مسح نکردن مختصرى از پيشانى و پشت دستها
مسأله ۷۰۹ ـ اگر مختصرى هم از پيشانى و پشت دستها را مسح نكند ، تيمّم باطل است ، چه عمداً مسح نكند يا مسأله را نداند ، يا فراموش كرده باشد ، ولى دقّت زياد هم لازم نيست ، و همين قدر كه بگويند تمام پيشانى و پشت دستها مسح شده كافيست.
مقدمة علمیه براى مسح تمام پشت دست
مسأله ۷۱۰ ـ براى آن كه يقين كند تمام پشت دست را مسح كرده بايد مقدارى بالاتر از مچ را هم مسح نمايد ، ولى مسح بين ا نگشتان لازم نيست.
مسح از بالا به پائين و پی در پی
مسأله ۷۱۱ ـ پيشانى و پشت دستها را بايد از بالا به پايين مسح نمايد و كارهاى آن را بايد پشت سر هم به جا آورد ، و اگر بين آنها به قدرى فاصله دهد كه نگويند تيمّم مى كند باطل است.
معین کردن نيّت تيمم بدل از غسل يا وضو
مسأله ۷۱۲ ـ در موقع نيّت بايد معيّن كند كه تيمّم او بدل از غسل است يا بدل از وضو ، و اگر بدل از غسل باشد ، بايد آن غسل را معيّن نمايد ، و تعيين به نحو اجمال هم ـ مثل اين كه نيّت كند اين تيمّم بدل از آن چيزى است كه اوّل بر او واجب شده يا دوم ـ كفايت مى كند.
و چنانچه يك تيمّم بر او واجب باشد و قصد نمايد كه وظيفه فعلى خود را انجام دهد ، اگر چه در تشخيص اشتباه كند تيمّمش صحيح است.
حکم پاك بودن اعضای تیمم
مسأله ۷۱۳ ـ در تيمّم در صورت تمكّن ـ بنابر احتياط مستحبّ ـ بايد پيشانى و كف دستها و پشت دستها پاك باشد.
برطرف کردن موانع از اعضای تیمم
مسأله ۷۱۴ ـ انسان بايد براى تيمّم انگشتر را از دست بيرون آورد ، و اگر در پيشانى يا پشت دستها يا كف دستها مانعى باشد ـ مثل آن كه چيزى به آنها چسبيده باشد ـ بايد بر طرف نمايد.
تیمم جبیره ای
مسأله ۷۱۵ ـ اگر پيشانى يا پشت دستها زخم است و پارچه يا چيز ديگرى را كه بر آن بسته نمى تواند باز كند ، بايد دست را روى آن بكشد ، و نيز اگر كف دست زخم باشد و پارچه يا چيز ديگرى را كه بر آن بسته نتواند باز كند ، بنابر احتياط واجب دست را با همان پارچه به چيزى كه تيمّم به آن صحيح است بزند و به پيشانى و پشت دستها بكشد ، و به پشت دستها هم تيمّم كند.
موى سر و پشت دستها
مسأله ۷۱۶ ـ اگر پيشانى و پشت دستها مو داشته باشد اشكال ندارد ، ولى اگر موى سر روى پيشانى آمده باشد ، بايد آن را عقب بزند.
احتمال مانع در اعضاى تيمم
مسأله ۷۱۷ ـ اگر احتمال دهد كه در پيشانى يا كف دستها يا پشت دستها مانعى هست ، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد ، بايد جستجو نمايد تا يقين يا اطمينان كند كه مانعى نيست ، بلكه اگر ثقه اى هم خبر دهد به عدم آن ، كفايت مى كند در صورتى كه ظنّ بر خلاف گفته او نباشد.
كمك گرفتن و نايب گرفتن براى كسى كه نمى تواند تيمم كند
مسأله ۷۱۸ ـ اگر وظيفه او تيمّم است و نمى تواند تيمّم كند ـ حتّى به گذاشتن دست بر خاك ـ بايد كمك بگيرد ، و اگر با كمك هم نمى تواند تيمّم كند ، بايد نايب بگيرد ، و كسى كه نايب مى شود بايد او را با دست خود او تيمّم دهد ، و اگر ممكن نباشد بايد نايب دست خود را به چيزى كه تيمّم به آن صحيح است بزند و به پيشانى و پشت دستهاى او بكشد ، و بايد خود او نيّت تيمم كند ، و بنابر احتياط واجب نايب هم نيّت كند .
شك در این كه قسمتى از تیمم را فراموش كرده يا نه
مسأله ۷۱۹ ـ اگر در بين تيمّم شكّ كند كه قسمتى از آن را فراموش كرده يا نه ، چنانچه از محلّ آن گذشته به شكّ خود اعتنا نكند ، و اگر نگذشته بايد آن قسمت را به جا آورد.
شك در این كه درست تيمم كرده يا نه و شك در مسح دست چپ
مسأله ۷۲۰ ـ اگر بعد از مسح دست چپ شكّ كند كه درست تيمّم كرده يا نه ، در صورتى كه احتمال بدهد كه حال عمل ملتفت بوده ، تيمّم او صحيح است ، و چنانچه شكّ او در مسح دست چپ باشد ، لازم است او را مسح كند ، مگر آن كه در عملى كه مشروط به طهارت است داخل شده و يا موالات فوت شده باشد ، و اگر شكّ در صحّت مسح دست چپ باشد ، تيمّم او صحيح است.
تيمم پيش از وقت نماز
مسأله ۷۲۱ ـ كسى كه وظيفه اش تيمّم است نمى تواند پيش از وقت نماز براى آن نماز تيمّم كند ، ولى اگر براى كار واجب ديگر يا مستحبّى تيمّم كند و تا وقت نماز عذر او باقى باشد ، در صورتى كه از زوال عذر تا آخر وقت مأيوس باشد ، مى تواند با همان تيمّم نماز بخواند ، و در غير اين صورت محلّ اشكال است.
اقدام به تیمم در وسعت وقت
مسأله ۷۲۲ ـ كسى كه وظيفه اش تيمّم است ، اگر مأيوس باشد از زوال عذر تا آخر وقت ، در وسعت وقت مى تواند با تيمّم نماز بخواند ، ولى اگر مأيوس نباشد بايد صبر كند ، اگر عذر بر طرف شد با وضو يا غسل نماز بخواند ، وگرنه در تنگى وقت با تيمّم نماز را به جا آورد.
تیمم برای نمازهاى قضا
مسأله ۷۲۳ ـ كسى كه نمى تواند وضو بگيرد يا غسل كند ، اگر يقين يا اطمينان دارد كه عذرش بر طرف مى شود ، نمى تواند نمازهاى قضاى خود را با تيمّم بخواند ، وگرنه مى تواند ، ولى اگر بعد عذرش بر طرف شد بايد دوباره آنها را با وضو يا غسل به جا آورد.
تیمم برای نافله هايى كه وقت معين دارد
مسأله ۷۲۴ ـ كسى كه نمى تواند وضو بگيرد يا غسل كند ، نافله هايى را كه وقت معيّن دارد در صورتى كه مأيوس باشد از زوال عذر تا آخر وقت ، مى تواند با تيمّم بخواند ، و اگر مأيوس نباشد ، احتياط واجب آن است كه آنها را در آخر وقتشان به جا آورد.
حدیث اصغر از كسى كه وظيفه اش جمع بين غسل جبيره اى و تيمم است
مسأله ۷۲۵ ـ كسى كه وظيفه اش ـ بنابر احتياط واجب ـ جمع بين غسل جبيره اى و تيمّم است ، اگر بعد از غسل و تيمّم نماز بخواند و بعد از نماز حدث اصغرى از او سر بزند ـ مثل آن كه بول كند ـ براى نمازهاى بعد بدل از غسل ـ احتياطاً ـ تيمّم كند و وضو هم بگيرد ، و چنانچه حدث پيش از نماز باشد ، براى آن نماز نيز وضو گرفته و تيمّم نمايد.
برطرف شدن عذر تیمم
مسأله ۷۲۶ ـ اگر به واسطه نداشتن آب يا عذر ديگرى تيمّم كند ، بعد از بر طرف شدن عذر تيمّم او باطل مى شود.
چيزهايى كه تيمم بدل از وضو و غسل را باطل مى كند (بنگرید مسأله ۳۲۹ و ۳۵۱)
مسأله ۷۲۷ ـ چيزهايى كه وضو را باطل مى كند تيمّم بدل از وضو را هم باطل مى كند ، و چيزهايى كه غسل را باطل مى نمايد ، تيمّم بدل از غسل را هم باطل مى نمايد.
تیمم بدل از غسل کسی چند غسل بر او واجب است
مسأله ۷۲۸ ـ كسى كه نمى تواند غسل كند ، اگر چند غسل بر او واجب باشد ، در صورتى كه يكى از آنها غسل جنابت باشد يك تيمّم بدل از غسل جنابت براى همه كفايت مى كند ، و اگر غير از غسل جنابت باشد ، بايد بدل هر يك از آنها يك تيمّم بنمايد.
كسى كه نمى تواند غسل كند يا وضو بگيرد
مسأله ۷۲۹ ـ كسى كه نمى تواند غسل كند ، اگر بخواهد عملى را كه براى آن غسل واجب است انجام دهد ، بايد بدل از غسل تيمّم نمايد ، و كسى كه نمى تواند وضو بگيرد ، اگر بخواهد عملى را كه براى آن وضو واجب است انجام دهد ، بايد بدل از وضو تيمّم نمايد.
وضو براى كسى كه بدل از غسل جنابت يا غسلهاى ديگر تيمم كند
مسأله ۷۳۰ ـ اگر بدل از غسل جنابت تيمّم كند ، لازم نيست براى نماز وضو بگيرد ، ولى اگر بدل از غسلهاى ديگر تيمّم كند ، بايد وضو بگيرد ، و اگر نتواند وضو بگيرد ، بايد تيمّم ديگرى هم بدل از وضو بنمايد.
مبطل وضو برای کسی که بدل از غسل جنابت يا غسل ديگرى ، تيمم كند
مسأله ۷۳۱ ـ اگر بدل از غسل جنابت تيمّم كند و بعد كارى كه وضو را باطل مى كند براى او پيش آيد ، چنانچه براى نمازهاى بعد نتواند غسل كند ، بايد بدل از غسل تيمّم نمايد ، و احتياط مستحبّ آن است كه وضو نيز بگيرد ، و همچنين است حكم تيمّم بدل از غسل حدث اكبر غير از جنابت ـ مانند حيض و نفاس و مسّ ميّت ـ بجز اين كه وضو هم بايد بگيرد.
تيمم سوم به قصد انجام عمل
مسأله ۷۳۲ ـ كسى كه بايد براى انجام عملى ـ مثل خواندن نماز ـ بدل از وضو و بدل از غسل تيمّم كند ، تيمّم سومى به قصد اين كه بتواند آن عمل را انجام بدهد لازم نيست ، ولى اگر در تيمّم اوّل نيّت بدل از وضو يا نيّت بدل از غسل نمايد و تيمّم دوم را به قصد ما فى الذمّه انجام بدهد ، مطابق با احتياط است.
تیمم برای کاری نسبت به کارهای دیگری که وضو و غسل می خواهد
مسأله ۷۳۳ ـ كسى كه وظيفه اش تيمّم است ، اگر براى كارى تيمّم كند ، تا تيمّم و عذر او باقى است كارهايى را كه بايد با وضو يا غسل انجام داد مى تواند به جا آورد، ولى اگر عذرش تنگى وقت بوده، يا با داشتن آب براى نماز ميّت يا خوابيدن، تيمّم كرده ، فقط كارهايى را كه براى آن تيمّم نموده مى تواند انجام دهد.
مواردی که بهتر است نمازهايى را كه با تيمم خوانده قضا نمايد
مسأله ۷۳۴ ـ در چند مورد بهتر است نمازهايى را كه انسان با تيمّم خوانده قضا نمايد:
(اوّل) آن كه از استعمال آب ترس داشته و عمداً خود را جنب كرده و با تيمّم نماز خوانده است.
(دوم) آن كه مى دانسته يا گمان داشته كه آب پيدا نمى كند و عمداً خود را جنب كرده و با تيمّم نماز خوانده است.
(سوم)آن كه تا آخر وقت عمداً در جستجوى آب نرود و با تيمّم نماز بخواند و بعد بفهمد كه اگر جستجو مى كرد آب پيدا مى شد.
(چهارم) آن كه عمداً نماز را تأخير انداخته و در آخر وقت با تيمّم نماز خوانده است.
(پنجم) آن كه مى دانسته يا گمان داشته كه آب پيدا نمى شود و آبى را كه داشته ريخته و با تيمّم نماز خوانده است.
