۷۹۰- کسی که قبله را پیدا نکند یا گمانش به طرفى نرود
مسأله ۷۹۰ ـ اگر براى پيدا كردن قبله وسيله اى ندارد ، يا با اين كه كوشش كرده گمانش به طرفى نمى رود ، نماز خواندن به يك طرف كفايت مى كند ، و احتياط مستحبّ آن است كه در وسعت وقت چهار نماز به چهار طرف بخواند.
۷۹۱- اگر يقين يا گمان در قبله به يكى از دو طرف باشد
مسأله ۷۹۱ ـ اگر يقين يا چيزى كه در حكم يقين است يا گمان پيدا شود كه قبله در يكى از دو طرف است ، بايد به هر دو طرف نماز بخواند.
۷۹۲- كسى كه بخواهد به چند طرف نماز بخواند
مسأله ۷۹۲ ـ كسى كه بخواهد به چند طرف نماز بخواند ، اگر بخواهد دو نماز بخواند كه مثل نماز ظهر و عصر بايد يكى بعد از ديگرى خوانده شود ، احتياط مستحبّ آن است كه نماز اوّل را به آن چند طرف بخواند بعد نماز دوم را شروع كند.
۷۹۳- ندانستن قبله در کاری غير از نماز كه بايد رو به قبله انجام داد
مسأله ۷۹۳ ـ كسى كه يقين يا آنچه در حكم يقين است به قبله ندارد ، اگر بخواهد غير از نماز كارى كند كه بايد رو به قبله انجام داد ، مثلا بخواهد سر حيوانى را ببُرد ، در صورتى كه مى تواند تأخير بيندازد تا قبله را پيدا كند ، بنابر احتياط واجب تأخير بيندازد ، و اگر نتواند يا تأخير براى او حرجى است ، مى تواند به گمان عمل نمايد ، و اگر گمان ممكن نيست ، چنانچه كشتن آن حيوان ضرورت دارد ـ مثل آن كه اگر تأخير بيندازد مى ميرد ـ به هر طرف كه انجام دهد صحيح است.
۷۹۴- پوشش مرد در حال نماز
مسأله ۷۹۴ ـ مرد بايد در حال نماز اگر چه كسى او را نمى بيند عورتين خود را بپوشاند ، و احتياط مستحبّ آن است كه از ناف تا زانو را هم بپوشاند.
۷۹۵- پوشش زن در حال نماز و مقدمة علمیه آن
مسأله ۷۹۵ ـ زن بايد در موقع نماز تمام بدن حتّى سر و مو را بپوشاند ، و احتياط مستحبّ آن است كه كف پاها را هم بپوشاند ، ولى پوشاندن صورت به مقدارى كه در وضو شسته مى شود و دستها تا مچ و روى پاها تا مچ پا لازم نيست ، امّا براى آن كه اطمينان كند كه مقدار واجب را پوشانده است ، بايد مقدارى از اطراف صورت و قدرى پايين تر از مچها را هم بپوشاند.
۷۹۶- پوشش هنگام قضاى سجده و تشهد فراموش شده و سجده سهو
مسأله ۷۹۶ ـ موقعى كه انسان قضاى سجده و تشهّد فراموش شده و سجده سهوى كه براى قضاى تشهّد فراموش شده به جا مى آورد ، بايد خود را مثل موقع نماز بپوشاند ، و احتياط مستحبّ آن است كه در موقع به جا آوردن سجده سهو در غير اين مورد نيز خود را بپوشاند.
۷۹۷- اگر در نماز عورتش را نپوشاند
مسأله ۷۹۷ ـ اگر انسان عمداً يا از روى ندانستن ـ در صورتى كه در ياد گرفتن مسأله كوتاهى كرده باشد ـ در نماز عورتش را نپوشاند ، نمازش باطل است.
۷۹۸- شخصى که در بين نماز بفهمد عورت پيداست يا پيدا بوده
مسأله ۷۹۸ ـ اگر شخص در بين نماز بفهمد كه عورت او پيداست ، بايد فوراً آن را بپوشاند ، و بنابر احتياط واجب نماز را تمام كند و دوباره اعاده نمايد ، ولى اگر بعد از نماز بفهمد كه در نماز عورت او پيدا بوده ، نمازش صحيح است ، و همچنين است اگر در اثناى نماز بفهمد كه قبلا عورتش پيدا بوده ، در صورتى كه فعلا پوشيده باشد.
۷۹۹- لباسی که در حال ايستادن، عورت را مىپوشاند ولى در حال ديگر نپوشاند
مسأله ۷۹۹ ـ اگر لباس در حال ايستادن عورت را مى پوشاند ولى ممكن است در حال ديگر ـ مثلا در حال ركوع يا سجود ـ نپوشاند ، چنانچه موقعى كه عورت او پيدا مى شود به وسيله اى آن را بپوشاند ، نماز او صحيح است ، ولى احتياط مستحبّ آن است كه با آن لباس نماز نخواند.
۸۰۰- پوشاندن خود با علف و برگ درختان در حال نماز (بنگرید مسأله ۸۵۱)
مسأله ۸۰۰ ـ انسان مى تواند در حال نماز خود را با علف و برگ درختان بپوشاند ، ولى احتياط مستحبّ آن است كه وقتى خود را با اينها بپوشاند كه چيز ديگر نداشته باشد.
قول كسى که بگويد ولىّ میّت يا مجاز به اجازه ولىّ، يا وصىّ میّت هستم
مسأله ۵۵۴ ـ اگر كسى بگويد من ولىّ ميّت هستم ، يا ولىّ ميّت به من اجازه داده كه غسل و كفن و دفن ميّت را انجام دهم ، يا بگويد راجع به امور تجهيز ميّت من وصىّ او مى باشم ، چنانچه به حرف او اطمينان باشد ، يا ميّت در تصرّف او باشد ، يا اين كه دو نفر عادل ، يا يك نفر ثقه كه ظنّ برخلاف قول او نباشد ، به گفته او شهادت دهند بايد حرف او را قبول كرد.
۸۰۱- پوشاندن عورت با گل در حال نماز
مسأله ۸۰۱ ـ اگر چيزى غير از گل ندارد كه عورت خود را با آن بپوشاند ، بنابر احتياط واجب بين نماز اختيارى با پوشاندن عورت به گل و نماز اضطرارى عريان جمع كند.
کسی را که میّت براى تجهيز خود معيّن كند و حكم رد يا قبول آن
مسأله ۵۵۵ ـ اگر ميّت براى غسل و كفن و دفن و نماز خود غير از ولىّ كس ديگرى را معيّن كند ولايت اين امور با اوست، و احتياط مستحبّ آن است كه از ولىّ هم اجازه بگيرد ، و كسى كه ميّت ولايت اين امور را به او واگذار كرده مى تواند در حال حيات موصى ردّ كند ، و اگر قبول كرد بايد بآن عمل نمايد ولى اگر در حال حيات موصى ردّ نكرد ، و يا ردّ او به موصى نرسيد ، احتياط واجب آن است كه به آن عمل نمايد.
۸۰۲- کسی که چيزى ندارد تا در نماز خود را با آن بپوشاند
مسأله ۸۰۲ ـ اگر چيزى ندارد كه در نماز خود را با آن بپوشاند ، چنانچه احتمال دهد كه تا آخر وقت پيدا مى كند ، احتياط مستحبّ آن است كه نماز خود را تأخير بيندازد ، و اگر چيزى پيدا نكرد ، در آخر وقت مطابق وظيفه اش نماز بخواند ، و مى تواند هم نماز خود را بخواند ، و اگر تا آخر وقت چيزى پيدا نكرد نماز او صحيح است ، و اگر پيدا كرد اعاده كند.
۸۰۳- نماز برهنگان
مسأله ۸۰۳ ـ كسى كه مى خواهد نماز بخواند ، اگر براى پوشاندن عورت خود حتّى گل و لجن نداشته باشد ، در صورتى كه ناظر محترم عورت او را نمى بيند ، ايستاده نماز بخواند و بنابر احتياط واجب دست را بر عورت خود بگذارد ، و بايد ركوع و سجود را با اشاره به جا آورد ، و بنابر احتياط واجب اشاره سجود را بيشتر نمايد.
و اگر به گونه اى است كه ناظر محترم او را مى بيند ، بايد نشسته نماز بخواند و ركوع و سجود را با اشاره به جا آورد ، و بنابر احتياط واجب اشاره سجود را بيشتر نمايد.
سه غسل میّت
مسأله ۵۵۶ ـ واجب است ميّت را سه غسل بدهند:
(اوّل) با آبى كه با سدر مخلوط باشد.
(دوم) با آبى كه با كافور مخلوط باشد.
(سوم) با آب خالص.
مقدار سدر و كافور
مسأله ۵۵۷ ـ سدر و كافور بايد به اندازه اى زياد نباشد كه آب را مضاف كند ، و به اندازه اى هم كم نباشد كه نگويند سدر و كافور با آب مخلوط شده است.
۸۰۴- شرایط لباس نمازگزار
مسأله ۸۰۴ ـ لباس نمازگزار شش شرط دارد:
(اوّل) آن كه پاك باشد.
(دوم) آن كه مباح باشد.
(سوم) آن كه از اجزاء مردار نباشد.
(چهارم) آن كه از حيوان حرام گوشت نباشد.
(پنجم و ششم) آن كه اگر نمازگزار مرد است لباس او ابريشم خالص و طلاباف نباشد ، و تفصيل اينها در مسائل آينده خواهد آمد.
سدر و كافور به اندازه لازم پيدا نشود
مسأله ۵۵۸ ـ اگر سدر و كافور به اندازه اى كه لازم است پيدا نشود ، بنابر احتياط مستحبّ مقدارى كه به آن دسترسى دارند در آب بريزند.
غسل با آب كافور نسبت به كسى كه در حال احرام مرده
مسأله ۵۵۹ ـ اگر كسى در حال احرام حجّ يا عمره بميرد نبايد او را با آب كافور غسل دهند ، و به جاى آن بايد با آب خالص غسلش بدهند ، مگر اين كه در احرام حجّ بوده و سعى را تمام نموده باشد كه در اين صورت بايد با آب كافور غسلش دهند.
سدر و كافور يا يكى از اينها پيدا نشود يا استعمال آن جايز نباشد
مسأله ۵۶۰ ـ اگر سدر و كافور يا يكى از اينها پيدا نشود ، يا استعمال آن جايز نباشد ـ مثل آن كه غصبى باشد ـ بايد به جاى هر كدام كه ممكن نيست ـ بنابر احتياط واجب ـ ميّت را با آب خالص به قصد بدليت از آنچه كه ممكن نيست غسل داده و تيمّم نيز به همين قصد بدهند.
شرایط كسى كه میّت را غسل مىدهد
مسأله ۵۶۱ ـ كسى كه ميّت را غسل مى دهد بايد مسلمان دوازده امامى و عاقل و بالغ باشد ، و مسائل غسل را هر چند به تعليم ديگرى در اثناى غسل بداند.
نيّت كسى كه میّت را غسل مىدهد
مسأله ۵۶۲ ـ كسى كه ميّت را غسل مى دهد بايد قصد قربت ـ چنانكه در وضو گذشت ـ و اخلاص داشته باشد ، و استمرار همين داعى تا آخر غسل سوم كفايت مى كند.
غسل دادن بچه مسلمان و ديوانه و تجهيز كافر
مسأله ۵۶۳ ـ غسل دادن بچّه مسلمان اگر چه از زنا باشد واجب است ، و غسل و حنوط و كفن و دفن كافر و اولاد او جايز نيست ، و كسى كه از بچّگى ديوانه بوده و به حال ديوانگى بالغ شده ، چنانچه پدر و مادر او يا يكى از آنان مسلمان باشد ، يا از جهت ديگرى محكوم به اسلام باشد ، بايد او را غسل داد ، وگرنه غسل دادن او جايز نمى باشد.
غسل بچه سقط شده
مسأله ۵۶۴ ـ بچّه سقط شده اگر چهار ماه يا بيشتر داشته باشد ، بايد او را غسل بدهند ، و اگر چهار ماه ندارد و روح در او دميده نشده است ـ بنابر احتياط واجب ـ در پارچه اى بپيچند و بدون غسل دفن كنند.
مماثلت با میّت
مسأله ۵۶۵ ـ غسل دادن مرد زن را و زن مرد را جايز نيست و باطل است ، ولى زن مى تواند شوهر خود را غسل بدهد و شوهر هم مى تواند زن خود را غسل بدهد ، اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه زن شوهر خود و شوهر زن خود را غسل ندهد.
غسل دختر بچه و پسر بچه
مسأله ۵۶۶ ـ مرد مى تواند دختر بچّه اى را كه مميّزه نشده غسل دهد و زن هم مى تواند پسر بچّه اى را كه مميّز نشده غسل دهد ، هر چند احتياط مؤكّد آن است كه پسر بچّه و دختر بچّه اى كه بيش از سه سال دارند ، اوّلى را مرد و دومى را زن غسل بدهد.
پیدا نشدن مماثل
مسأله ۵۶۷ ـ اگر براى غسل دادن ميّتى كه مرد است مرد پيدا نشود ، زنانى كه با او نسبت دارند و محرمند ـ مثل مادر و خواهر و عمّه و خاله ـ يا به واسطه ازدواج يا شير خوردن با او محرم شده اند ، مى توانند او را غسل بدهند ، و نيز اگر براى غسل ميّت زن ، زن ديگرى نباشد ، مردهايى كه با او نسبت دارند و محرمند يا به واسطه ازدواج يا شير خوردن با او محرم شده اند ، مى توانند او را غسل دهند ، و بنابر احتياط واجب در صورت وجود مماثل نوبت به محرم نمى رسد ، و غسل دادن از زير لباس واجب نيست ، هر چند احوط است ، ولى بايد به عورت نظر نكند ، و بنابر احتياط عورت را بپوشاند.
برهنه بودن میّت غير از عورت هنگام غسل ميت
مسأله ۵۶۸ ـ اگر ميّت و كسى كه او را غسل مى دهد هر دو مرد يا هر دو زن باشند ، جايز است كه غير از عورت جاهاى ديگر ميّت برهنه باشد.
