موجبات نماز آیات
مسأله ۱۴۹۹ ـ نماز آيات ـ كه دستور آن خواهد آمد ـ به واسطه چهار چيز واجب مى شود :
(اوّل) گرفتن خورشيد.
(دوم) گرفتن ماه ، اگر چه مقدار كمى از آنها گرفته شود و كسى هم از آن نترسد.
(سوم) زلزله ، اگر چه كسى هم نترسد.
(چهارم)رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها از آيات آسمانى ، در صورتى كه بيشتر مردم از آنها بترسند ، و امّا در حوادث زمينى ـ مانند فرو رفتن آب دريا و افتادن كوه كه موجب ترس اكثر مردم شودـ احتياط مستحبّ خواندن نماز آيات است.
اتفاق افتادن بيشتر از يك آیه از آیات
مسأله ۱۵۰۰ ـ اگر از چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است بيشتر از يكى اتّفاق بيفتد ، انسان بايد براى هر يك از آنها يك نماز آيات بخواند ، مثلا اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم بشود ، بايد يك نماز آيات براى گرفتن خورشيد ، و نماز ديگر هم براى زلزله بخواند.
معین کردن قضاى نماز آيات در نیت
مسأله ۱۵۰۱ ـ كسى كه قضاى چند نماز آيات بر او واجب است ، چه همه آنها براى يك چيز واجب شده باشد ـ مثل آن كه سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها را نخوانده است ـ چه براى چند چيز باشد ـ مثل خورشيد گرفتن و ماه گرفتن ـ موقعى كه قضاى آنها را مى خواند ، لازم نيست معيّن كند كه براى كدام يك از آنهاست ، هر چند احتياط مستحبّ آن است كه معيّن نمايد اگر چه به تعيين اجمالى ، مثل آن كه نيّت كند اوّل نمازِ آيات يا دوم نمازِ آياتى كه بر من واجب شده قضاى آن را به جا مى آورم.
محدود بودن آيات به همان جايى اتفاق ميافتد
مسأله ۱۵۰۲ ـ چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است ، در هر جايى اتّفاق بيفتد ، فقط مردم همان جا بايد نماز آيات بخوانند ، و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست.
وقت نماز آيات در كسوف و خسوف
مسأله ۱۵۰۳ ـ وقت نماز آيات در كسوف و خسوف ، از زمانى است كه خورشيد يا ماه شروع به گرفتن مى كند تا زمانى كه تمام قرص باز نشده ، و احتياط مستحبّ آن است كه به قدرى تأخير نيندازد كه شروع به باز شدن كند ، بلكه مستحبّ است هنگام شروع به گرفتن نماز را بخواند.
نماز آيات هنگام باز شدن يا بعد از باز شدن خورشيد يا ماه
مسأله ۱۵۰۴ ـ اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد كه آفتاب يا ماه شروع به باز شدن كند ادا است ، ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن نماز بخواند قضا است.
گرفتن خورشيد يا ماه ، به اندازه يك ركعت یا تأخیر نماز تا این وقت
مسأله ۱۵۰۵ ـ اگر مدّت گرفتن خورشيد يا ماه به اندازه خواندن يك ركعت نماز يا كمتر باشد ، نماز آيات واجب و ادا است ، و همچنين است اگر مدّت گرفتن آنها بيشتر باشد ولى انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن يك ركعت يا كمتر از آن به آخر وقت مانده باشد.
وقت نماز آيات در زلزله و رعد و برق
مسأله ۱۵۰۶ ـ موقعى كه زلزله و رعد و برق و مانند اينها اتّفاق مى افتد ـ چنانچه گذشت ـ بايد نماز آيات بخواند ، و بايد به اندازه اى كه عرفاً تأخير گفته مى شود نماز را عقب نيندازد ، و در صورت تأخير نماز را به جا آورد و بنابر احتياط واجب نيّت ادا و قضا نكند.
گرفتن خورشيد يا ماه را بعد از باز شدن بفهمد
مسأله ۱۵۰۷ ـ اگر گرفتن خورشيد يا ماه را نداند و بعد از باز شدن خورشيد يا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده ، بايد قضاى نماز آيات را بخواند ، ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده ، قضا بر او واجب نيست.
کسی که از گفته دیگران اطمینان به گرفتن خورشيد يا ماه پيدا نكند
مسأله ۱۵۰۸ ـ اگر عدّه اى بگويند خورشيد يا ماه گرفته است ، چنانچه انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا نكند ، و در آن اشخاص شخصى كه گفته او شرعاً معتبر است نباشد ، و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند ، در صورتى كه تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد ، نماز آيات را بخواند ، ولى اگر مقدارى از آن گرفته باشد خواندن نماز آيات بر او واجب نيست ، و همچنين است اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نيست ، يا شخصى كه ثقه بودن او معلوم نيست بگويند خورشيد يا ماه گرفته ، بعد معلوم شود كه آن دو عادل بوده اند و يا آن شخص ثقه اى بوده كه ظنّ بر خلاف قول او نبوده است.
گفته کسانی که از روى قاعده علمى خبر از گرفتن خورشيد و ماه دهند
مسأله ۱۵۰۹ ـ اگر انسان از گفته كسانى كه از روى قاعده علمى از گرفتن خورشيد و ماه خبر مى دهند ، اطمينان پيدا كند كه خورشيد يا ماه گرفته ، بايد نماز آيات را بخواند ، و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى گيرد و فلان مقدار طول مى كشد ، و انسان از گفته آنان اطمينان پيدا كند ، بايد به اطمينان خودش عمل نمايد.
نماز آياتى كه باطل خوانده شده
مسأله ۱۵۱۰ ـ اگر بفهمد نماز آياتى كه خوانده باطل بوده ، واجب است دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
نماز آيات در وقت نماز يوميه
مسأله ۱۵۱۱ ـ اگر در وقت نماز يوميّه نماز آيات هم بر انسان واجب شود ، چنانچه براى هر دو نماز وقت دارد هر كدام را اوّل بخواند اشكال ندارد ، و اگر وقت يكى از آن دو تنگ باشد ، اوّل آن را بخواند ، و اگر وقت هر دو تنگ باشد بايد اوّل نماز يوميّه را بخواند.
در بين نماز يوميه ، بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است
مسأله ۱۵۱۲ ـ اگر در بين نماز يوميّه بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است ، چنانچه وقت نماز يوميّه هم تنگ باشد ، بايد آن را تمام كند ، بعد نماز آيات را بخواند ، و اگر وقت نماز يوميّه تنگ نباشد آن را قطع كند ، و اوّل نماز آيات و بعد نماز يوميّه را به جا آورد.
در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميه تنگ است
مسأله ۱۵۱۳ ـ اگر در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميّه تنگ است ، بايد نماز آيات را رها كند و مشغول نماز يوميّه شود ، و بعد از آن كه نماز را تمام كرد پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند ، بقيّه نماز آيات را از همان جا كه رها كرده بخواند.
آيات در حال حيض يا نفاس زن
مسأله ۱۵۱۴ ـ اگر در حال حيض يا نفاس زن ، خورشيد يا ماه بگيرد ، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد ، ولى در غير موقّت مانند زلزله و رعد و برق بنابر احتياط واجب بعد از پاك شدن نماز را بدون نيّت ادا و قضا به جا آورد.
