تعريف رهن
مسأله ۲۳۵۳ ـ رهن آن است كه كسى كه حقّ مالى براى ديگرى بر عهده اوست مقدارى از مال خودرا وثيقه بگذارد كه اگر حقّ اورا ندهد ، صاحب حقّ بتواند حقّ خودرا از آن مال استيفاء كند ، مانند اين كه بدهكار مقدارى از مال خودرا وثيقه بگذارد ، كه اگر طلب اورا ندهد ، طلبش را از آن مال بدست آورد.
تحقق رهن به صیغه و دادن به قصد گرو
مسأله ۲۳۵۴ ـ در رهن لازم نيست صيغه بخوانند ، و همين قدر كه بدهكار مال خودرا به قصد گرو به طلبكار بدهد و طلبكار هم به همين قصد بگيرد ، رهن صحيح است.
شرايط در گرو دهنده و گرو گيرنده
مسأله ۲۳۵۵ ـ گرو دهنده و گرو گيرنده بايد عاقل و بالغ باشند ، و بايد كسى آنهارا به ناحق اكراه نكرده باشد ، و گرو دهنده مفلس و سفيه نباشد ، مگر با اذن و اجازه طلبكاران مفلس و ولىّ سفيه ، و معنى سفيه و مفلّس در مسأله «۲۳۰۶» گذشت.
جواز تصرف در مالی که گرو گذاشته می شود
مسأله ۲۳۵۶ ـ انسان مالى را مى تواند گرو بگذارد كه شرعاً بتواند در آن تصرّف كند ، و اگر مال ديگرى را با اذن يا اجازه او گرو بگذارد صحيح است.
امکان استیفاء دین از مالی که گرو گذاشته می شود
مسأله ۲۳۵۷ ـ چيزى را كه گرو مى گذارند بايد بشود از آن استيفاء دين نمود هر چند مملوك نباشد مانند زمينى كه متعلق حقّ التحجير است پس اگر شراب و مانند آن را گرو بگذارند ، رهن باطل است.
فوائد چيزى را كه گرو مىگذارند
مسأله ۲۳۵۸ ـ فوايد چيزى را كه گرو مى گذارند مال مالك آن است و مراد از مالك در اين مسائل اعمّ از صاحب حقّ است.
تصرف گرو گيرنده يا مالك، بدون اجازه ديگرى
مسأله ۲۳۵۹ ـ گرو گيرنده نمى تواند در مالى كه گرو گرفته بدون اجازه مالك تصرّف كند ، و همچنين مالك بدون اذن گرو گيرنده نمى تواند در آن مال تصرّفى كند كه با حقّ او منافات داشته باشد.
فروختن طلبكار چيزى را كه گرو برداشته
مسأله ۲۳۶۰ ـ جمعى از فقهاء «اعلى الله مقامهم» فرموده اند: (اگر طلبكار چيزى را كه گرو برداشته با اجازه بدهكار بفروشد ، عوض آن هم مثل خود مال گرو مى باشد ، و همچنين است در صورتى كه بدون اجازه او بفروشد و بعد بدهكار امضاء كند) ولى اين حكم محلّ اشكال است ، مگر اين كه در ضمن عقدى ـ اگرچه خود آن بيع باشد ـ شرط شود كه بدهكار عوض را گرو بگذارد ، كه در اين صورت بر او واجب مى شود به شرط خود و فا كند ، يا شرط شود كه عوض گرو باشد ، كه در اين صورت به خود شرط عوض گرو مى شود.
پرداخت نکردن بدهکار، موقعى كه بايد بدهى خود را بدهد
مسأله ۲۳۶۱ ـ اگر موقعى كه بايد بدهى خودرا بدهد طلبكار مطالبه كند و او ندهد ، طلبكار در صورتى كه وكالت در فروش و برداشت طلب خود داشته باشد ، مى تواند مالى را كه گرو برداشته بفروشد و طلب خودرا بردارد ، و در صورتى كه وكالت نداشته باشد ، بايد از بدهكار اجازه بگيرد ، و اگر دسترسى به او ندارد از حاكم شرع اجازه بگيرد ، و اگر دسترسى به حاكم شرع نباشد از عدول مؤمنين ، و در هر صورت اگر زيادى داشته باشد بايد زيادى را به بدهكار بدهد.
گرو گذاشتن چيزهايى كه ناچار از داشتن آنهاست
مسأله ۲۳۶۲ ـ اگر بدهكار غير از خانه اى كه مناسب شأن اوست و در آن نشسته و اثاثيه منزل و چيزهاى ديگرى كه ناچار از داشتن آنهاست چيز ديگرى نداشته باشد ، طلبكار نمى تواند طلب خودرا از او مطالبه نمايد ، ولى مالى را كه گرو گذاشته ـ اگرچه خانه و اثاثيه باشد ـ طلبكار مى تواند بفروشد و طلب خود را بردارد.
