بالغ شدن بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان يا بعد از آن
مسأله ۱۵۷۰ ـ اگر بچّه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود ، بايد روزه بگيرد ، و اگر بعد از اذان بالغ شود ، روزه آن روز بر او واجب نيست ، هر چند احتياط مستحبّ اين است كه اگر پيش از ظهر بالغ شود و نيّت روزه كرده باشد ، روزه آن روز را تمام كند ، و اگر نيّت هم نكرده باشد و چيزى از مبطلات روزه را انجام نداده باشد ، نيّت كند و روزه بگيرد.
روزه مستحبى براى اجير يا کسی که قضاى رمضان يا واجب ديگرى دارد
مسأله ۱۵۷۱ ـ كسى كه براى به جا آوردن روزه ميّتى اجير شده ، اگر روزه مستحبّى بگيرد اشكال ندارد ، ولى كسى كه روزه قضاى ماه رمضان دارد نمى تواند روزه مستحبّى بگيرد ، و همچنين ـ بنابر احتياط واجب ـ اگر روزه واجب ديگرى داشته باشد ، و چنانچه فراموش كند و روزه مستحبّ بگيرد ، در صورتى كه پيش از ظهر يادش بيايد روزه مستحبّى او باطل است و مى تواند نيّت خود را به روزه واجب غير معيّن برگرداند ، ولى به روزه واجب معيّن محلّ اشكال است ، و اگر بعد از ظهر ملتفت شود نمى تواند نيّت خود را به روزه واجب برگرداند هر چند غير معيّن باشد ، و اين حكم در قضاى روزه ماه رمضان بعد از زوال تا عصر بنابر احتياط است ، و اگر بعد از مغرب يادش بيايد ، روزه اش صحيح است.
ترک روزه واجب معین غير از روزه رمضان تا اذان صبح نیّت
مسأله ۱۵۷۲ ـ اگر غير از روزه ماه رمضان روزه معيّن ديگرى بر انسان واجب باشد ـ مثلا نذر كرده باشد كه روز معيّنى را روزه بگيرد ـ چنانچه عمداً تا اذان صبح نيّت نكند ، روزه اش باطل است ، و همچنين است بنابر احتياط اگر نداند كه روزه آن روز بر او واجب است يا فراموش كند هر چند پيش از ظهر يادش بيايد ، و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد.
ترک نیّت روزه واجب غير معيّن تانزدیک ظهر
مسأله ۱۵۷۳ ـ اگر براى روزه واجب غير معيّنى ـ مثل روزه كفّارهـ عمداً تا نزديك ظهر نيّت نكند ، اشكال ندارد ، بلكه اگر پيش از نيّت تصميم داشته باشد كه روزه نگيرد يا ترديد داشته باشد كه بگيرد يا نه ، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد و پيش از ظهر نيّت كند ، روزه او صحيح است.
مسلمان شدن کافر در ماه رمضان پيش از ظهر
مسأله ۱۵۷۴ ـ اگر در ماه رمضان پيش از ظهر كافر مسلمان شود هر چند از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد ، روزه او صحيح نيست.
خوب شدن مریض در وسط روز ماه رمضان
مسأله ۱۵۷۵ ـ اگر در وسط روز ماه رمضان پيش از ظهر يا بعد از آن مريض خوب شود ، روزه آن روز بر او واجب نيست هر چند تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد.
شك درآخر شعبان يا اول ماه رمضان
مسأله ۱۵۷۶ ـ روزى را كه انسان شكّ دارد آخر شعبان است يا اوّل ماه رمضان ، واجب نيست روزه بگيرد ، و اگر بخواهد روزه بگيرد نمى تواند نيّت روزه ماه رمضان كند ، و يا نيّت كند كه اگر ماه رمضان است روزه ماه رمضان ، و اگر ماه رمضان نيست روزه قضا يا مانند آن باشد ، بلكه بايد نيّت روزه واجب ديگرى مانند قضا و يا روزه مستحبّى بنمايد ، و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده از ماه رمضان حساب مى شود ، و اگر قصد كند آن چه را كه به آن مأمور است انجام دهد و بعد معلوم شود ماه رمضان بوده كفايت مى كند.
آخر شعبان نیّت قضا و مانند آن کند و بين روز بفهمد رمضان است
مسأله ۱۵۷۷ ـ اگر روزى را كه شكّ دارد آخر شعبان است يا اوّل ماه رمضان ، به نيّت روزه قضا و مانند آن يا روزه مستحبّى روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است ، بايد نيّت روزه ماه رمضان كند.
فروختن در و پنجره و چيزهاى ديگر مسجد
مسأله ۹۱۹ ـ فروختن در و پنجره و چيزهاى ديگر مسجد حرام است ، و اگر مسجد خراب شود بايد اينها را صرف تعمير همان مسجد كنند ، و چنانچه به درد آن مسجد نخورد ، بايد در مسجد ديگر مصرف شود ، ولى اگر به درد مسجدهاى ديگر هم نخورد ، آنچه را كه از اجزاى مسجد شمرده نشود و وقف بر مسجد باشد ، مى توانند با اذن ولىّ شرعى بفروشند و پول آن را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد ، وگرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند ، و اگر آن هم ممكن نشد ، در ساير وجوه برّ و خير صرف نمايند.
ترک نیّت امساک یا تردید در آن در روزه واجب معيّنى مثل ماه رمضان
مسأله ۱۵۷۸ ـ اگر در روزه واجب معيّنى مثل روزه ماه رمضان ، از نيّت امساك براى خدا برگردد ، يا مردّد شود كه برگردد ، و يا اين كه قصد كند مفطرى از مفطرات را انجام دهد ، يا مردّد شود در انجام مفطر ، روزه اش باطل مى شود ، اگر چه از قصدى كه كرده توبه نمايد و به نيّت روزه برگردد و كارى هم كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد.
ساختن مسجد و تعمير آن
مسأله ۹۲۰ ـ ساختن مسجد و تعمير آن مستحبّ است ، و اگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد مى توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند ، بلكه مى توانند مسجدى را كه خراب نشده ـ براى احتياج مردم به نماز ـ خراب كنند و بزرگتر بسازند.
ترک نیّت امساک یا تردید در آن در روزه واجبى كه وقت آن معيّن نيست
مسأله ۱۵۷۹ ـ آنچه در مسأله قبل گذشت كه روزه واجب معيّن را باطل مى كند ، در روزه واجبى كه وقت آن معيّن نباشد ـ مانند روزه كفّاره يا نذر غير معيّن ـ مبطل نيست ، و چنانچه پيش از ظهر دوباره به نيّت خود برگردد ، روزه او صحيح است.
مستحبات مسجد و كسى كه مىخواهد به مسجد برود
مسأله ۹۲۱ ـ تميز كردن مسجد و روشن كردن چراغ در آن مستحبّ است ، و كسى كه مى خواهد مسجد برود مستحبّ است خود را خوشبو كند ، و لباس پاكيزه و قيمتى بپوشد ، و ته كفش خود را وارسى كند كه نجاستى به آن نباشد ، و موقع داخل شدن به مسجد اوّل پاى راست ، و موقع بيرون آمدن اوّل پاى چپ را بگذارد ، و همچنين مستحبّ است از همه زودتر به مسجد آيد و از همه ديرتر بيرون رود.
دو ركعت نماز به قصد تحيّت و احترام مسجد
مسأله ۹۲۲ ـ وقتى انسان وارد مسجد مى شود مستحبّ است دو ركعت نماز به قصد تحيّت و احترام مسجد بخواند ، و اگر نماز واجب يا مستحبّ ديگرى هم بخواند كافيست.
چيزهايى كه در مسجد مكروه است
مسأله ۹۲۳ ـ خوابيدن در مسجد اگر انسان ناچار نباشد ، و صحبت كردن راجع به كارهاى دنيا ، و مشغول صنعت شدن ، و خواندن شعرى كه نصيحت و مانند آن نباشد مكروه است ، و نيز مكروه است آب دهان و بينى و اخلاط سينه را در مسجد بيندازد ، و گمشده اى را طلب كند ، و صداى خود را بلند كند ، ولى بلند كردن صدا براى اذان مانعى ندارد ، بلكه مستحبّ است.
مبطلات روزه
مسأله ۱۵۸۰ ـ نُه چيز روزه را باطل مى كند ، هر چند بطلان در بعض آنها بنابر احتياط است:
(اوّل) خوردن و آشاميدن.
(دوم) جماع.
(سوم) استمناء ، و مقصود از آن اين است كه انسان با خود يا ديگرى ، غير از جماع كارى كند كه منى از او بيرون آيد.
(چهارم) دروغ بستن به خدا و پيغمبر و ائمّه معصومين(عليهم السلام).
(پنجم) رساندن غبار به حلق بنابر احتياط واجب.
(ششم) فرو بردن تمام سر در آب.
(هفتم) باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح.
(هشتم) اماله كردن با چيزهاى روان.
(نهم) قى كردن.
و احكام اينها در مسائل آينده مى آيد.
راه دادن بچه و ديوانه به مسجد و كسى كه پياز و سير خورده
مسأله ۹۲۴ ـ راه دادن بچّه و ديوانه به مسجد مكروه است ، و كسى كه پياز و سير و مانند اينها خورده كه بوى دهانش مردم را اذيت مى كند ، مكروه است به مسجد برود.
خوردن عمدی و رطوبتى كه از دهان بيرون آورد و دوباره برگرداند
مسأله ۱۵۸۱ ـ اگر روزه دار با التفات به اين كه روزه دارد عمداً چيزى بخورد يا بياشامد ، روزه او باطل مى شود ، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب ، چه معمول نباشد مثل خاك و شيره درخت ، و چه كم باشد يا زياد ، حتّى اگر رطوبتى از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و فرو دهد ، روزه باطل مى شود ، مگر آن كه آن رطوبت در آب دهان به طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.
استحباب اذان و اقامه و سه مرتبه ندا به الصلاه دادن
مسأله ۹۲۵ ـ براى مرد و زن مستحبّ است پيش از نمازهاى واجب يوميّه اذان و اقامه بگويند ، و براى نمازهاى ديگر واجب يا مستحبّ مشروع نيست ، ولى پيش از نماز عيد فطر و قربان ، در صورتى كه به جماعت خوانده شود مستحبّ است سه مرتبه ندا داده شود «الصَّلاة» و در غير اين دو مانند نماز آيات ـ در صورت جماعت ـ رجاءً گفته شود.
موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده
مسأله ۱۵۸۲ ـ اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده ، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد ، و چنانچه عمداً فرو ببرد روزه اش باطل است ، و به دستورى كه خواهد آمد ، كفّاره هم بر او واجب مى شود.
اذان و اقامه در گوش بچهاى كه به دنيا مىآيد
مسأله ۹۲۶ ـ مستحبّ است بچّه اى كه به دنيا مى آيد ، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگويند ، و بهتر آن است كه روز اوّل ولادت باشد.
روزهدار سهواً چيزی بخورد يا بياشامد
مسأله ۱۵۸۳ ـ اگر روزه دار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد ، روزه اش باطل نمى شود.
تزريق آمپول دوائى يا بى حسى يا آنكه به جاى آب و غذا به كار مىبرند
مسأله ۱۵۸۴ ـ تزريق آمپولى كه به جاى دوا به كار مى رود يا عضو را بى حس مى كند ، اشكال ندارد ، و احتياط مستحبّ آن است كه روزه دار از استعمال آمپولى كه به جاى آب و غذا به كار مى رود خوددارى كند.
جملات اذان و اقامه
مسأله ۹۲۷ ـ اذان هيجده جمله است:
«اَللّهُ اَكْبَرُ» چهار مرتبه «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ ، حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ ، حَيَّ عَلَى الْفَلاحِ ، حَيَّ عَلَى خَيْرِ العَمَلِ ، اَللّهُ اَكْبَرُ ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ» هر يك دو مرتبه.
و اقامه هفده جمله است:
يعنى دو مرتبه «اَللّهُ اَكْبَرُ» از اوّل اذان، و يك مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ» از آخر آن كم مى شود، و بعد از گفتن «حَيَّ عَلَى خَيْرِ العَمَلِ» بايد دو مرتبه «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» اضافه نمود.
فرو بردن روزهدار چيزى را كه لاى دندان مانده
مسأله ۱۵۸۵ ـ اگر روزه دار چيزى را كه لاى دندان مانده است با التفات به اين كه روزه دارد عمداً فرو ببرد ، روزه اش باطل مى شود.
خلال كردن دندانها پيش از اذان براى كسى كه مىخواهد روزه بگيرد
مسأله ۱۵۸۶ ـ كسى كه مى خواهد روزه بگيرد ، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند ، ولى اگر بداند يا اطمينان داشته باشد غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مى رود ، چنانچه خلال نكند و چيزى از آن فرو رود ، روزه اش باطل مى شود.
اشهد ان علياً ولى اللّه در اذان و اقامه
مسأله ۹۲۸ ـ اَشْهَدُ اَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ اللّهِ» جزء اذان و اقامه نيست ، ولى چون ولايت آن حضرت مكمّل دين است ، شهادت به آن در هر حال و از جمله بعد از «اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمُّداً رَسُولُ اللّهِ» از أفضل قُربات است.
آب دهان که به واسطه خيال كردن ترشى در دهان جمع شده
مسأله ۱۵۸۷ ـ فرو بردن آب دهان ، اگر چه به واسطه خيال كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد ، روزه را باطل نمى كند.
فرو بردن اخلاط سر و سينه
مسأله ۱۵۸۸ ـ فرو بردن اخلاط سر و سينه ، تا به فضاى دهان نرسيده اشكال ندارد ، ولى اگر داخل فضاى دهان شود ، احتياط واجب آن است كه آن را فرو نبرند.
آشامیدن آب برای ترس مرگ یا رفع ضرر و حرج
مسأله ۱۵۸۹ ـ اگر روزه دار به قدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد ، واجب است به اندازه اى كه از مردن نجات پيدا كند آب بياشامد ، ولى روزه او باطل مى شود ، و اگر ماه رمضان باشد بايد در بقيّه روز از به جا آوردن كارى كه روزه را باطل مى كند خوددارى نمايد ، و همچنين اگر بترسد كه از نخوردن آب به او ضرر معتنا بهى برسد ، يا آب نخوردن براى او موجب حرجى باشد كه عرفاً قابل تحمّل نباشد ، كه در اين دو صورت مى تواند به اندازه رفع ضرر و حرج آب بياشامد.
