كسى كه تا ماه رمضان آينده عمداً قضا نكند
مسأله ۱۷۱۳ ـ اگر در ماه رمضان به واسطه عذرى روزه نگيرد ، و بعد از ماه رمضان عذر او بر طرف شود ، و تا ماه رمضان آينده عمداً قضاى روزه را نگيرد ، بايد روزه را قضا كند ، و براى هر روز يك مُد طعام به فقير بدهد.
كسى كه در تنگى وقت عذر پيدا كند
مسأله ۱۷۱۴ ـ اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود ، و در تنگى وقت عذر پيدا كند ، بايد قضا را بگيرد و براى هر روز يك مُد طعام به فقير بدهد ، و همچنين اگر موقعى كه عذر دارد تصميم داشته باشد كه بعد از بر طرف شدن عذر ، روزه هاى خود را قضا كند ، ولى پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند ، بايد روزه ها را قضا كند ، و براى هر روز هم ـ بنابر احتياط واجب ـ يك مُدطعام بدهد.
مرضی که چند سال طول بكشد
مسأله ۱۷۱۵ ـ اگر مرض انسان چند سال طول بكشد ، بعد از آن كه خوب شد ، بايد قضاى ماه رمضان آخر را بگيرد ، و براى هر روز از سالهاى پيش يك مُدّ طعام به فقير بدهد.
پرداخت چند روز کفاره به يك فقير
مسأله ۱۷۱۶ ـ كسى كه بايد براى هر روز يك مُدّ طعام به فقير بدهد ، مى تواند كفّاره چند روز را به يك فقير بدهد.
تأخیر انداختن روزه ماه رمضان را چند سال
مسأله ۱۷۱۷ ـ اگر قضاى روزه ماه رمضان را چند سال تأخير بيندازد بايد قضا را بگيرد و از جهت تأخير در سال اوّل براى هر روز يك مُدّ طعام به فقير بدهد ، و امّا از جهت تأخير سال بعدى چيزى بر او واجب نيست.
قضا و كفاره عمد و تأخير
مسأله ۱۷۱۸ ـ اگر روزه ماه رمضان را عمداً نگيرد ، بايد قضاى آن را به جا آورد و براى هر روز يك بنده آزاد كند ، يا شصت فقير را طعام بدهد ، يا دو ماه روزه بگيرد ، و چنانچه تا ماه رمضان آينده قضاى آن روزه را به جا نياورد ، بايد براى هر روز يك مُدّ طعام به فقير بدهد.
مکرّر شدن كفاره كسى كه روزه ماه رمضان را عمداً نگيرد
مسأله ۱۷۱۹ ـ اگر روزه ماه رمضان را عمداً نگيرد ، و در روز مكرّر جماع يا استمناء كند ، بنابر احتياط واجب كفّاره هم مكرّر مى شود ، ولى اگر چند مرتبه كار ديگرى از مفطرات روزه را انجام دهد ـ مثلا چند مرتبه غذا بخورد ـ يك كفّاره كافيست.
روزه هاى پدر بر پسر بزرگتر
مسأله ۱۷۲۰ ـ بعد از مرگ پدر ، پسر بزرگتر بايد قضاى روزه او را به تفصيلى كه در مسأله «۱۳۹۸» گذشت به جا آورد.
روزه های واجب ديگر پدر بر پسر بزرگتر
مسأله ۱۷۲۱ ـ اگر پدر غير از روزه ماه رمضان ، روزه واجب ديگرى را مانند روزه نذر نگرفته باشد ، واجب است كه پسر بزرگتر قضا نمايد ، ولى اگر براى روزه اجير شده و نگرفته باشد قضاى آن بر پسر بزرگ لازم نيست.
روزه مسافر
مسأله ۱۷۲۲ ـ مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را در سفر دو ركعت بخواند ، نبايد روزه بگيرد ، و مسافرى كه نمازش را تمام مى خواند ـ مثل كسى كه شغلش مسافرت يا سفر او سفر معصيت است ـ بايد در سفر روزه بگيرد.
مسافرت در ماه رمضان
مسأله ۱۷۲۳ ـ مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد ، ولى مكروه است ، هر چند براى فرار از روزه نباشد ، مگر اين كه سفر به جهت ضرورتى باشد ، و يا ـ به مقتضاى بعضى از روايات ـ براى حجّ يا عمره باشد.
مسافرت در روزه واجب معيّن به اجاره و به نذر و غير نذر
مسأله ۱۷۲۴ ـ اگر غير روزه ماه رمضان روزه معيّن ديگرى بر انسان واجب باشد ، اگر آن وجوب از جهت حقّ الناس باشد ـ مثل اين كه اجير شده باشد كه روز معيّنى را روزه بگيرد ـ نمى تواند در آن روز مسافرت كند ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ روزه واجب معيّن به غير نذر ، مانند روز سوم اعتكاف ، و امّا در صورتى كه به سبب نذر معيّن شده باشد ، اقوى اين است كه مى تواند سفر كند ، و روز ديگرى را به جاى آن روز روزه بگيرد.
روزه گرفتن مسافرى كه نذر كرده روزه بگيرد
مسأله ۱۷۲۵ ـ اگر نذر كند روزه بگيرد و روز آن را معيّن نكند ، نمى تواند آن را در سفر به جا آورد ، ولى چنانچه نذر كند كه روز معيّنى را در سفر روزه بگيرد ، بايد آن را در سفر به جا آورد ، و نيز اگر نذر كند روز معيّنى را چه مسافر باشد يا نباشد روزه بگيرد ، بايد آن روز را اگر چه مسافر باشد روزه بگيرد.
سه روز روزه براى خواستن حاجت در مدينه طيبه
مسأله ۱۷۲۶ ـ مسافر مى تواند براى خواستن حاجت ، سه روز در مدينه طيّبه روزه مستحبّى بگيرد ، و احتياط واجب اين است كه آن سه روز ، روزهاى چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه باشد.
روزه كسى كه نمى داند روزه مسافر باطل است
مسأله ۱۷۲۷ ـ كسى كه نمى داند روزه مسافر باطل است ، اگر در سفر روزه بگيرد و در بين روز مسأله را بفهمد ، روزه اش باطل مى شود ، و اگر تا مغرب نفهمد روزه اش صحيح است.
فراموش کردن سفر و اینکه روزه مسافر باطل است
مسأله ۱۷۲۸ ـ اگر فراموش كند كه مسافر است ، يا فراموش كند كه روزه مسافر باطل مى باشد و در سفر روزه بگيرد ، روزه او باطل است.
روزه دار بعد از ظهر يا پيش از ظهر
مسأله ۱۷۲۹ ـ اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت نمايد ، بايد روزه خود را تمام كند ، و اگر پيش از ظهر مسافرت كند ، وقتى به حدّ ترخّص برسد روزه اش باطل مى شود ، و اگر پيش از آن مفطرى انجام دهد كفّاره بر او واجب است.
مسافر در ماه رمضان پيش از ظهر به وطنش يا محلى اقامتش برسد
مسأله ۱۷۳۰ ـ اگر مسافر در ماه رمضان ـ چه آن كه قبل از فجر در سفر بوده و چه آن كه روزه بوده و سفر نمايد ـ پيش از ظهر به وطنش برسد ، يا به جايى كه مى خواهد ده روز در آن جا بماند ، و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد ، بايد آن روز را روزه بگيرد ، و اگر انجام داده ، روزه آن روز باطل است.
مسافر بعد از ظهر به وطنش يا محل اقامتش برسد
مسأله ۱۷۳۱ ـ اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش يا به جايى كه مى خواهد ده روز در آن جا بماند برسد ، روزه آن روزش صحيح نيست.
مكروهات مسافر و كسى كه از روزه گرفتن عذر دارد
مسأله ۱۷۳۲ ـ مسافر و كسى كه از روزه گرفتن عذر دارد ، مكروه است در روز ماه رمضان جماع نمايد ، و بيشتر از قُوت بخورد و خود را كاملا سيراب كند.
پيرى که نمى تواند يا مشقت دارد روزه بگيرد
مسأله ۱۷۳۳ ـ كسى كه به واسطه پيرى نمى تواند روزه بگيرد ، يا براى او مشقّت دارد ، روزه از او برداشته شده و در صورت دوم بايد براى هر روز فديه بدهد ، و فديه يك مُد طعام است ، و احتياط مستحبّ اين است كه خصوص گندم را بدهد.
قضاى روزهاى كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته
مسأله ۱۷۳۴ ـ كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته ، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد ، روزه هايى را كه نگرفته قضا ندارد.
مریضى كه زياد تشنه مى شود
مسأله ۱۷۳۵ ـ اگر انسان مرضى دارد كه زياد تشنه مى شود ، و نمى تواند تشنگى را تحمّل كند ، يا براى او مشقّت دارد ، روزه از او برداشته شده ، ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مُد طعام به فقير بدهد ، و احتياط مستحبّ اين است كه بيشتر از مقدارى كه ناچار است آب نياشامد ، و چنانچه بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد ، روزه هايى را كه نگرفته قضا ندارد.
زنى كه روزه براى حملش يا خودش ضرر دارد
مسأله ۱۷۳۶ ـ زنى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى حملش يا خودش ضرر دارد ، روزه او صحيح نيست ، و در صورت اوّل بايد براى هر روز يك مُد طعام به فقير بدهد ، و همچنين بنابر احتياط مستحبّ در صورت دوم ، و روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد.
زنى كه شير او كم است و روزه براى بچه یا خود او ضرر دارد
مسأله ۱۷۳۷ ـ زنى كه بچّه شير مى دهد و شير او كم است ، چه مادر بچّه باشد يا غير مادر ، با اجرت شير بدهد يا بدون اجرت ، اگر روزه براى بچّه اى كه شير مى دهد يا خود او ضرر دارد ، روزه او صحيح نيست ، و در صورت اوّل بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد ، و همچنين بنابر احتياط مستحبّ در صورت دوم ، و روزه هائى را كه نگرفته بايد قضا نمايد ، و اين حكم در صورتى است كه شير خوردن اين بچّه از راه ديگرى ميسّر نباشد ، و اگر ميسّر باشد واجب است آن زن روزه بگيرد.
راه ثابت شدن اول ماه
مسأله ۱۷۳۸ ـ اوّل ماه به چند چيز ثابت مى شود:
(اوّل) آن كه خود انسان ماه را ببيند.
(دوم) عدّه اى كه از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا مى شود بگويند ماه را ديده ايم ، و همچنين است هر چيزى كه به واسطه آن يقين يا اطمينان پيدا شود.
(سوم) دو مرد عادل بگويند كه در يك شب ماه را ديده ايم ، ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند ، اوّل ماه ثابت نمى شود ، و همچنين اگر قابل تصديق نباشند ، مثل اين كه آسمان صاف باشد و عدّه استهلال كنندگان زياد باشند و غير از اين دو ديگران هر چه دقت كنند نبينند.
(چهارم) سى روز از اوّل ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت مى شود ، و سى روز از اوّل ماه رمضان بگذرد كه به واسطه آن اوّل ماه شوّال ثابت مى شود.
ثبوت اول ماه به حكم حاكم شرع
مسأله ۱۷۳۹ ـ ثبوت اوّل ماه به حكم حاكم شرع محلّ اشكال است.
ثبوت اول ماه به قول منجّمين
مسأله ۱۷۴۰ ـ اوّل ماه به قول منجّمين ثابت نمى شود ، ولى اگر انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا كند ، بايد به آن عمل نمايد.
بلند بودن و دیر غروب كردن و پيش از ظهر ديدن و طوق داشتن ماه
مسأله ۱۷۴۱ ـ بلند بودن ماه و دير غروب كردن آن ، دليل نمى شود كه شب پيش ، شب اوّل ماه بوده است ، ولى اگر پيش از ظهر ماه ديده شود آن روز اوّل ماه محسوب مى شود ، و ثبوت اوّل ماه به طوق داشتن ماه محلّ اشكال است.
چنانچه بعد ثابت شود که شب پیش اول ماه بود
مسأله ۱۷۴۲ ـ اگر اوّل ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد ، چنانچه بعد ثابت شود كه شب پيش اوّل ماه بوده ، بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
