پيوند اعضاء مرده کافر و حیوان نجس به بدن شخص مسلمان
مسأله ۲۸۹۷ ـ بريدن عضوى از بدن مرده كافرى كه تشريح آن جايز است و يا كسى كه مسلمان يا ذمّى بودن او مشكوك است ، به منظور پيوند زدن آن به بدن شخص مسلمان جايز است ، و پس از آن كه جزء بدن مسلمان شد احكام بدن مسلمان بر آن جارى است.
و همچنين پيوند زدن عضوى از اعضاى حيوان نجس العين به بدن شخص مسلمان جايز است ، و پس از آن كه جزء بدن مسلمان گشت احكام بدن مسلمان بر آن عضو جارى است.
تلقيح نطفه مرد اجنبى به زنى و حکم بچه حاصل از آن
مسأله ۲۸۹۸ ـ جايز نيست نطفه مرد اجنبى را به زنى تلقيح نمايند ـ چه عمل تلقيح به وسيله اجنبى انجام شود و يا به وسيله شوهر زن ـ و عمل تلقيح ، در فرض مذكور هر چند حرام است ، ولى زنا نيست ، و اگر زنِ تلقيح شده بچّه دار گردد آن بچّه فرزند صاحب نطفه است و تمام احكام اولاد بر او جارى است ، و زنى هم كه به وسيله تلقيح بچّه دار شده مادر آن بچّه است و احكام اولاد بر او جارى است.
گرفتن نطفه مردى و گذاشتن آن در رحم مصنوعى
مسأله ۲۸۹۹ ـ گرفتن نطفه مردى و گذاشتن آن در رحم مصنوعى و پرورش آن به منظور توليد فرزند جايز است ، مگر اين كه متوقف بر انجام كار حرامى باشد كه ارتكاب آن كار حرام است.
و چنانچه از اين راه بچّه اى به وجود بيايد ، اگر تخمك زن نباشد ، آن بچّه فرزند صاحب نطفه است و احكام پدر و فرزند بر آن دو جارى مى شود ، ولى مادر ندارد ، و در صورتى كه تخمك زن هم باشد ، آن زن هم مادر اوست.
تلقيح نطفه شوهر به زن او
مسأله ۲۹۰۰ ـ تلقيح نطفه شوهر به زن او به وسيله خود شوهر جايز است ، و به وسيله غير شوهر در صورتى كه متوقف بر انجام كار حرامى باشد ، ارتكاب آن كار حرام است ، و بچّه اى كه به تلقيح به وجود مى آيد احكام اولاد بر او مترتب است.
عبور و تصرف در مصالح املاكى كه دولت به جبر خراب و مىكند
مسأله ۲۹۰۱ ـ خيابانهايى كه احداث مى شود و خانه و املاك مردم در مسير آنها قرار مى گيرد ، و دولت به جبر و اعمال زور آنها را خراب و خيابان كشى مى كند ، عبور از آنها جايز است ، ولى تصرّف در مصالح آن املاك بدون اذن مالك آنها جايز نيست.
احكام مساجد و اوقافى كه در مسير خيابانها قرار مىگيرد
مسأله ۲۹۰۲ ـ مساجدى كه در مسير خيابان ها قرار مى گيرد و جزء خيابان مى شود ، احتياط واجب آن است كه احكام مسجد نسبت به آنها رعايت شود ، ولى اگر نجس شد تطهير آن واجب نيست ، و اوقافى كه در مسير خيابان ها قرار مى گيرد از وقفيّت خارج نمى شود ، و تصرّف در آنها بدون اذن متولىّ خاص يا حاكم شرع و وكيل او جايز نيست.
عبور و مرور از زمين اوقاف عامه و خاصه اى كه در خيابان واقع شده
مسأله ۲۹۰۳ ـ عبور و مرور از زمين اوقاف عامّه ، مانند مساجدى كه در خيابان واقع شده ، جايز است ، ولى از اوقاف خاصّه اى كه موقوف عليه خاص دارد ، مانند وقف بر اولاد و مدارس ، محلّ اشكال است.
آنچه از زمين مساجدى كه بعد از خيابان كشيدن باقى مانده
مسأله ۲۹۰۴ ـ آنچه از زمين مساجدى كه بعد از خيابان كشيدن باقى مانده است ، اگر به اندازه اى باشد كه مى شود از آنها براى نماز و ساير عبادات استفاده كرد احكام مسجد بر آن باقيمانده مترتب است ، و هر گونه استفاده اى از آن كه در ارتكاز متشرّعه با مسجد بودن منافات دارد جايز نيست.
قبرستان مسلمانان که در خيابان واقع شود
مسأله ۲۹۰۵ ـ قبرستان مسلمانان اگر در خيابان واقع و جزء خيابان شود ، چنانچه زمين آن قبرستان ملك كسى باشد ، حكم آن حكم املاك شخصى است كه در مسأله اوّل گذشت ، و اگر وقف باشد حكم آن در مسأله دوم و سوم گذشت ، مگر آن كه عبور و مرور از آن زمينها موجب هتك و بى حرمتى به اموات مسلمانان شود كه در اين صورت عبور از آنها جايز نيست.
و اگر ملك كسى نيست و وقف هم نيست ، در صورتى كه هتك اموات نشود تصرّف در آنها جايز است.
و در فرض اول تصرّف در مصالح باقى مانده آنها بدون اجازه مالك جايز نيست ، و در فرض دوم احتياج به اجازه متولّى خاص و در صورت نبودنش احتياج به اجازه حاكم شرع يا وكيل او دارد ، و در فرض سوم تصرّف در آنها محتاج به اجازه نيست.
روزه دار بعد از غروب با هواپيما به محلى برود كه غروب نشده
مسأله ۲۹۰۶ ـ اگر روزه دار در ماه رمضان بعد از غروب با هواپيما به محلّى كه در آنجا آفتاب غروب نكرده مسافرت كند ، پس از رسيدن به آن محلّ واجب نيست كه تا غروب آفتاب امساك نمايد ، چه در محلّ خود افطار كرده باشد و چه نكرده باشد.
نماز خود را در محل خود بهجا آورد و به محلى برود كه هنوز نماز نشده
مسأله ۲۹۰۷ ـ اگر مكلف نماز صبح را در محلّ خود به جا آورد ، و به محلّى كه هنوز صبح طلوع نكرده مسافرت كند ، و يا نماز ظهر و عصر را خوانده و به طرفى كه هنوز آن جا ظهر نشده مسافرت كند ، و يا نماز مغرب را خوانده و به محلّى كه هنوز آفتاب در آن جا غروب نكرده مسافرت كند ، احتياط واجب آن است كه نمازهاى خوانده شده را دوباره بخواند.
وقت نماز گذشته و نماز نخوانده و به محلى برود كه وقت باقى است
مسأله ۲۹۰۸ ـ اگر در محلّ خودش وقت نماز گذشته و نماز را نخوانده باشد ـ مثل اين كه آفتاب طلوع كرده و نماز صبح را نخوانده ، و يا آفتاب غروب كرده و نماز ظهر و عصر را نخوانده باشد ـ و به محلّى مسافرت كند كه در آن جا آفتاب طلوع نكرده و يا غروب نكرده است ، بنا بر احتياط واجب نمازهايى را كه از او فوت شده به قصد ما فى الذّمه ـ اعمّ از قضا و ادا ـ به جا آورد.
نماز در هواپيما
مسأله ۲۹۰۹ ـ اگر كسى با هواپيما مسافرت كند و بخواهد نماز را در هواپيما بخواند ، چنانچه بتواند نماز را رو به قبله با ساير شرايط به جا آورد نماز او صحيح است ، و اگر نتواند نماز را رو به قبله به جا آورد ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد كه پس از پياده شدن مى تواند نماز را رو به قبله به جا آورد ، در اين صورت نماز خواندن در هواپيما باطل است ، و اگر وقت نماز تنگ شده باشد ، و تا موقع پياده شدن وقت آن تمام مى شود ، واجب است نماز را در هواپيما به آن طرفى كه علم دارد قبله در آن طرف است به جا آورد ، و اگر علم ندارد به هر طرفى كه گمان دارد قبله است نماز را بخواند ، و اگر گمان هم ندارد مى تواند به هر طرف كه بخواهد نماز بخواند ، اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه به چهار طرف نماز بخواند ، و اگر اصلا تمكّن از نماز به سوى قبله ندارد اين شرط از او ساقط است.
نماز در هواپيمايی كه سرعت آن برابر سرعت زمين يا بيشتر است
مسأله ۲۹۱۰ ـ اگر كسى هواپيمايى سوار شود كه سرعت حركت آن برابر سرعت حركت زمين باشد و از طرف شرق به سوى غرب حركت كند و مدّتى به دور زمين بگردد ، بنابر احتياط واجب در هر بيست و چهار ساعت نمازهاى پنجگانه خود را انجام دهد و قضاى آن نماز و روزه را هم به جا آورد.
و اگر سرعت حركت هواپيما دو برابر سرعت حركت زمين باشد واجب است نماز صبح را موقع طلوع فجر ، و ظهر و عصر را موقع زوال آفتاب ، و مغرب و عشا را موقع غروب به جا آورد.
و اگر سرعت حركت به حدّى باشد كه در هر سه ساعت ـ مثلاً ـ يك بار دور زمين مى گردد ، بنا بر احتياط واجب نمازها را در موقع طلوع فجر و زوال آفتاب و غروب بخواند ، و در هر بيست و چهار ساعت هم يك بار ديگر پنج نماز را به جا آورد.
واگر هواپيما از غرب به سوى شرق حركت كند ، در صورتى كه حركت او برابر و يا كندتر از حركت زمين باشد ، واجب است نمازها را در موقع طلوع فجر و زوال آفتاب و غروب به جا آورد.
و اگر سرعت هواپيما بيشتر از حركت زمين باشد به حدّى كه ـ مثلا ـ در هر سه ساعت يك بار دور زمين مى گردد احتياط گذشته مراعات شود.
پس از طلوع صبح و نيت روزه با هواپيما به محلی برود كه صبح نشده
مسأله ۲۹۱۱ ـ كسى كه وظيفه او روزه گرفتن در مسافرت است ، مانند كسانى كه سفر شغل آنان مى باشد ، اگر پس از طلوعِ صبح و نيّتِ روزه با هواپيما به محلّ ديگرى مسافرت كند كه در آنجا صبح نشده باشد ، به جا آوردن مفطرات براى او جايز است.
در ماه رمضان بعد از ظهر مسافرت كند به محلى كه ظهر نشده
مسأله ۲۹۱۲ ـ اگر كسى در ماه رمضان بعد از ظهر مسافرت كرد و به شهر ديگرى رسيد كه در آن جا ظهر نشده واجب است امساك كند و روزه را به آخر برساند.
نماز و روزه در محلى كه روز آن شش ماه و شب آن شش ماه است
مسأله ۲۹۱۳ ـ اگر فرض شود كه مكلّف در محلّى است كه روز آن شش ماه و شب آن شش ماه است ، و مى تواند هجرت كند به شهرى كه نماز و روزه را در وقت شرعى به جا آورد ، واجب است هجرت كند ، و اگر نمى تواند هجرت كند ، بنابر احتياط واجب در هر بيست و چهار ساعت يك بار نمازهاى پنجگانه را به جا آورد ، و قضاى آنها را نيز انجام دهد ، و بايد روزه را قضا كند.
