روزه كسى كه غسل مس ميت نكرده يا ميت را مس كند
مسأله ۱۶۵۲ ـ كسى كه مسّ ميّت كرده ـ يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميّت رسانده ـ مى تواند بدون غسل مسّ ميّت روزه بگيرد ، و اگر در حال روزه هم ميّت را مس نمايد ، روزه او باطل نمى شود.
کسی که احتمال بدهد تا آخر وقت مىتواند ايستاده نماز بخواند
مسأله ۹۸۵ ـ اگر انسان احتمال بدهد كه تا آخر وقت مى تواند ايستاده نماز بخواند ، بهتر است نماز را تأخير بيندازد ، پس اگر نتوانست بايستد ، در آخر وقت مطابق وظيفه اش نماز را به جا آورد ، و همچنين كسى كه در اوّل وقت به پهلو يا خوابيده مى تواند نماز بخواند بهتر است نماز را تأخير بيندازد ، و در آخر وقت مطابق وظيفه رفتار نمايد ، و در صورتى كه اوّل وقت نماز را خوانده و آخر وقت برايش قدرت بر ايستادن يا نشستن پيدا شد ، بايد نماز را دوباره به صورتى كه قدرت پيدا كرده به جا آورد.
مستحبات نمازگزار در حال ايستادن
مسأله ۹۸۶ ـ مستحبّ است در حال ايستادن فقرات پشت و گردن را راست نگهدارد ، و شانه ها را پايين بيندازد ، و دستها را روى رانها بگذارد ، و انگشتها را به هم بچسباند ، و جاى سجده را نگاه كند ، و سنگينى بدن را به طور مساوى روى دو پا بيندازد ، و با خضوع و خشوع باشد ، و پاها را پس و پيش نگذارد ، و اگر مرد است پاها را از سه انگشت باز تا يك وجب فاصله دهد ، و اگر زن است پاها را به هم بچسباند.
اماله كردن با چيز روان
مسأله ۱۶۵۳ ـ اماله كردن با چيز روان اگر چه از روى ناچارى و براى معالجه باشد ، روزه را باطل مى كند.
قی کردن روزه دار عمداً يا سهواً
مسأله ۱۶۵۴ ـ هرگاه روزه دار عمداً قى كند ـ اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد ـ روزه اش باطل مى شود ، ولى اگر سهواً يا بى اختيار قى كند اشكال ندارد.
خواندن حمد و یک سوره و سورههائى كه يك سوره حساب مىشود
مسأله ۹۸۷ ـ در ركعت اوّل و دوم نمازهاى واجب يوميّه ، انسان بايد اوّل حمد و بعد از آن يك سوره تمام بخواند ، و در نماز سوره والضّحى و الم نشرح ، و همچنين سوره فيل و لأيلاف ، يك سوره حساب مى شود.
مواردى كه سوره ساقط است
مسأله ۹۸۸ ـ اگر وقت نماز تنگ باشد ، يا انسان ناچار شود كه سوره را نخواند ، مثلا بترسد كه اگر سوره را بخواند دزد يا درنده يا چيز ديگرى به او صدمه بزند ، نبايد سوره را بخواند ، و از مريض و كسى كه در حاجتى عجله دارد سوره ساقط است ، و اگر خواند نبايد به قصد جزئيّت نماز بخواند ، بلكه مى تواند به قصد قرائت قرآن بخواند.
خواندن سوره پيش از حمد
مسأله ۹۸۹ ـ اگر عمداً سوره را پيش از حمد به قصد جزئيّت بخواند نمازش باطل است ، و اگر اشتباهاً بخواند و در بين آن يادش بيايد ، بايد سوره را رها كند و بعد از خواندن حمد ، سوره را از اوّل بخواند.
خوردن چیزی كه مىداند به واسطه آن در روز بى اختيار قى مىكند
مسأله ۱۶۵۵ ـ اگر در شب چيزى بخورد كه مى داند به واسطه خوردن آن ، در روز بى اختيار قى مى كند ، روزه اش باطل نمى شود ، و احتياط مستحبّ آن است كه روزه آن روز را قضا نمايد.
فراموش کردن حمد و سوره يا يكى از آنها
مسأله ۹۹۰ ـ اگر حمد و سوره يا يكى از آنها را فراموش كند و بعد از رسيدن به ركوع بفهمد ، نمازش صحيح است.
کسی که پيش از ركوع بفهمد حمد و سوره يا يكى از آن دو را نخوانده
مسأله ۹۹۱ ـ اگر پيش از آن كه براى ركوع خم شود بفهمد كه حمد و سوره را نخوانده ، بايد بخواند ، و اگر بفهمد سوره را نخوانده ، بايد فقط سوره را بخواند ، ولى اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده ، بايد اوّل حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند ، و نيز اگر خم شود و پيش از آن كه به ركوع برسد بفهمد حمد و سوره ، يا سوره تنها ، يا حمد تنها را نخوانده ، بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد.
روزه داری که بتواند از قى كردن خوددارى كند
مسأله ۱۶۵۶ ـ اگر روزه دار بتواند از قى كردن خوددارى كند ، چنانچه براى او ضرر و مشقّت نداشته باشد ، بايد خوددارى نمايد.
خواندن سورهاى كه آيه سجده دارد در نماز واجب
مسأله ۹۹۲ ـ اگر در نماز واجب يكى از چهار سوره اى را كه آيه سجده دارد و در مسأله «۳۶۱» گذشت ، عمداً بخواند ، واجب است بعد از قرائت آيه سجده سجده تلاوت را به جا آورد ، و در اين صورت بنابر احتياط واجب نماز را تمام كند و اعاده نمايد ، و همچنين است اگر معصيت كرد و به جا نياورد.
رفتن مثلاً مگس در گلوى روزهدار
مسأله ۱۶۵۷ ـ اگر مثلا مگس در گلوى روزه دار برود ، چنانچه ممكن باشد بدون قى كردن آن را بيرون بياورد ، بايد بيرون آورد ، و روزه او صحيح است ، ولى اگر ممكن نباشد ، چنانچه طورى باشد كه به فرو دادنش خوردن صدق مى كند ، بايد بيرون آورد هر چند به واسطه قى كردن باشد و روزه اش باطل است ، و اگر خوردن صدق نمى كند ، بايد بيرون نياورد و روزه اش صحيح است.
خواندن سورهاى كه سجده واجب دارد اشتباهاً
مسأله ۹۹۳ ـ اگر اشتباهاً مشغول خواندن سوره اى شود كه سجده واجب دارد ، چنانچه پيش از رسيدن به آيه سجده بفهمد ، بايد آن سوره را رها كند و سوره ديگر بخواند ، و اگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد ، احتياطاً به سجده اشاره نموده و سوره را تمام كند ، و سوره ديگرى هم به قصد قربت مطلقه ـ يعنى اگر وظيفه اش سوره ديگرى است اين همان باشد وگرنه به عنوان قرائت قرآن باشد ـ بخواند ، و بعد از نماز بايد سجده آن را به جا آورد.
روزه داری که سهواً چيزى را فرو ببرد و از حلق گذشته باشد
مسأله ۱۶۵۸ ـ اگر سهواً چيزى را فرو ببرد و از حلق گذشته باشد و پيش از رسيدن به معده يادش بيايد كه روزه است ، بيرون آوردن آن لازم نيست و روزه او صحيح است.
کسی که در نماز آيه سجده را گوش دهد
مسأله ۹۹۴ ـ اگر در نماز آيه سجده را گوش دهد ، نمازش صحيح است ، و به قصد سجده تلاوت اشاره كند ، و بنابر احتياط مستحبّ بعد از نماز به نحو متعارف هم سجده آن را به جا آورد.
آروغ زدن که يقين داشته باشد چيزى از گلو بيرون مى آيد
مسأله ۱۶۵۹ ـ اگر يقين داشته باشد كه به واسطه آروغ زدن ، چيزى از گلو بيرون مى آيد ، بنابر احتياط واجب نبايد عمداً آروغ بزند ، ولى اگر يقين نداشته باشد اشكال ندارد.
خواندن سوره در نمازهاى مستحب
مسأله ۹۹۵ ـ در نماز مستحبّى خواندن سوره لازم نيست ، اگر چه آن نماز به واسطه نذر كردن و مانند آن واجب شده باشد ، ولى در بعضى از نمازهاى مستحبّى ، مثل نماز وحشت كه سوره مخصوصى دارد ، اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار كرده باشد ، بايد همان سوره را بخواند.
آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد
مسأله ۱۶۶۰ ـ اگر آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد ، بايد آن را بيرون بريزد ، و اگر بى اختيار فرو رود ، روزه اش صحيح است.
سورههاى مستحب در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه
مسأله ۹۹۶ ـ در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه ، مستحبّ است در ركعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه ، و در ركعت دوم بعد از حمد سوره منافقون را بخواند ، و اگر مشغول يكى از اينها شود ، بنابر احتياط مستحبّ نمى تواند آن را رها كند و سوره ديگر بخواند.
رها کردن سوره توحيد يا كافرون
مسأله ۹۹۷ ـ اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره (قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ) يا سوره (قُلْ يا أيُّهَا الكافِرُونَ) شود ، نمى تواند آن را رها كند و سوره ديگر بخواند ، ولى در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه ، اگر از روى فراموشى به جاى سوره جمعه و منافقون ، يكى از آن دو سوره را بخواند ، مى تواند آن را رها كند و سوره جمعه و منافقون را بخواند ، و احتياط مستحبّ اين است كه بعد از تجاوز نصف رها ننمايد.
رها کردن سوره توحيد يا كافرون که عمداً در نماز ظهر جمعه خوانده
مسأله ۹۹۸ ـ اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره (قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ) يا سوره (قُلْ يا أيُّهَا الكافِرُونَ) را بخواند ، اگر چه به نصف آن نرسيده باشد ، بنابر احتياط واجب نمى تواند آن را رها كند و سوره جمعه و منافقون را بخواند.
روزه دار عمداً كارى كند كه روزه را باطل مى كند
مسأله ۱۶۶۱ ـ اگر انسان عمداً و از روى اختيار كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، روزه او باطل مى شود ، و چنانچه از روى عمد نباشد اشكال ندارد ، ولى جنب اگر بخوابد و به تفصيلى كه در مسأله «۱۶۳۶» گذشت تا اذان صبح غسل نكند ، روزه او باطل است.
رها کردن غير سوره توحيد يا كافرون
مسأله ۹۹۹ ـ اگر در نماز غير سوره (قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ) و (قُلْ يا أيُّهَا الكافِرُونَ) سوره ديگرى بخواند تا از نصف تجاوز نكرده مى تواند رها كند و سوره ديگر بخواند ، و بنابر احتياط واجب بعد از تجاوز از نصف تا دو ثلث رها نكند ، و پس از اينكه به دو ثلث رسيد رها كردن آن و عدول به سوره ديگر جايز نيست.
روزهدار سهواً كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد
مسأله ۱۶۶۲ ـ اگر روزه دار سهواً يكى از كارهايى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد و به خيال اين كه روزه اش باطل شده عمداً دوباره يكى از آنها را به جا آورد ، روزه او باطل مى شود.
رها کردن سوره به جهت فراموشی يا تنگی وقت
مسأله ۱۰۰۰ ـ اگر مقدارى از سوره را فراموش كند ، يا از روى ناچارى ـ مثلا به واسطه تنگى وقت ، يا جهت ديگر ـ نشود آن را تمام نمايد ، مى تواند آن سوره را رها كند و سوره ديگر بخواند اگر چه از دو ثلث گذشته باشد ، يا سوره اى را كه مى خوانده (قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ) يا (قُلْ يا أيُّهَا الكافِرُونَ) باشد.
چيزى را به زور در گلوى روزه دار بريزند یا با اكراه بخورد
مسأله ۱۶۶۳ ـ اگر چيزى به زور در گلوى روزه دار بريزند ، روزه او باطل نمى شود ، ولى اگر اكراهش كنند كه روزه خود را باطل كند ـ مثلا به او بگويند اگر غذا نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مى زنيم ـ و خودش براى جلوگيرى از ضرر چيزى بخورد ، روزه او باطل مى شود.
جايى كه اطمينان دارد به زوردر گلویش می ریزد یا اكراهش مى كنند
مسأله ۱۶۶۴ ـ روزه دار نبايد جايى برود كه مى داند يا اطمينان دارد چيزى در گلويش مى ريزند يا اكراهش مى كنند كه خودش روزه خود را باطل كند ، و اگر برود و چيزى در گلويش بريزند يا از روى ناچارى خودش كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، روزه او باطل مى شود ، بلكه اگر قصد رفتن كند اگر چه نرود ، روزه اش باطل است.
مكروهات روزه دار
مسأله ۱۶۶۵ ـ چند چيز براى روزه دار مكروه است و از آن جمله است:
۱ ـ دوا ريختن به چشم و سرمه كشيدن ، در صورتى كه مزه يا بوى آن به حلق برسد.
۲ ـ انجام دادن هر كارى ـ مانند خون گرفتن و حمام رفتن ـ كه باعث ضعف مى شود.
۳ ـ انفيه كشيدن اگر نداند كه به حلق مى رسد ، و اگر بداند به حلق مى رسد جايز نيست.
۴ ـ بو كردن گياهان معطّر.
۵ ـ نشستن زن در آب.
۶ ـ استعمال شياف.
۷ ـ تر كردن لباسى كه در بدن است.
۸ ـ كشيدن دندان و هر كارى كه به واسطه آن از دهان خون بيايد.
۹ ـ مسواك كردن با چوب تر.
۱۰ ـ بى جهت آب يا چيزى روان در دهان كردن ، و نيز مكروه است انسان بدون قصد بيرون آمدن منى زن خود را ببوسد ، يا كارى كند كه شهوت خود را به حركت آورد ، و اگر به قصد بيرون آمدن منى باشد روزه او باطل مى شود.
