دعاهاى هنگام شستن و مسح كردن اعضاى وضو
مسأله ۲۷۰ ـ كسى كه وضو مى گيرد مستحبّ است هنگام گرفتن آب با دست بگويد: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اَللّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوابِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ المُتَطَهِّرِين» و هنگام مضمضه كردن بگويد: «اَللّهُمَّ لَقِّنِي حُجَّتِي يَوْمَ أَلْقاكَ وَ أَطْلِقْ لِسانِي بِذِكْرِك» و هنگام استنشاق ـ يعنى آب در بينى كردن ـ بگويد: «اَللّهُمَّ لا تُحَرِّمْ عَلَيَّ رِيحَ الْجَنَّةِ وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَشُمُّ رِيحَها وَ رَوْحَها وَ طِيْبَها» و هنگام شستن رو بگويد: «اَللّهُمَّ بَيِّضْ وَجْهِي يَوْمَ تَسْوَدُّ فِيهِ الْوُجُوهُ وَ لا تُسَوِّدْ وَجْهِي يَوْمَ تَبْيَضُّ فِيهِ الْوُجُوهُ» و هنگام شستن دست راست بگويد: «اَللّهُمَّ اَعْطِنِي كِتابِي بِيَمِينِي وَ الْخُلْدَ فِي الْجَنانِ بِيَسارِي وَ حاسِبْنِي حِساباً يَسِيراً» و هنگام شستن دست چپ بگويد: «اَللّهُمَّ لا تُعْطِنِي كِتابِي بِشِمالِي وَ لا مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِي وَ لا تَجْعَلْها مَغْلُولَةً اِلى عُنُقِي وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ مُقَطَّعاتِ النِّيْرانِ» و هنگامى كه سر را مسح مى كند بگويد: «اَللّهُمَّ غَشِّنِي بِرَحْمَتِكَ وَ بَرَكاتِكَ وَ عَفْوِكَ» و در هنگام مسح پا بگويد: «اَللّهُمَّ ثَبِّتْنِي عَلىَ الصِّراطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الاَْقْدامُ وَ اجْعَلْ سَعْيِي فِي ما يُرْضِيْكَ عَنـِّي يا ذَا الْجَلالِ وَ الاِْكْرامِ» و مستحبّ است هرگاه وضو گرفت بگويد: «اَشْهَدُ أَنْ لا اِلهَ إِلاَّ اللّهُ اَللّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَوّابِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ المُتَطَهِّرِينَ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ».
«شرط اول» آنكه آب وضو پاك باشد
شرايط صحيح بودن وضو چند چيز است:
«شرط اوّل» آن كه آب وضو پاك باشد.
«شرط دوم» آنكه مطلق باشد
«شرط دوم» آن كه مطلق باشد.
وضو با آب نجس و آب مضاف
مسأله ۲۷۱ ـ وضو با آب نجس و آب مضاف باطل است ، اگر چه انسان نجس يا مضاف بودن آن را نداند يا فراموش كرده باشد ، و اگر با آن وضو نمازى هم خوانده باشد بايد آن نماز را دوباره با وضوى صحيح بخواند.
آب گل آلود براى وضو
مسأله ۲۷۲ ـ اگر غير از آب گل آلود مضاف آب ديگرى براى وضو ندارد ، چنانچه وقت نماز تنگ است بايد تيمّم كند ، و اگر وقت دارد بايد صبر كند تا آب صاف شود يا آب را صاف كند و وضو بگيرد.
«شرط سوم» آنكه آب وضو مباح باشد و بنابر احتياط واجب فضائى كه در آن وضو مىگيرد
«شرط سوم» آن كه آب وضو مباح باشد ، و بنابر احتياط واجب فضايى كه در آن وضو مى گيرد نيز مباح باشد.
غصبی بودن آب وضو يا جائى كه آب وضو در آن مىريزد
مسأله ۲۷۳ ـ وضو با آب غصبى و با آبى كه حجّت بر رضايت صاحب آن ندارد ، حرام و باطل است ، و اگر آب وضو در جاى غصبى بريزد ، چنانچه در غير آن جا نتواند وضو بگيرد بايد تيمّم كند ، و اگر در غير آن جا بتواند وضو بگيرد لازم است كه در غير آن جا وضو بگيرد ، ولى چنانچه در اين صورت معصيت كرد و همان جا وضو گرفت ، صحّت وضو محلّ اشكال است.
حوض مدرسه
مسأله ۲۷۴ ـ وضو گرفتن از حوض مدرسه اى كه انسان نمى داند آن حوض را براى همه مردم وقف كرده اند يا براى محصّلين همان مدرسه ، جايز نيست ، و اگر اطمينان به عموميّت وقف حاصل شود ـ هر چند از وضو گرفتن مردم باشد ـ اشكال ندارد.
حوض مسجد
مسأله ۲۷۵ ـ كسى كه نمى خواهد در مسجدى نماز بخواند ، اگر نداند حوض آن را براى همه مردم وقف كرده اند يا براى كسانى كه در آن جا نماز مى خوانند ، نمى تواند از حوض آن مسجد وضو بگيرد ، ولى اگر معمولا كسانى هم كه نمى خواهند در آن جا نماز بخوانند از آن حوض وضو مى گيرند ، در صورتى كه از وضو گرفتن آنها اطمينان به عموميّت وقف حاصل شود ، مى تواند از آن وضو بگيرد.
حوض تيمچه ها و مسافرخانه ها و مانند آن
مسأله ۲۷۶ ـ وضو گرفتن از حوض تيمچه ها و مسافرخانه ها و مانند اينها براى كسانى كه ساكن آن جاها نيستند ، در صورتى صحيح است كه اطمينان به رضايت صاحبان آنها حاصل شود ، هر چند اطمينان از وضو گرفتن كسانى كه ساكن آن جاها نيستند حاصل شود.
نهرهاى بزرگ و نهر و قنواتى كه از آبادى مىگذرد
مسأله ۲۷۷ ـ وضو گرفتن در نهرهاى بزرگ اگر چه انسان نداند كه صاحب آنها راضى است اشكال ندارد ، ولى اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهى كند يا اين كه انسان بداند كه مالك راضى نيست ، وضو گرفتن از آنها جايز نيست ، و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر مالك صغير يا مجنون باشد يا آن نهرها در تصرّف غاصب باشند ، و يا گمان داشته باشد كه مالك راضى نيست ، و امّا نهرها و قنواتى كه از آبادى مانند دهات مى گذرد وضو گرفتن و آشاميدن و مانند آن از آنها اشكال ندارد ، اگر چه مالك صغير يا مجنون باشد.
فراموش کردن غصبى بودن آب
مسأله ۲۷۸ ـ اگر فراموش كند آب غصبى است و با آن وضو بگيرد ، وضوى او صحيح است ، ولى كسى كه خودش آب را غصب كرده ، اگر غصبى بودن آن را فراموش كند و وضو بگيرد ، در صورتى كه از غصب توبه نكرده باشد ، وضوى او باطل است ، و در صورتى كه توبه كرده باشد بطلان وضو محلّ اشكال است.
«شرط چهارم» آنكه ظرف آب وضو مباح باشد
«شرط چهارم» آن كه ظرف آب وضو مباح باشد.
«شرط پنجم» آنكه ظرف آب وضو بنابر احتياط واجب طلا و نقره نباشد
«شرط پنجم» آن كه ظرف آب وضو بنابر احتياط واجب طلا و نقره نباشد و تفصيل اين دو شرط در مسأله بعدى ذكر مى شود.
آب مباحى كه در ظرف غصبى يا طلا و نقره قرار گرفته
مسأله ۲۷۹ ـ اگر آب وضو در ظرف غصبى است و غير از آن آب ديگرى ندارد ، در صورتى كه بتواند به وجه مشروعى آن آب را در ظرف ديگرى خالى نمايد ، لازم است خالى كرده و بعد وضو بگيرد ، و چنانچه ميسور نباشد بايد تيمّم كند ، و اگر آب ديگرى دارد لازم است با آن آب وضو بگيرد ، و در هر دو صورت اگر معصيت كرد و آب را برداشت و بعد از برداشتن با آن وضو گرفت ، وضويش صحيح است.
و با اين كيفيّت اگر از ظرف طلا يا نقره وضو بگيرد وضوى او صحيح است ، چه آب ديگرى داشته باشد يا نداشته باشد ، و اگر در ظرف غصبى وضوى ارتماسى گرفت وضوى او حرام و باطل است ، چه آب ديگرى داشته باشد يا نه ، و امّا اگر در ظرف طلا و نقره وضوى ارتماسى بگيرد جواز و صحّت آن محلّ اشكال است.
آب مباح در حوضى كه يك آجر يا يك سنگ آن غصبى است
مسأله ۲۸۰ ـ حوضى كه مثلا يك آجر يا يك سنگ آن غصبى است ، در صورتى كه برداشتن آب در نظر عرف تصرّف در آن آجر يا سنگ نباشد ، اشكالى ندارد ، و در صورتى كه تصرّف باشد ، اگر آبى غير از آن آب ندارد بايد تيمّم كند ، و اگر آبى غير از آن آب دارد وظيفه اش وضو گرفتن با آن آب است ، ولى در هر دو صورت اگر معصيت كرد و آب را برداشت وبعد از برداشتن وضو گرفت وضوى او صحيح است ، و در هر دو صورت وضوى ارتماسى در فرض اين كه عرفاً تصرّف در آن مغصوب باشد باطل است.
حوض یا نهر ساخته شده در زمینی كه سابقاً قبرستان بوده
مسأله ۲۸۱ ـ اگر در صحن يكى از امامان يا امام زادگان كه سابقاً قبرستان بوده حوض يا نهرى بسازند ، چنانچه انسان نداند كه زمين صحن را براى قبرستان وقف كرده اند ، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشكال ندارد.
«شرط ششم» آنكه اعضاى وضو موقع شستن و مسح كردن پاك باشد
«شرط ششم» آن كه اعضاى وضو موقع شستن و مسح كردن پاك باشد ، اگر چه آن طهارت به شستن به آب وضو ـ در صورتى كه آب معتصم باشد ـ حاصل شود ، و آب معتصم آبى است كه به ملاقات با نجس نجس نشود ، مانند آب باران و كرّ و جارى.
نجس شدن جائى را كه شسته يا مسح كرده
مسأله ۲۸۲ ـ اگر پيش از تمام شدن وضو جايى را كه شسته يا مسح كرده نجس شود ، وضوى او صحيح است.
نجس بودن جایی از بدن غير از اعضاى وضو
مسأله ۲۸۳ ـ اگر غير از اعضاى وضو جايى از بدن نجس باشد ، وضوى او صحيح است ، ولى اگر مخرج را از بول يا غائط تطهير نكرده باشد ، احتياط مستحبّ آن است كه اوّل آن را تطهير كند و بعد وضو بگيرد.
شك در آب كشيدن عضوی که نجس بوده
مسأله ۲۸۴ ـ اگر يكى از اعضاى وضو نجس باشد و بعد از وضو شكّ كند كه پيش از وضو آن جا را آب كشيده يا نه ، چنانچه هنگام وضو گرفتن ملتفت پاك و نجس بودن آن جا نبوده ، وضوى او باطل است ، و اگر مى داند يا احتمال مى دهد كه ملتفت بوده وضوى او صحيح است ، و در هر صورت جايى را كه نجس بوده بايد آب بكشد.
بريدگى يا زخمى كه خون آن بند نمىآيد
مسأله ۲۸۵ ـ اگر در صورت يا دستها بريدگى يا زخمى است كه خون آن بند نمى آيد و آب براى آن ضرر ندارد ، بايد بعد از شستن اجزاى سالم آن عضو با رعايت ترتيب ـ بر طبق آنچه كه در وضو مسأله «۲۴۹» گذشت ـ موضع زخم يا بريدگى را در آب كرّ يا جارى فرو برد و قدرى فشار دهد كه خون بند بيايد و دست خود را روى زخم يا بريدگى در زير آب از بالا به پايين به قصد شستن وضويى بكشد تا آب بر آن جارى شود ، و بعد بقيّه وضو را انجام دهد با مراعات اين كه مسح به آب كف دست واقع شود.
«شرط هفتم» آنكه وقت براى وضو و نماز كافى باشد
«شرط هفتم» آن كه وقت براى وضو و نماز كافى باشد.
تنگ بودن وقت براى انجام وضو و نماز
مسأله ۲۸۶ ـ هرگاه وقت به قدرى تنگ است كه اگر وضو بگيرد تمام نماز يا مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى شود ، بايد تيمّم كند ، ولى اگر براى وضو و تيمّم يك اندازه وقت لازم است بايد وضو بگيرد.
وضو گرفتن كسى كه در تنگى وقت وظيفه اش تيمم است
مسأله ۲۸۷ ـ كسى كه در تنگى وقت نماز بايد تيمّم كند ، اگر به قصد آن كه وضو مستحبّ است ، يا براى امر مستحبّى كه وضو براى آن تشريع شده مثل خواندن قرآن وضو بگيرد ، صحيح است ، و اگر قصد كند براى خواندن آن نماز به نحوى كه اگر امر به نماز با وضو نباشد قصد وضو نداشته باشد ، آن وضو باطل است.
«شرط هشتم» آنكه به قصد قربت و با اخلاص وضو بگيرد
«شرط هشتم» آن كه به قصد قربت و با اخلاص وضو بگيرد ، و مراد از قصد قربت اين است كه عمل را به قصد آنچه كه آن را به خداوند متعال اضافه مى دهد ، مانند انجام فرمان خداوند و محبوبيت براى او انجام دهد.
نيت وضو
مسأله ۲۸۸ ـ لازم نيست نيّت وضو را به زبان بگويد يا از قلب خود بگذراند ، بلكه اگر تمام افعال وضو را به داعى الهى به جا آورد ، كفايت مى كند.
«شرط نهم» آنكه وضو را به ترتيبى كه بيان شد بهجا آورد
«شرط نهم» آن كه وضو را به ترتيبى كه بيان شد به جا آورد ، يعنى اول صورت و بعد دست راست و بعد دست چپ را بشويد و بعد از آن سر و بعد پاها را مسح نمايد ، و اگر به اين ترتيب وضو نگيرد باطل است ، و ـ بنابر احتياط واجب ـ پاى چپ را بعد از پاى راست مسح كند.
«شرط دهم» آنكه كارهاى وضو را پشت سر هم انجام دهد
«شرط دهم» آن كه كارهاى وضو را پشت سر هم انجام دهد.
مقدار فاصله بين كارهاى وضو
مسأله ۲۸۹ ـ اگر بين كارهاى وضو به قدرى فاصله شود كه وقتى مى خواهد جايى را بشويد يا مسح كند رطوبت اعضاى قبل خشك شده باشد وضو باطل است ، و اگر فقط رطوبت جايى كه قبل از محلّى است كه مى خواهد بشويد يا مسح كند خشك شده باشد ، مثلا موقعى كه مى خواهد دست چپ را بشويد رطوبت دست راست خشك شده باشد و صورت تر باشد وضويش صحيح است.
