احكام سعى
اگر كسى سعى را عمداً و با علم به حكم و موضوع آن ـ يعنى با علم به وجوب سعى و اين كه آنچه واجب است چيست ـ تا زمانى ترك كند كه نتواند آن را انجام دهد و خود را به مقدار ركن از وقوف عرفات برساند حجّش باطل مى شود، و بايد در سال بعد دوباره به جا آورد، و اقوى آن است كه احرامش نيز باطل مى شود.
و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب اگر اقوى نباشد ـ حكم جاهل به حكم يا موضوع.
و احوط و اولى آن است كه در هر صورت با آن احرام اعمال عمره مفرده را به جا آورد.
سعی فراموش شده وانجام آن
مسأله ۳۳۸ ـ اگر سعى را فراموش كند بايد هر وقت يادش آمد به جا آورد، حتى اگر بعد از اعمال حجّ باشد، و چنانچه نتواند خودش به جا آورد يا حرجى و مشقّت آور باشد، بايد براى انجام آن نايب بگيرد، و در هر دو صورت ـ چه خود به جا آورد يا نايبش ـ حجّ او صحيح است.
سعی کسی که متمکن از انجام آن نباشد ولو با کمک دیگری
مسأله ۳۳۹ ـ كسى كه متمكّن نباشد خودش سعى را انجام دهد حتى با كمك گرفتن از ديگرى، بايد ترتيبى دهد كه او را سعى دهند، به حمل بر انسان يا به وسيله ديگرى.
و اگر متمكّن از آن هم نباشد بايد نايب بگيرد كه سعى را از طرف او انجام دهد، و اگر اين را هم نتواند ـ مانند كسى كه چيزى را درك نمى كند يا بيهوش است ـ بايد ولىّ او يا شخص ديگرى سعى را از طرف او انجام دهد.
انجام فوری سعی بعداز طواف و نمازش
مسأله ۳۴۰ ـ احتياط واجب آن است كه سعى را بعد از طواف و نمازش فوراً به جا آورد، به اين معنى كه فاصله بين آنها بيش از مقدار متعارف نباشد، ولى تأخير آن براى رفع خستگى و مانند آن ـ مثل شدّت گرما ـ مانعى ندارد، و تأخير آن تا فرداى روز طواف جايز نيست، بلكه بنابر احتياط واجب تأخير سعى بدون ضرورت، تا شب آن روز نيز جايز نيست.
سعی و زیادی عمدی به قصد جزئیت و زیادی از روی سهو یا جهل به حکم
مسأله ۳۴۱ ـ زياد كردن به هفت شوط سعى جايز نيست، و اگر عمداً مقدارى را به سعى زياد كند ـ به قصد اين كه جزء آن باشد ـ سعى باطل مى شود، ولى اگر از روى سهو و يا جهل به حكم زيادى را به جا آورد، سعى باطل نمى شود.
سعی و زیادی از روی خطاء
مسأله ۳۴۲ ـ اگر به خطا مقدارى به سعى خود زياد كند، سعيش صحيح است، ولى اگر يقين كند هشت شوط بين صفا و مروه سعى كرده است، مستحب است شش شوط ديگر به آنها اضافه كند كه در نتيجه به صفا ختم مى شود، و در صورتى كه بيش از هشت شوط ـ به خطا ـ زياد كرده باشد، مانعى نيست كه به قصد رجاء آن را تا يك سعى كامل ادامه دهد.
ترک مقداری از سعی عمداً یا نسیاناً
مسأله ۳۴۳ ـ هرگاه عمداً مقدارى از سعى را به جا نياورد ـ عالم به حكم باشد يا جاهل به آن ـ و نتواند آن را تا پيش از رسيدن به مقدار ركن وقوف عرفات تدارك كند حجّش فاسد مى شود و بايد آن را در سال بعد به جا آورد، و أقوى آن است كه احرامش نيز باطل است، اگرچه احتياط مستحب آن است كه به قصد رجاء مطلوبيت سعى را تمام نمايد و بعد از آن تقصير كند.
و هرگاه مقدارى از سعى را از روى فراموشى به جا نياورد، چنانچه ـ فراموش شده ـ بعد از شوط چهارم باشد بايد باقى مانده را هرگاه يادش آمد به جا آورد، اگرچه بعد از پايان اعمال حجّ پيش از تمام شدن ماه ذى الحجّه باشد، و اگر بعد از تمام شدن ماه باشد احتياط واجب آن است كه باقى مانده را به جا آورد و دوباره يك سعى انجام دهد، و اين احتياط به آوردن يك سعى كامل به قصد اعم از تمام كردن سعى قبل و سعى جديد ـ آن طور كه در مسأله (۲۸۲) در مورد طواف بيان شد ـ نيز محقّق مى شود.
و چنانچه متمكّن نباشد خودش سعى را تدارك كند يا تدارك آن بر او دشوار باشد، بايد نايب بگيرد، و اگر اين را هم نتواند ـ مانند كسى كه چيزى را درك نمى كند يا بيهوش است ـ بايد ولىّ او يا شخص ديگرى سعى را به نيابت از او تدارك نمايد، و احتياط واجب آن است كه نايب يك سعى كامل براى منوب عنه به قصد اعم از تمام كردن سعى منوب عنه و سعى جديد به جا آورد.
و اگر كمبود سعى از روى فراموشى و قبل از تمام كردن شوط چهارم باشد، احتياط واجب آن است كه يك سعى كامل به قصد اعم از تمام كردن سعى قبل و سعى جديد به جا آورد، و اگر متمكّن نباشد خودش انجام دهد يا بر او دشوار باشد، بايد ـ به شرحى كه گذشت ـ نايب بگيرد.
ترک مقداری از سعی در عمرة تمتع نسیاناً و خروج از احرام
مسأله ۳۴۴ ـ هرگاه از روى فراموشى مقدارى از سعى عمره تمتّع را به جا نياورد، و به اعتقاد اين كه سعى را تمام كرده از احرام خارج شود، بايد يك گاو بكشد و سعى را به طورى كه در مسأله قبل بيان شد تمام كند.
