگيرند ، و اگر اجازه ندهند ، ثلث آن را به مصرف نماز او برسانند.
معناى روزه و معناى مغرب در مسائل روزه
روزه آن است كه انسان از اذان صبح تا مغرب ، از چيزهايى كه بعد بيان مى شود به قصد قربت ـ چنانكه در وضو گذشت ـ و با اخلاص خوددارى نمايد.
و مغرب در اين مسأله و مسائل بعد ـ بنابر احتياط واجب ـ وقتى است كه سرخى طرف مشرق كه بعد از غروب آفتاب پيدا مى شود ، از بالاى سر انسان بگذرد.
نیّت روزه و مقدمهء علمیهء امساک
مسأله ۱۵۵۸ ـ لازم نيست انسان نيّت روزه را از قلب خود بگذراند ، يا مثلا بگويد فردا روزه مى گيرم ، بلكه همين قدر كه بنا داشته باشد به قصد قربت و با اخلاص از اذان صبح تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد كافيست ، و براى آن كه يقين كند تمام اين مدّت را روزه بوده ، بايد مقدارى پيش از اذان صبح و مقدارى هم بعد از مغرب از انجام كارى كه روزه را باطل مى كند خوددارى نمايد.
موقع نیّت روزه ماه رمضان
مسأله ۱۵۵۹ ـ انسان مى تواند در هر شب از ماه رمضان براى روزه فرداى آن نيّت كند ، و همچنين مى تواند شب اوّل ماه نيّت روزه همه ماه را بنمايد و تجديد نيّت هر شب لازم نيست و بقاى همان نيّت كفايت مى كند.
وقت نیّت روزه ماه رمضان در شب اول و در غير شب اول
مسأله ۱۵۶۰ ـ وقت نيّت روزه ماه رمضان در شب اوّل ، از اوّل شب است تا اذان صبح ، و در غير شب اوّل مى شود قبل از اوّل شب هم نيّت كرد ، مثلا عصر روز قبل نيّت داشته باشد كه فردا را روزه بگيرد قربةً الى الله ، و بر اين نيّت باقى باشد اگر چه تا بعد از اذان صبح خوابش ببرد.
وقت نیّت روزه مستحبى
مسأله ۱۵۶۱ ـ وقت نيّت روزه مستحبّى ، از اوّل شب است تا موقعى كه به اندازه نيّت كردن به استتار قرص وقت مانده باشد ، كه اگر تا اين وقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد و نيّت روزه مستحبّى كند ، روزه او صحيح است ، و اگر از استتار قرص بگذرد صحّت روزه محلّ اشكال است.
وقت نیّت به روزه واجب معين و غير معين
مسأله ۱۵۶۲ ـ كسى كه پيش از اذان صبح بدون نيّت روزه خوابيده است ، اگر پيش از ظهر بيدار شود و نيّت روزه كند چنانچه روزه واجبى باشد كه وقت آن معيّن است ـ چه روزه ماه رمضان و چه غير آن مثل اين كه نذر كرده باشد روز معيّنى را روزه بگيرد ـ صحّت روزه اش محلّ اشكال است ، و اگر روزه واجبى باشد كه وقت معيّن ندارد ، صحيح است ، و در صورتى كه بعد از ظهر بيدار شود ، نمى تواند نيّت روزه واجب كند ، هر چند غير معيّن باشد ، ولى در قضاى روزه ماه رمضان عدم جواز بعد از ظهر تا عصر بنابر احتياط است.
معیّن کردن روزه در نیّت در غير از روزه ماه رمضان
مسأله ۱۵۶۳ ـ اگر بخواهد غير از روزه ماه رمضان روزه ديگرى بگيرد ، بايد آن را معيّن بنمايد ، مثلا نيّت كند كه روزه قضا يا روزه نذر يا كفّاره مى گيرم ، ولى در ماه رمضان لازم نيست نيّت كند كه روزه ماه رمضان مى گيرم ، بلكه اگر نداند ماه رمضان است يا فراموش نمايد و روزه ديگرى را نيّت كند ، روزه ماه رمضان حساب مى شود.
نیّت روزه غیر ماه رمضان در ماه رمضان
مسأله ۱۵۶۴ ـ اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيّت روزه غير ماه رمضان كند ، روزه ماه رمضان حساب نمى شود ، و همچنين ـ بنابر احتياط واجب ـ روزه اى كه قصد كرده نيز حساب نمى شود.
روزه گرفتن مثلاً به نیّت روز اول ماه روزه و بعد بفهمد دوم يا سوم بوده
مسأله ۱۵۶۵ ـ اگر مثلا به نيّت روز اوّل ماه روزه بگيرد ، بعد بفهمد دوم يا سوم بوده روزه او صحيح است.
پيش از اذان صبح نيت كند و بى هوش شود و در بين روز به هوش آيد
مسأله ۱۵۶۶ ـ اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و بى هوش شود و در بين روز به هوش آيد ، بنابر احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام نمايد و قضاى آن را نيز به جا آورد.
پيش از اذان صبح نیّت كند و مست شود و در بين روز به هوش آيد
مسأله ۱۵۶۷ ـ اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و مست شود و در بين روز به هوش آيد ، احتياط واجب آن است كه روزه آن روز را تمام كند و قضاى آن را هم به جا آورد.
پيش از اذان صبح نیّت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود
مسأله ۱۵۶۸ ـ اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود ، روزه اش صحيح است.
کسی که نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است
مسأله ۱۵۶۹ ـ اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود ، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجام داده باشد يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است ، روزه او باطل مى باشد ، ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد ، و بعد از ماه رمضان هم آن روزه را قضا نمايد ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ اگر پيش از ظهر ملتفت شود و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد.
