حج، از راه دورتر در صورت نا امنی راه نزدیکتر
مسأله ۱۰ ـ اگر براى رفتن به حجّ دو راه باشد، كه يكى از ديگرى نزديكتر است، ولى امنيّت ندارد، و ديگرى دورتر است، ولى امنيّت دارد، وجوب حجّ ساقط نمى شود، و بايد از راه دورتر كه امن است، به حجّ رود.
حج در صورت استلزام تلف مال یا تزاحم با واجب یا حرام اهمّ
مسأله ۱۱ ـ اگر شخصى در بلدش مال قابل ملاحظه اى دارد و رفتن به حجّ مستلزم تلف آن باشد، و تلف براى او حرجى باشد، حجّ بر او واجب نيست.
وهمچنين است اگر رفتن به حجّ مزاحم شرعى داشته باشد، مثل اين كه رفتن مستلزم ترك واجبى مهمتر از حجّ شود، يا واجبى كه احتمال داده مى شود كه از حجّ مهمتر باشد، يا اين كه رفتن متوقف بر ارتكاب عمل حرامى شود كه ترك آن از حجّ مهمتر يا احتمال داده شود مهمتر باشد.
حج انجام شده و عدم کفایت آن در صورت تزاحمش با واجب یا حرام اهم
مسأله ۱۲ ـ اگر حجّ را به جا آورد و انجام آن مستلزم ترك واجب مهمّ تر از حجّ يا واجبى كه احتمال مهم تر بودن آن از حجّ داده مى شود، باشد، و يا مستلزم ارتكاب عمل حرامى باشد كه تركش مهم تر از حجّ يا احتمال مهم تر بودن آن از حجّ باشد، براى كفايت چنين حجّى از حجة الاسلام، اگرچه وجهى است، ولى احتياط واجب ـ اگر اقوى نباشد ـ كافى نبودن آن است.
حرج درانجام حج
مسأله ۱۳ ـ چنانچه در راه دشمنى باشد كه دفع خطرش بدون پرداخت مقدارى مال ممكن نباشد، و پرداخت آن مال براى شخص حرجى باشد، واجب نيست پرداخت كند، و وجوب حجّ از او ساقط است.
حج کسی که از غرق شدن یا مریض شدن بیم دارد
مسأله ۱۴ ـ اگر راه رفتن به حجّ، منحصر در راه دريايى باشد، وجوب حجّ ساقط نمى شود، مگر بيم غرق شدن يا مريض شدن باشد، كه در اين صورت ساقط مى شود، ولى چنانچه با وجود بيم حجّ را به جا آورد حجّش صحيح است.
شرط دوم برای استطاعت: سلامتى و باز بودن راه
شرط دوم برای استطاعت: سلامتى و باز بودن و امنيّت راه، و مراد اين است كه مسير در رفت و برگشت خالى از موانع، مانند خطر بر جان و عرض و مال باشد، بلكه هنگام انجام اعمال نيز خطرى بر او نباشد.
